Τόπος μοναδικός και ευλογημένος, οι αρχαίοι Φίλιπποι, αιώνες τώρα, στέκουν εκεί και μαρτυρούν τη μακραίωνη ιστορία των πολιτισμών που διασταυρώθηκαν και αναπτύχθηκαν στην περιοχή.
Ο σημαντικότερος αρχαιολογικός χώρος της ανατολικής Μακεδονίας έχει να… διηγηθεί άπειρες ιστορίες από την ελληνιστική, τη ρωμαϊκή, τη βυζαντινή και την παλαιοχριστιανική περίοδο.
Ιστορίες για πανίσχυρους βασιλιάδες της αρχαίας Ελλάδας, με κυριότερο τον Φίλιππο Β’, βασιλιά της Μακεδονίας, απ’ όπου πήρε και το όνομά του, για Ρωμαίους στρατηγούς και ιστορικές μάχες, όπως η μάχη των Φιλίππων το 42 π.Χ., για τη διέλευση της Εγνατίας Οδού μέσα από τους Φιλίππους, ενός από τους μεγαλύτερους στρατιωτικούς και εμπορικούς δρόμους του αρχαίου κόσμου (2ος αιώνας π.Χ.), για την έλευση του Αποστόλου Παύλου, ο οποίος ίδρυσε την πρώτη χριστιανική εκκλησία σε ευρωπαϊκό έδαφος (49/50 μ.Χ.) και τη βάπτιση της πρώτης Χριστιανής στην Ευρώπη, της Λυδίας της Φιλλιπισίας.
Από εδώ πέρασαν σπουδαίες ιστορικές προσωπικότητες και συνέβησαν γεγονότα που διαμόρφωσαν τον δυτικό πολιτισμό, αφήνοντας τα ίχνη τους έως και σήμερα. Μία επίσκεψη θα σας εντυπωσιάσει τόσο απ’ αυτά που θα δείτε, όσο και από αυτά που θα ακούσετε…
Η περιήγηση είναι σύνθεση και «ανάμεικτη», αφού οι ανασκαφές έχουν φέρει στο φως ερείπια από την ελληνιστική, τη ρωμαϊκή, τη βυζαντινή, και την παλαιοχριστιανική περίοδο. Το οκτάγωνο, το αρχαίο θέατρο, η ρωμαϊκή αγορά, οι παλαιοχριστιανικές βασιλικές, η φυλακή του Αποστόλου Παύλου και τμήματα των τειχών της πόλης, είναι τα πιο γνωστά από αυτά.
Από τη Νεολιθική εποχή στο Βασίλειο των Μακεδόνων
Η περιοχή των Φιλίππων κατοικείται τουλάχιστον από αυτόχθονες από τη νεολιθική εποχή αδιαλείπτως. Η ιστορία του οικισμού των Φιλίππων αρχίζει στα 360/359 π.Χ. όταν άποικοι από τη Θάσο ιδρύουν την πρώτη πόλη, τις Κρηνίδες.
Οταν στα 356 π.Χ. απειλούνται από τους Θράκες, ζητούν τη βοήθεια του Φιλίππου Β΄, του πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Εκείνος, διαβλέποντας την οικονομική και στρατηγική σημασία της πόλης, την καταλαμβάνει, την οχυρώνει και τη μετονομάζει σε Φιλίππους. Ιδρύθηκε στις παρυφές των ελών που κάλυπταν το νοτιοανατολικό τμήμα της πεδιάδας της Δράμας.
Στα ελληνιστικά χρόνια η πόλη απέκτησε το τείχος της, το θέατρο, δημόσια οικοδομήματα και ιδιωτικές κατοικίες. Αναμφισβήτητα, το πιο εντυπωσιακό κτίσμα της εποχής αυτής, παρά τις αλλαγές που υπέστη ανά τους αιώνες, είναι το Αρχαίο Θέατρο των Φιλίππων, το οποίο κάθε καλοκαίρι φιλοξενεί παραστάσεις του Φεστιβάλ Φιλίππων.
Η μάχη των
Φιλίππων και η ρωμαϊκη αυτοκρατορία
Το σπουδαιότερο, όμως, γεγονός κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, που σφραγίζει ανεξίτηλα την ιστορία της πόλης, είναι η μάχη των Φιλίππων το 42 π.Χ., όταν οι δημοκρατικοί Ρωμαίοι με στρατηγούς τον Βρούτο και τον Κάσσιο αντιμετωπίζουν τους οπαδούς της Μοναρχίας υπό τον Μάρκο Αντώνιο, τον Οκταβιανό (μετέπειτα Καίσαρα Αύγουστο, πρώτο Αυτοκράτορα των Ρωμαίων) και τον Λέπιδο. Οι δημοκρατικοί χάνουν, οι επικεφαλής τους αυτοκτονούν και ξεκινά για τη Ρώμη η αυτοκρατορική περίοδος διακυβέρνησής της.
Από τους Φιλίππους περνούσε η κύρια οδική αρτηρία της Εγνατίας οδού, η οποία μετά από πορεία 10-12 ρωμαϊκών μιλίων έφερνε στη Νεάπολη κι από κει στη Θράκη, όπως μαρτυρούν τα ρωμαϊκά Οδοιπορικά και τα μιλιάρια που βρέθηκαν ως τώρα. Στην πόλη εισερχόταν η Εγνατία από την πύλη της Αμφίπολης, περνούσε από το forum, όπου σώζεται και ένα πλακόστρωτο τμήμα της, εξερχόταν από την πύλη της Νεάπολης και αφού διέσχιζε ένα εκτεταμένο προάστιο, συνέχιζε την πορεία της προς νότο.
