Περιστερά: Μίνι απόδραση στον παλιό οικισμό έξω από τη Θεσσαλονίκη, με την υπέροχη φύση και τον ιστορικό ναό του Αγίου Ανδρέα (ΒΙΝΤΕΟ & ΦΩΤΟ)

Αφιέρωμα χωριό Περιστερά Δήμος Θέρμης Θεσσαλονίκης Αγιος Ανδρέας παλιός οικισμός Θένια Μυλωθρίδου

Το όμορφο χωριό του Δήμου Θέρμης με τα στενά σοκάκια και τα πολλά ξωκλήσια

Φημίζεται για το μοναδικό της φυσικό περιβάλλον, με το δάσος, τα μονοπάτια, τις πηγές και τα μαγικά τοπία, καθώς επίσης για τα σπουδαία βυζαντινά της μνημεία και τις γραφικές της γειτονιές με τα παραδοσιακά σοκάκια.

Το όμορφο χωριό της Περιστεράς, ορθώνεται σε υψόμετρο 580 μέτρων σε μία πλαγιά του Χορτιάτη, στην ανατολική πλευρά της πόλης και αγναντεύει τον Θερμαϊκό Κόλπο που απλώνεται μπροστά της και τον Ολυμπο, που ξεπροβάλλει στο βάθος.

Περιστερά χωριό Θεσσαλονίκη Δήμος Θέρμης ιστορικός οικισμός

Ο ιστορικός αυτός οικισμός, που συγκαταλέγεται στους παλαιότερους της περιοχής, ανήκει στο δήμο Θέρμης και απέχει από τη Θεσσαλονίκη μόλις μισή ώρα.

Αποτελεί αγαπημένο προορισμό για όσους λατρεύουν τη φύση και την πεζοπορία όλες τις εποχές του χρόνου, καθώς περιτριγυρίζετε από ένα όμορφο δάσος, με μονοπάτια, πηγές, ξωκλήσια και ξεχωριστά τοπία.

Περιστερά χωριό Θεσσαλονίκη Δήμος Θέρμης ιστορικός οικισμός σοκάκια

Συχνά μάλιστα διοργανώνονται οργανωμένες καταβάσεις, με πιο δημοφιλές το σημαδεμένο μονοπάτι που ξεκινά από το ξωκλήσι της Παναγούδας και καταλήγει στην Κάτω Περιστερά.

Απολαυστική είναι και η βόλτα μέσα στο χωριό, με τα ανηφορικά στενά σοκάκια, να… αποκαλύπτουν ενδιαφέροντα δείγματα μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής, με τα λευκά πετρόχτιστα σπίτια.

Περιστερά χωριό Θεσσαλονίκη Δήμος Θέρμης ιστορικός οικισμός πλατεία

Κάντε τη στάση σας στην πλατεία του χωριού «Μάνα» με τον χαρακτηριστικό πλάτανο, τα μαγαζάκια που θυμίζουν άλλες εποχές και την πανέμορφη βρύση που ρέει νερό από πηγή καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.

Το καμάρι της Περιστεράς ωστόσο, δεν είναι άλλο από τον πανέμορφο βυζαντινό ναό του Αγίου Ανδρέα, παλιό καθολικό της μονής των Περιστερών ή του Περιστερώνος του 870 μ. Χ., απ’ όπου και το χωριό, πήρε το όνομά του.

Περιστερά χωριό Θεσσαλονίκη Δήμος Θέρμης ιστορικός οικισμός βρύση

Η αρχιτεκτονική του είναι σπάνια μιας και ο ναός είναι τετράκογχος σταυρικός και έχει πέντε τρούλους. Στο προαύλιό του θα συναντήσετε και αρχαία γλυπτά.

Βυζαντινό Μνημείο Αγιος Ανδρέας Περιστερά Θεσσαλονίκη δήμος Θέρμης χωριό

Πίσω από την εκκλησία του Αγίου Ανδρέα ξεκινά από το παλαιό οστεοφυλάκιο μια πανέμορφη διαδρομή μέσα από το δάσος της Περιστεράς (πρωτοβουλία LEADER+).

