18 χιλιόμετρα από τα Τρίκαλα θα ανακαλύψετε μία πανέμορφη… Πύλη, μία πύλη που είναι γνωστή εδώ και αιώνες, και ενώνει τα ορεινά χωριά του Νομού Τρικάλων με την πεδιάδα της Θεσσαλίας.
Χτισμένη στην είσοδο του φαραγγιού προς τα ορεινά της Πίνδου, η όμορφη κωμόπολη, Πύλη Τρικάλων, κρύβεται μέσα σε πλατάνια και νερά και οδηγεί σε ένα ειδυλλιακό φυσικό τοπίο.
Ανάμεσά της κυλάει ο Πορταϊκός ή Πορτιάτης ποταμός , παραπόταμος του Πηνειού, ενώ βρίσκεται στη μέση δύο αντικριστών βουνών, του Κόζιακα και του Ιτανου, με τη γεωγραφική της θέση να δικαιολογεί απολύτως το όνομά της.
Η περιοχή που κατοικήθηκε από τους Προϊστορικούς Xρόνους, γνώρισε άνθηση κατά τη Βυζαντινή Περίοδο, χάρη στην ιδιαίτερα σημαντική θέση της, ενώ εξελίχθηκε σε θρησκευτικό και πολιτιστικό κέντρο με αξιόλογη εμπορική κίνηση.
Το γεγονός ότι βρίσκεται πάνω στο δρόμο Τρικάλων – Αρτας και κοντά στην Ελάτη και το Περτούλι, την καθιστά αγαπημένη στάση για τους εκδρομείς αλλά και ένα δημοφιλή προορισμό με σπάνια αξιοθέατα που αξίζει να δείτε…
Το πέτρινο τοξωτό γεφύρι του Αγίου Βησσαρίωνα στην Πύλη
Η Πύλη Τρικάλων έχει συνδέσει το όνομά της με το φημισμένο μονότοξο γεφύρι του Αγίου Βησσαρίωνα του θαυματουργού, πολιούχου Πύλης, Καλαμπάκας και Τρικάλων, ο οποίος υπήρξε μεγάλη μορφή της Χριστιανοσύνης κι έχτισε πολλά γεφύρια της περιοχής.
Αν βρεθείτε στην περιοχή, δεν υπάρχει περίπτωση να μην το επισκεφθείτε και να μη θαυμάσετε τη μοναδική αρχιτεκτονική του και την υπέροχη φύση που απλώνεται ολόγυρα του.
Από κάτω του ρέει ο Πορταϊκός ποταμός και μέχρι το 1936 ήταν το μοναδικό πέρασμα από τη Θεσσαλία για την Ηπειρο ενώνοντας τα βουνά Ιταμος και Κόζιακας.
Το πολυφωτογραφημένο πέτρινο γεφύρι κατασκευάστηκε το 1514 από τον Αγιο Βησσαρίωνα, κάτι που μαρτυρά και η μαρμάρινη επιγραφή που υπάρχει στη βάση του γεφυριού. Είναι μονότοξο με ημικυκλικό τόξο με υλικά κατασκευής τον ασβεστόλιθο και τον ψαμμίτη και είναι άριστα εναρμονισμένο με το άγριο φυσικό τοπίο.
Το άνοιγμα του τόξου είναι 29 μέτρα περίπου, το μέγιστο ύψος φθάνει στα 13 μέτρα, συνολικό μήκος 65,67 μέτρα και πλάτος καταστρώματος τα 2,10 μέτρα. Το γεφύρι έχει αναστηλωθεί 1968 και το 1983 αλλά και πιο πρόσφατα, το 2005 και το 2006, έγιναν εργασίες ανάδειξης του.
Ανεβείτε στην κορυφή του τόξου και θαυμάστε από τα 30 μέτρα τα ήρεμα ή αγριεμένα νερά του Πορταϊκού και βγάλτε αξέχαστες φωτογραφίες. Περάστε στην απέναντι όχθη και περπατήστε στα μονοπάτια κάτω από τον ίσκιο των δέντρων που συνεχίζουν δίπλα από το ποτάμι.
Αφεθείτε στη μαγεία του τοπίου, αφουγκραστείτε τους ήχους της φύσης και τις μυρωδιές και ταξιδέψτε πίσω στο χρόνο, όταν για αιώνες κάτοικοι των ορεινών περιοχών και περαστικοί διάβαιναν τη γέφυρα πεζοί ή με μουλάρια τους.