Στους Φιλίππους είχε επίσης την αφετηρία του και ένας άλλος σημαντικός ρωμαϊκός δρόμος, ο οποίος οδηγούσε στις Σέρρες και στην αρχαία Ηράκλεια Σιντική, το σημερινό Σιδηρόκαστρο, απ’ όπου στη συνέχεια, μέσα από τα στενά του Ρούπελ, έφερνε στην αρχαία Σαρδική (σημερινή Σόφια).
Ο Απόστολος Παύλος, τα βυζαντινά χρόνια και η ερήμωση
Ωστόσο, ένα άλλο σημαντικό γεγονός έμελλε και πάλι να αλλάξει τη φυσιογνωμία της πόλης: η έλευση του Αποστόλου Παύλου, ο οποίος ίδρυσε εδώ την πρώτη χριστιανική εκκλησία σε ευρωπαϊκό έδαφος το 49/50 μ.Χ.
Η επικράτηση της νέας θρησκείας και η μεταφορά της πρωτεύουσας του ρωμαϊκού κράτους στην Κωνσταντινούπολη προσέδωσαν αίγλη στους Φιλίππους. Κατά τα παλαιοχριστιανικά χρόνια (4ος-6ος μ.Χ. αιώνες.) ιδρύθηκαν, στη θέση των ρωμαϊκών κτιρίων, το συγκρότημα του «Οκταγώνου», με τον μητροπολιτικό ναό αφιερωμένο στον Απόστολο Παύλο, το «Παλάτι του Επισκόπου», καθώς και τρεις μεγαλόπρεπες βασιλικές και ιδιωτικές κατοικίες.
Η πόλη αρχίζει να εγκαταλείπεται στις αρχές του 7ου μ.Χ. αιώνα, εξαιτίας μεγάλων σεισμών και σλαβικών επιδρομών. Επιζεί στα βυζαντινά χρόνια, ως οχυρό φρούριο, ενώ η ερήμωσή της ολοκληρώνεται με την τουρκική κατάκτηση στα τέλη του 14ου αιώνα.
Οι αρχαιολογικές έρευνες
Η ανασκαφική έρευνα ξεκίνησε στους Φιλίππους το 1914 από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Αρχαιολογική Υπηρεσία και η Αρχαιολογική Εταιρεία διενέργησαν συστηματικές ανασκαφές. Σήμερα η Αρχαιολογική Υπηρεσία, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή συνεχίζουν την αρχαιολογική έρευνα. Τα ευρήματα των ανασκαφών φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Φιλίππων.
Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO
Κατά τη διάρκεια της 40ής Συνόδου της UNESCO που πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, αποφασίστηκε, στις 15 Ιουλίου 2016, η εγγραφή του Αρχαιολογικού Χώρου στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Ο αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τα Τείχη, το αρχαίο θέατρο, την Ακρόπολη, Βασιλική Α’, Β’ και Γ’, το Οκτάγωνο, το Επισκόπειο, η Αγορά, η Παλαίστρα, το Κτιριακό συγκρότημα (Θέρμες-Λέσχη), το Μνημείο του C. Vibius Quartus, τον Προϊστορικό οικισμό Μεγάλο Λιθάρι ή Ντικιλί Τας, τη «Φυλακή» του Αποστόλου Παύλου και το αρχαιολογικό μουσείο.
Αξίζει να αναφέρουμε πως τα παλαιοχριστιανικά μνημεία των Φιλίππων είναι από τα καλύτερα διατηρημένα μνημεία αυτού του τύπου και αυτής της ιστορικής περιόδου σε ολόκληρο τον κόσμο!
Το Φεστιβάλ Φιλίππων
Το Φεστιβάλ Φιλίππων συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα φεστιβάλ της Ελλάδας. Λαμβάνει χώρα κάθε καλοκαίρι στο χώρο του αρχαίου θεάτρου των Φιλίππων και φιλοξενεί θεατρικές και μουσικές παραστάσεις.
Το φεστιβάλ ξεκίνησε το 1957 και η πρώτη παράσταση που φιλοξενήθηκε ήταν η «Ηλέκτρα» του Ευριπίδη με πρωταγωνιστές την Μαλαίνα Ανουσάκη και τον Κώστα Λειβαδά.
INFO
Οι Αρχαίοι Φίλιπποι ανήκουν στο Νομό Καβάλας και απέχουν από την πόλη 15 χιλιόμετρα. Για να φτάσετε στον αρχαιολογικό χώρο, που βρίσκεται στα δυτικά του Δημοτικού Διαμερίσματος Κρηνίδων, ακολουθείτε την επαρχιακή οδό Καβάλας-Δράμας. Η πόλη της Δράμας απέχει 19 χιλιόμετρα, ενώ απέναντι από τον αρχαιολογικό χώρο υψώνεται το Παγγαίο Ορος.
Φωτογραφίες: Δημήτρης Μυλωθρίδης (Εθελοντής Πολιτικής Προστασίας)
Πηγές στοιχείων: visitkavala.gr, wikipedia.org