Στην περιοχή λειτουργούν επίσης δύο παλαιοημερολογίτικα μοναστήρια, η Μονή Αδελφόθεου (ανδρικό) και η Μονή Παντανάσσης (γυναικείο) ενώ θα συναντήσετε και αρκετά ξωκλήσια, όπως του Αγίου Γεωργίου, με το όμορφο αλσύλλιο, της Μεταμόρφωσης του Κυρίου και της Αγίας Τριάδας.

Βυζαντινό Μνημείο Αγιος Ανδρέας Περιστερά Θεσσαλονίκη δήμος Θέρμης χωριό

Αγιος Ανδρέας: Ενας σπουδαίος βυζαντινός «θησαυρός» στο κέντρο του ορεινού χωριού

Το «στολίδι» της Περιστεράς και της περιοχής γενικότερα είναι αναμφισβήτητα η ιστορική εκκλησία του Αγίου Ανδρέα. Χτίσθηκε το 873 μ.Χ. και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα μνημεία της Βυζαντινής αρχιτεκτονικής ενώ θεωρείται μια από τις παλαιότερες στον κόσμο.

Πληροφορίες αναφέρουν πως η αρχική του οικοδόμηση έγινε στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, κάτι που μαρτυρά το αρχιτεκτονικό του σχέδιο, πιθανότητα λειτούργησε ως καθολικό μονής έως τον 9ο αιώνα και στη συνέχεια ερειπώθηκε.

Βυζαντινό Μνημείο Αγιος Ανδρέας Περιστερά Θεσσαλονίκη δήμος Θέρμης χωριό

Ανοικοδομήθηκε το 870-871 από τον Όσιο Ευθύμιο τον Νέο, ένα από τα σημαντικότερα πρόσωπα που συνδέονται με τη μοναχική ζωή στον Αθω.

Σύμφωνα με την οδηγία που εξέλαβε σε όραμα, ο παλαιοχριστιανικός ναός του 4ου αιώνα αφιερωμένος στον Απόστολο Ανδρέα με τις τέσσερεις αρχαίες κολώνες που διατηρούνται μέχρι σήμερα, βρισκόταν πλησίον της νερομάνας, της βασικής πηγής νερού του οικισμού, ο οποίος είχε μετατραπεί σε στάνη προβάτων. Το νερό που πηγάζει λίγα μέτρα από τα ανατολικά και χαμηλότερα από το ιερό του ναού, διοχετεύει νερό σε ολόκληρο το χωριό.

Βυζαντινό Μνημείο Αγιος Ανδρέας Περιστερά Θεσσαλονίκη δήμος Θέρμης χωριό

Λίγα χρόνια μετά την ίδρυσή της, η Μονή αναφέρεται σε έγγραφα ως «βασιλική» και σύντομα απέκτησε μετόχι στην περιοχή της Ιερισσού. Το 964 ο αυτοκράτορας Νικηφόρος Φωκάς την παραχώρησε μαζί με την ακίνητη περιουσία της στη νεοσυσταθείσα Μονή Μεγίστης Λαύρας, και παρέμεινε μετόχι της έως τον 15ο αιώνα.

Αρχιτεκτονικά ο ναός παρουσιάζει πολλές ιδιαιτερότητες που τον καθιστούν μοναδικό ενώ είναι κηρυγμένο μνημείο εξαιρετικού αρχιτεκτονικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.

Βυζαντινό Μνημείο Αγιος Ανδρέας Περιστερά Θεσσαλονίκη δήμος Θέρμης χωριό

Κατά τη διάρκεια των αιώνων δέχθηκε πάμπολλες επεμβάσεις, με σημαντικότερη την προσθήκη νάρθηκα στα δυτικά, με αποτέλεσμα την αλλοίωση της αρχικής όψης του.

Είναι σταυροειδής τετράκογχος και έχει πέντε τρούλους, έναν επάνω από κάθε κόγχη και τον κεντρικό, εξάπλευρο, που στηρίζεται εσωτερικά σε τέσσερις κίονες. Η τοιχοποιία του είναι απλή και βαριά, χωρίς διάκοσμο, προδίδοντας την παλαιότητα της κατασκευής του.