Στην Πύλη εκτός από το γεφύρι του Βησσαρίωνα υπάρχουν άλλα τρία γεφύρια, ένα ακόμη για πεζούς και δύο για οχήματα. Για πεζούς είναι η κρεμαστή πεζογέφυρα με τα ευθύγραμμα προτεταμένα καλώδια (η πρώτη στην οποία χρησιμοποιήθηκε αυτή η τεχνική ανάρτησης του καταστρώματος) που κατασκευάστηκε το 1981. Τα οχήματα μπορούν να διασχίσουν την γέφυρα Κονδύλη που άρχισε να κατασκευάζεται το 1934 και τη τσιμεντένια γέφυρα Γκίκα, που φαίνεται λίγο έξω από την Πύλη και αποπερατώθηκε το 1961.
Πόρτα Παναγιά: Η «Παναγιά των Μεγάλων Πυλών», ένας βυζαντινός ναός του 1283
Ενα περίπου χιλιόμετρο από το γεφύρι του Αγίου Βησσαρίωνα (μπορείτε να πάτε και με τα πόδια) στην όχθη του Πορταϊκού ποταμού, στον παλαιό οικισμό της Πόρτα Παναγιάς, που ήταν γνωστός στην βυζαντινή εποχή ως «Μεγάλαι Πύλαι», βρίσκεται το σημαντικότερο βυζαντινό και θρησκευτικό μνημείο της περιοχής, ο Βυζαντινός Ναός Πόρτα Παναγιά.
Η Ιερά Μονή των «Μεγάλων Πυλών», όπως επίσης ονομάζεται, ήταν αφιερωμένη στο όνομα της Ακαταμαχήτου Θεοτόκου, ιδρύθηκε το 1283 από τον σεβαστοκράτορα Ιωάννη Άγγελο Κομνηνό Δούκα, νόθο γιο του δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β΄ Δούκα και διαλύθηκε κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Πρόκειται για μία εξαιρετική σταυρεπίστεγη τρίκλιτη Βασιλική που έχει κτισθεί πάνω σε έναν αρχαιοελληνικό ναό.
Ηταν αρκετά πλούσια και υπαγόταν κατευθείαν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Το 1843 πέρασε στη δικαιοδοσία της γειτονικής μονής Δουσίκου, ενώ παράλληλα εξακολουθούσε να λειτουργεί ως ενοριακός ναός των κατοίκων του χωριού της Πόρτα-Παναγιάς.
Το καθολικό που είναι σύγχρονο με την αρχική φάση της μονής, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, αποτελεί το μοναδικό σωζόμενο κτίσμα της. Αν και έχει υποστεί αρκετές και μεγάλες ζημιές από τότε έχει διατηρήσει αρκετά στοιχεία όπως τις τοιχογραφίες που είναι σχετικά πρόσφατες, του 18ου αιώνα αλλά και το αρχικό δάπεδο.
Οι μοναδικές ψηφιδωτές εικόνες του Χριστού και της Θεοτόκου
Η μοναδικότητα του ναού πέρα από την σημαντική ιστορική και θρησκευτική σημασία που έχει για την ευρύτερη περιοχή των Τρικάλων, βρίσκεται σε δύο ψηφιδωτά της κύριας πύλης του Ιερού.
Στους δυο ανατολικούς πεσσούς είναι προσαρμοσμένες, σε θέση αντίστροφη της ορθόδοξης διάταξης, ολόσωμες ψηφιδωτές εικόνες του Χριστού και της Θεοτόκου Βρεφοκρατούσας, αντίθετα από τη συνηθισμένη τοποθέτηση στους ορθόδοξους ναούς και αυτό την κάνει μοναδική στην Ελλάδα.
Από τον εικονογραφικό διάκοσμο, αξιοπρόσεκτη είναι η τοιχογραφία που καλύπτει την ημικυκλική κόγχη, στην ΝΔ γωνία του κυρίως ναού, όπου απεικονίζεται ο κτίτωρ της μονής Ιωάννης Δούκας που άγγελος τον οδηγεί στην προστάτιδα της μονής, Παναγία. Πρόκειται για μια από τις σπάνιες προσωπογραφίες των Κομνηνών ενώ ενδιαφέρουσες είναι και οι τοιχογραφίες που σώζονται στο Ιερό και οι οποίες τοποθετούνται στον 13ο αιώνα.
Η τοιχογραφία στην καμάρα του κεντρικού κλίτους και εκείνες πλησίον του παραθύρου της νότιας πλευράς και της δυτικής πλευράς του κυρίως ναού, χρονολογούνται κατά τον 18ο αιώνα όπως και εκείνες του νάρθηκα, στις οποίες δυστυχώς η μεγάλη πυρκαγιά του 1980, επέφερε ανεπανόρθωτη ζημιά.
