Πολλές φορές έχουμε πει πως η Χαλκιδική, δεν είναι μόνο οι πανέμορφες και ατέλειωτες παραλίες της αλλά και ένας τόπος ευλογημένος, ιστορικός, με πολλές κρυφές γωνιές, οικισμούς που χάνονται στα βάθη των αιώνων και φύση που σε καθηλώνει.
Η Νικήτη, έδρα του δήμου Σιθωνίας, κάθε καλοκαίρι προσελκύει πλήθος τουριστών τόσο από τη χώρα μας όσο και από το εξωτερικό, τόσο για τις μαγευτικές της ακρογιαλιές όσο και για τη διασκέδαση που προσφέρει. Πόσοι από εσάς όμως έχετε επισκεφθεί την Παλιά Νικήτη, τον προστατευόμενο παραδοσιακό οικισμό, που βρίσκεται από την πάνω πλευρά του δρόμου;
Οσοι το έχετε κάνει είστε τυχεροί και γνωρίζετε περί τίνος πρόκειται, από την άλλη, όσοι δεν έχει περπατήσει στα γραφικά σοκάκια της, ήρθε η ώρα να το βάλετε στα πλάνα σας.
Κρυμμένο μέσα σε μία χαράδρα στους λόφους πάνω από το σύγχρονο οικισμό, το Παλαιό Χωριό της Νικήτης είναι ένας ιστορικός τόπος, που θα σας αφήσει άφωνους με την ομορφιά του και θα σας ταξιδέψει σε μία άλλη εποχή.
Αφεθείτε στην νοσταλγική του ατμόσφαιρα, περπατήστε στα παραδοσιακά καλντερίμια του, δείτε τα πετρόκτιστα σπίτια του, τις πλακόστρωτες πλατείες, τις πέτρινες βρύσες και τα αιωνόβια πλατάνια.
Τι θα δείτε στο Παλαιό χωριό της Νικήτης
Αυτό αρχικά που θα σας κάνει εντύπωση στην παλιά Νικήτη είναι τα σπίτια της με τις χαρακτηριστικές καμινάδες που επιδεικνύουν την τέχνη των μαστόρων τους. Τα περισσότερα είναι κτισμένα από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι και τη δεκαετία του ’30 στον 20ο αιώνα.
Πολλά εξ αυτών αντιπροσωπεύουν τυπικά δείγματα της μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής του τέλους του 19ου αιώνα ενώ έχουν ανακαινιστεί πλήρως.
Το παλαιότερο κτίριο στη Νικήτη είναι ο κοιμητηριακός ναός που χρονολογείται από τον 16ο αιώνα καθώς και η εκκλησία του Αγίου Νικήτα, που χρονολογείται από το 1870, και στέκεται στην κορυφή ενός λόφου. Δεν υπάρχει περίπτωση να μην την επισκεφθείτε, με τη διαδρομή προς τα εκεί να είναι μοναδική ενώ η θέα που θα αντικρίσετε όταν φτάσετε, είναι μαγευτική.
Από εκεί θα δείτε όλο το χωριό καθώς και τη χερσόνησο της Σιθωνίας. Ο πολιούχος Αγιος εορτάζει στις 15 Σεπτεμβρίου. Στο ναό θα δείτε εικόνες μεγάλης ιστορικής αξίας ενώ ανήκει στα νεότερα μνημεία ιστορικής κληρονομιάς.
Ακριβώς κάτω από την εκκλησία του Αγίου Νικήτα υπάρχει το παλιό δημοτικό σχολείο, ένα κτίριο της ίδιας ηλικίας, το οποίο έχει ανακαινιστεί και στεγάζει το λαογραφικό μουσείο της Νικήτης ενώ από την πάνω πλευρά του, βρίσκεται ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, με τοιχογραφίες του 16ου αιώνα.
Ψηλά στο βουνό, ανάμεσα σε πεύκα και ελιές, βρίσκεται και το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, το οποίο προσφέρει υπέροχη θέα στο χωριό της Νικήτης και στον Τορωναίο κόλπο.
Φυσικά, μετά την περιήγησή σας μπορείτε να ξαποστάσετε στην κεντρική πλατεία του χωριού με τα πλατάνια και τα όμορφα καφενεδάκια.
Το γνωστό μελισσοχώρι, όπως το αποκαλούν, αποτελεί ιδανικό προορισμό για όλες τις εποχές του χρόνου και απέχει από τη Θεσσαλονίκη περίπου 100 χιλιόμετρα.