Ι. Ν. Αγίου Ανδρέα Περιστεράς εσωτερική φωτό
Πηγή φωτό: religiousgreece.gr

Στο εσωτερικό του σώζονται τμήματα από την αγιογράφηση των τρούλων, που έγινε το 871, κατά την ανοικοδόμηση του ναού από τον Όσιο Ευθύμιο, και παρουσιάζει έντονη επίδραση από την παλαιοχριστιανική παράδοση. Οι τρεις τρούλοι διακοσμούνται με ισοσκελείς σταυρούς, ενώ στον κεντρικό εικονίζεται ο Χριστός και γύρω του, στο τύμπανο, οι απόστολοι. Αξιοσημείωτο είναι ότι εικονίζεται και ο ίδιος ο ναός ως ομοίωμα που κρατούν ανάμεσά τους ο Πέτρος και ο Παύλος.

Βυζαντινό Μνημείο Αγιος Ανδρέας Περιστερά Θεσσαλονίκη δήμος Θέρμης χωριό

Τον αύλειο χώρο του οριοθετεί πετρόκτιστος τοίχος που ενσωματώνει σπόλια ύστερων ρωμαϊκών χρόνων. Στα ΒΔ υπάρχει μεταγενέστερο κωδωνοστάσιο και προσθήκες και στα ΒΑ ένα πετρόκτιστο, ορθογώνιο, θολοσκέπαστο κτίσμα, που σήμερα είναι οστεοφυλάκιο.

Στο βίο του Αγίου Ευθυμίου αναφέρονται οι δυσκολίες ανέγερσης του ναού. Επιπλέον, το 884, ο Οσιος Ευθύμιος ίδρυσε και γυναικείο μοναστήρι, κοντά στη μονή του Αγίου Ανδρέα στην Περιστερά. Σε ορισμένα βυζαντινά έγγραφα αποκαλείται «Περιστεραί» ή «Μονή των Περιστερών».

Ι. Ν. Αγίου Ανδρέα Περιστεράς Οσιος Ευθύμιος
Πηγή φωτό: religiousgreece.gr

Πριν την αναχώρηση του για τον Αθωνα όρισε διαδόχους ηγούμενους των μοναστηριών τα εγγόνια του Μεθόδιο και Ευθυμία. Τον Οκτώβριο του 898 ασθένησε βαριά στην Ιερά Νήσο και στις 15 του ίδιου μήνα απεβίωσε. Η σωρός του μεταφέρθηκε αρχικά στη Θεσσαλονίκη και στις αρχές Ιανουαρίου του 899 στην Περιστερά όπου και τάφηκε.

Σήμερα, ο Ι. Ν. Αγίου Ανδρέα είναι ο ενοριακός ναός της Περιστεράς και εντός του βρίσκονται τα λείψανα του Οσίου Ευθυμίου. Εορτάζει στις 15 Οκτωβρίου τον Οσιο Ευθύμιο και στις 30 Νοεμβρίου τον Άγιο Ανδρέα.

Ξαποστάστε για καφέ, τσιπουράκι και καλό φαγητό «Στου Μπάρμπα Θανάση Οπως Παλιά» στην πλατεία του χωριού

Μετά από την όμορφη βόλτα σας στο χωριό, ακόμη και την πεζοπορία μέσα στη φύση, καθώς και την επίσκεψή σας στον Αγιο Ανδρέα, ήρθε η ώρα για να ξαποστάσετε… Ακριβώς δίπλα στην εκκλησία, κάτω από το μεγάλο πλάτανο βρίσκεται η γραφική πλατεία της Περιστεράς.

Σας προτείνουμε να απολαύσετε το καφεδάκι σας, το τσιπουράκι σας και καλό πεντανόστιμο φαγητό, «Στου Μπάρμπα Θανάση Οπως Παλιά»…

Στου μπαρμπά Θανάση - Οπως παλιά φαγητό καφές κουζίνα Περιστερά χωριό Θεσσαλονίκη Δήμος Θέρμης ιστορικός οικισμός

Οι άνθρωποί του θα σας καλοδεχτούν με ένα πλατύ χαμόγελο και ωραίες γευστικές προτάσεις. Αφεθείτε στη φιλοξενία και την περιποίησή τους και ετοιμαστείτε για ένα ξεχωριστό γαστρονομικό ταξίδι με ντόπιες και καθαρές γεύσεις, από αγνά προϊόντα που προέρχονται από ντόπιους παραγωγούς.