Τελευταία ανασκαφική έρευνα έφερε στο φως και τον τάφο του Ιωάννη Δούκα – δυστυχώς συλημένος, όπως επίσης τμήματα του αρχικού μαρμάρινου τέμπλου, τμήματα από αρχαίες ενεπίγραφες στήλες, τμήματα επικράνων με όλα αυτά να αποτελούν το δεύτερο δάπεδο της μονής, σε δεύτερη βέβαια χρήση.
Η Πόρτα – Παναγιά είναι και η γενέτειρα του Αγίου Βησσαρίωνα του θαυματουργού, άλλοτε μητροπολίτη Λαρίσης και Τρίκκης, ο οποίος είναι και ο πολιούχος Άγιος της Πύλης, της Καλαμπάκας επίσης όμως και των Τρικάλων ενώ αποτελεί μία πολύ μεγάλη και Αγία μορφή της Χριστιανοσύνης.
Δείτε επίσης: Κεραμαριό: Ανακάλυψε το χωριό των… Φλίνστοουνς στην Καρδίτσα και ζήσε μία ανεπανάληπτη εμπειρία
Ο εντυπωσιακός και περίτεχνος αυτός ναός, της Πόρτας Παναγιάς, έχει δικαίως χαρακτηριστεί με την απόφαση ΒΔ19-4-1921, ΦΕΚ 68/Α/26-4-1921 ΥΑ 10977/16-5-1967, ΦΕΚ 352/Β/31-5-1967 ως ένα σπουδαίο αρχαίο διατηρητέο και ιστορικό μνημείο.
Το Χάνι του Σουφλιά: Ενας υπέροχος χώρος γαστρονομικής… περιπλάνησης, τέχνης και πολιτισμού
Σε ένα υπέροχο περιβάλλον πλήρως εναρμονισμένο με το φυσικό τοπίο, όπου κυριαρχεί το πράσινο, το ξύλο και η πέτρα, θα ανακαλύψετε στην Πόρτα Παναγιά μία μικρή… όαση, Το Χάνι του Σουφλιά.
Πρόκειται για έναν ειδυλλιακό χώρο, που ωσάν χαμαιλέοντας αλλάζει μορφή ανάλογα με την εποχή, και αποτελεί ιδανική πρόταση για κάθε επισκέπτη ώστε να απολαύσει τον καφέ, το φαγητό και το ποτό του.
Ετοιμαστείτε για υπέροχες γαστρονομικές… περιπλανήσεις, με ντόπιες και αγνές γεύσεις (της ώρας ή μαγειρευτό), «συνοδέψτε» τον καφέ ή το ρόφημα σας με μικρές στιγμές χαλάρωσης κάτω από τον ίσκιο των δέντρων και αφεθείτε σε μοναδικά μουσικά βραδινά ταξίδια που θα σας μείνουν αξέχαστα.
Σ’ αυτό το μαγικό μέρος, η Ελένη κι ο Αλέξης έχουν καταφέρει κάτι απίστευτο: να «παντρέψουν» τη γαστρονομία με τον πολιτισμό. Ενας χώρος που φιλοξενεί πολιτιστικά δρώμενα, ένας χώρος που διψάει για δρώμενα και προσφέρει στους επισκέπτες του μοναδικές στιγμές απόλαυσης.
Δεν είναι τυχαίο πως το Χάνι του Σουφλιά αποτελεί αγαπημένο προορισμό πολλών καλλιτεχνών, που έχουν φιλοξενηθεί στο χώρο του. Ενδεικτικά αναφέρουμε ορισμένα ονόματα, όπως οι Περίδης, Μυστακίδης, Ζερβουδάκης, Γ. Παπαγεωργίου, Λ. Καλημέρη, Ελένη Τσαλιγοπούλου, Λάππας, Κιουρτσόγλου, Καίσαρας, Φριντζήλα, Ιωάννου, Γιάννης Διονυσίου, Usurum και προβολές του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου.
Απολαύστε το όμορφο περιβάλλον και τη θέα στο ποτάμι και την Πόρτα Παναγιά, το καλό φαγητό, τις ξεχωριστές μουσικές στιγμές και τη φιλοξενία των ανθρώπων του. Μην ξεχνάτε, πως η Ελένη κι ο Αλέξης σας περιμένουν με χαμόγελο να σας εξυπηρετήσουν.
Αξίζει να αναφέρουμε πως για τους λάτρεις της πεζοπορίας, στην περιοχή υπάρχουν πολλά μονοπάτια. Υπεύθυνος γι’ αυτά είναι ορειβατικός σύλλογος Πύλης ΟΠΟΠ, στον οποίο μπορείτε να απευθυνθείτε.
INFOS
Πύλη, Πόρτα Παναγιά, Τρίκαλα
Τ: 2434 022 442
Facebook: Το χάνι του Σουφλιά
Πηγή ιστορικών στοιχείων: trikalaculture.gr