Παράλληλα, η Νικήτη καταρρίπτει κάθε δίλημμα του επισκέπτη, βουνό ή θάλασσα, καθώς μπορείτε να τα συνδυάσετε και τα δύο.
Το «Παλαιό Χωριό Νικήτης», με απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού (ΦΕΚ 250/Β/19-05-1987), είναι εδώ και χρόνια χαρακτηρισμένο «ιστορικός τόπος» που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, γιατί η πολεοδομική του δομή και η αρχιτεκτονική των σπιτιών του αποτελούν αξιόλογα και αντιπροσωπευτικά παραδείγματα της λαϊκής αρχιτεκτονικής της Χαλκιδικής.
Ως εκ τούτου προστατεύεται με βάση της διατάξεις του αρχαιολογικού νόμου 3028/2002 περί προστασίας των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς. Επιπλέον στον οικισμό υπάρχουν κτίρια τα οποία έχουν χαρακτηριστεί ως «νεότερα ακίνητα μνημεία».
Η ιστορία της παλιάς Νικήτης
Στο βυζαντινούς χρόνους, η ιστορία της Νικήτης ξεκινά περίπου τον 14ο αιώνα ως μοναστηριακό μετόχι. Σύμφωνα με την προφορική παράδοση, το παλιό χωριό της Νικήτης ιδρύθηκε από πρόσφυγες των παράκτιων οικισμών στην Ελιά, Καστρί και Άγιο Γεώργιο, που αναγκάστηκαν να μετακινηθούν στην ενδοχώρα, προκειμένου να αποφύγουν τις πειρατικές επιδρομές. Η Νικήτη επέζησε στα ταραγμένα χρόνια πριν και μετά την πτώση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ήταν ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Χαλκιδικής.
Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, το 1912, η Νικήτη συνέχισε να αναπτύσσεται και σταδιακά νέα σπίτια χτίστηκαν πιο κοντά στη θάλασσα. Πολλά σπίτια εγκαταλείφθηκαν και το παλιό χωριό παράκμασε. Ωστόσο, η τουριστική έκρηξη του τέλους του 20ου αιώνα, αναζωογόνησε το ενδιαφέρον για τον ιστορικό οικισμό της Νικήτης.
Σιγά σιγά και κυρίως από 2000 και έπειτα, πολλοί ιδιώτες αγόρασαν τις παλιές κατοικίες και τις ανακαίνισαν ενώ ο Δήμος φρόντισε ώστε να αποκατασταθούν τα πλακόστρωτα σοκάκια, η μικρή πλατεία με τον πλάτανο ενώ δημιουργήθηκε και το Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο της Νικήτης, το οποίο στεγάζεται στο παλιό δημοτικό σχολείο.
Η ονομασία Νικήτη προέρχεται από τη γῆ τοῦ Νεακίτου, μετόχι της Μονής Ξενοφώντος ήδη από το 1300, που τοποθετείται στην περιοχή της σημερινής Ψαλίδας, λίγο πριν τη διασταύρωση προς Μαρμαρά. Η επίσημη ονομασία του χωριού από την εποχή της αναγνώρισης της κοινότητας το 1918 ήταν γνωστή από τους χάρτες και τα διάφορα επίσημα έγγραφα ως κοινότητα «Νικήτα».
Δείτε επίσης: Χαλκιδική: Περπατήστε στο όρος Ιταμος, δείτε από κοντά το αρχαίο δέντρο του θανάτου και απολαύστε τη μαγευτική θέα
Η ονομασία αυτή παρέμεινε μέχρι και το 1988, όπου μετέπειτα η ονομασία άλλαξε επισήμως σε «Νικήτη» μετά από σχετικό υπόμνημα που υπέβαλε ο αρχαιολόγος Ιωακείμ Παπάγγελος προς το Συμβούλιο Τοπωνυμίων του Υπουργείου Εσωτερικών με θέμα την επίσημη ονομασία του χωριού.
Είναι χτισμένη κοντά στην αρχαία πόλη Γαληψός που είχε σημαντικό ρόλο κατά την εποχή του Πελοποννησιακού πολέμου. Το μέρος κατοικείται για πάνω από τρεις χιλιάδες χρόνια. Ο Ηρόδοτος στην Ιστορία των Μηδικών Πολέμων, αναφέρει την πόλη της Γαληψούς ανάμεσα στην Τορώνη και τη Σερμύλη.
Πηγή ιστορικών στοιχείων: visit-halkidiki.gr