Ο,τι γευτείτε είναι φρέσκο και της ώρας. Επιβάλλεται να δοκιμάσετε τα φημισμένα παϊδάκια προβατίνας, τα οποία θα σας ξετρελάνουν καθώς επίσης το χωριάτικο λουκάνικο, τα λαχταριστά σουβλάκια και τα ζουμερά μπιφτέκια… Συνοδέψτα τα με ντόπιο τσιπουράκι, ούζι ή κρασί.

Στου μπαρμπά Θανάση - Οπως παλιά φαγητό καφές κουζίνα Περιστερά χωριό Θεσσαλονίκη Δήμος Θέρμης ιστορικός οικισμός

Το χειμώνα, μαζί με το φαγητό σας θα απολαύσετε τον εσωτερικό του χώρο, όπου δημιουργείτε μία ζεστή και παρεΐστικη ατμόσφαιρα ενώ το καλοκαίρι, θα περάσετε αξέχαστες μέρες και βραδιές, κάτω από τον ίσκιο του γεροπλάτανου και υπό τον ήχο των γάργαρων νερών.

Τα αδέλφια Φαρδή, ο Χρήστος και ο Μάριος, με σύμμαχο την αγάπη για τον τόπο τους, «προσπέρασαν» τις δυσκολίες την περίοδο της πανδημίας και τόλμησαν να επενδύσουν στην εστίαση.

Περιστερά χωριό Θεσσαλονίκη Δήμος Θέρμης ιστορικός οικισμός βρύση

Με «όπλο» τους την ποιότητα, τις υπηρεσίες τους, τη σωστή εξυπηρέτηση και φυσικά το νόστιμο φαγητό κατάφεραν να κερδίσουν τον κόσμο, που ανταμώνει «Στου Μπάρμπα Θανάση Οπως Παλιά» από κάθε περιοχή της Θεσσαλονίκης, της Χαλκιδικής και όχι μόνο!

Τηλ.: 23960 51 226, Κιν. 6981 881 391

Βυζαντινό Μνημείο Αγιος Ανδρέας Περιστερά Θεσσαλονίκη δήμος Θέρμης χωριό

Περιστερά: Ενα χωριό με μακρά ιστορία

Η ιστορία της Περιστεράς ξεκινά από πολύ παλιά. Σε ένα έγγραφο της Μονής Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Ορους, μνημονεύονταν ο οικισμός των Δραγουβητών από τα χρόνια των βαρβαρικών επιδρομών, μέρος που σήμερα αποτελεί τη θέση του χωριού.

Περιστερά χωριό Θεσσαλονίκη Δήμος Θέρμης ιστορικός οικισμός

Σύμφωνα με τις πηγές, η περιοχή ανατολικά της Θεσσαλονίκης αποτελεί το σημείο όπου κατέφυγαν για να ιδρύσουν οικισμούς και μοναστήρια οι πρώτοι χριστιανοί μετά από διωγμούς και ονομάζεται Προάθως.

Περιστερά χωριό Θεσσαλονίκη Δήμος Θέρμης ιστορικός οικισμός σχολείο

Οπως αναφέρει και στην έρευνα του ο συγγραφέας Φαίδωνας Γ. Γιαγκιόζης, η Περιστερά δεν αποτελεί μόνο ένα τόπο που διακρίνεται για το φυσικό της κάλλος, αλλά και έναν τόπο όπου ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να περιηγηθεί σε ένα παρελθόν, γεμάτο από βυζαντινές και χριστιανικές εικόνες και μνήμες.

Περιστερά χωριό Θεσσαλονίκη Δήμος Θέρμης ιστορικός οικισμός

Παράλληλα, ανακαλύφθηκαν, εντοιχισμένες στους τοίχους των σπιτιών και σε πλατύσκαλα, επιτύμβιες στήλες των ύστερων ρωμαϊκών χρόνων, στοιχειοθετώντας την ύπαρξη νεκροταφείου στην περιοχή.

Περιστερά χωριό Θεσσαλονίκη Δήμος Θέρμης ιστορικός οικισμός σπίτια

Κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας υπαγόταν διοικητικά στο ναχιγιέ του Παζαργκιάχ (σημερινή Απολλωνία Θεσσαλονίκης) και ήταν ένα από τα χωριά που παρήγαγαν ξυλοκάρβουνο για τα μεταλλεία των Σιδηροκαυσίων.

Περιστερά χωριό Θεσσαλονίκη Δήμος Θέρμης ιστορικός οικισμός πλατεία

Το 1821 συμμετείχε στην επανάσταση της Χαλκιδικής και καταστράφηκε ολοκληρωτικά από τους Τούρκους. Σημαντικοί αγωνιστές του 1821 από την Περιστερά ήταν ο Τριαντάφυλλος Αγοραστού, ο Αναστάσιος Παναγιώτου, ο Κυπαρίσσης Αθανασίου και ο Ιωάννης Γεωργίου, οι οποίοι πήραν μέρος σε πολλές μάχες στη νότια Ελλάδα.

Περιστερά χωριό Θεσσαλονίκη Δήμος Θέρμης ιστορικός οικισμός ποδήλατα

Τα ξωκλήσια της περιοχής και τι άλλο μπορείτε να δείτε

Στην περιοχή, όπως προαναφέραμε θα βρείτε και αρκετά ξωκλήσια. Οπως η Αγία Τριάδα, που χτίστηκε το 1845, το ξωκλήσι της Παναγίας, το οποίο βρίσκεται ψηλότερα στο Χορτιάτη, χτισμένο το 1867, ο Προφήτης Ηλίας, έξω από την Περιστερά, χτισμένος το 1886, η Αγία Παρασκευή, χτισμένη το 1888 και η Μεταμόρφωσης ή του Αγίου Χριστόφορου, χτισμένο το 1890.

Περιστερά χωριό Θεσσαλονίκη Δήμος Θέρμης ιστορικός οικισμός πάρκο

Οπως αναφέρουν οι πληροφορίες, όλα τα εκκλησάκια χτίστηκαν τον 19ο αιώνα, προφυλαγμένα, φτωχικά, έχοντας μόνο ένα εικονοστάσιο, με σκοπό να μην προκαλούν την οργή των Τούρκων.

Περιστερά χωριό Θεσσαλονίκη Δήμος Θέρμης ιστορικός οικισμός ξύλα

Κατά την επίσκεψή σας στην Περιστερά, μπορείτε να δείτε επίσης τον «Πύργο», μια σπηλιά δηλαδή που αποτελείται από πουρί, μια σπανία πέτρα, την οποία ζήτησαν Γάλλοι επιστήμονες για έρευνα λόγω της σπανιότητας της. Επίσης, στην περιοχή υπάρχουν «αγραμάδες», λιθοσωροί που δείχνουν την εκμετάλλευση παλιών επιφανειακών χρυσοφόρων στρωμάτων κατά την αρχαιότητα.

Περιστερά χωριό Θεσσαλονίκη Δήμος Θέρμης ιστορικός οικισμός σοκάκια

Αν είστε τυχεροί και βρεθείτε σε περίοδο εορτών, μπορείτε να απολαύσετε και τα ήθη και έθιμα του χωριού. Μεταξύ αυτών, ο Αφανός, οι Καλικάντζαροι, η αναβίωση του Παραδοσιακού Γάμου, ο Αη – Γιάννης, οι Λαζαρίνες και η Σταυροπροσκύνηση.
Περιστερά χωριό Θεσσαλονίκη Δήμος Θέρμης ιστορικός οικισμός γάτες

Βυζαντινό Μνημείο Αγιος Ανδρέας Περιστερά Θεσσαλονίκη δήμος Θέρμης χωριό

Πηγή ιστορικών στοιχείων: peristera.gr, draseisperisteras.weebly.com