Λατομεία Ασβεστοχωρίου: Η μάχη με το χρόνο και την εγκατάλειψη, το κινηματογραφικό τοπίο και οι προοπτικές ανάδειξης (ΒΙΝΤΕΟ & ΦΩΤΟ)

Λατομείο Ασβεστοχωρίου Λατομεία Ασβεστοχώρι Θεσσαλονίκη παλιό λατομείο εγκατάλειψη

Ενα μνημείο της βιομηχανικής μας κληρονομιάς

Οι «φαγωμένοι» βράχοι, οι πλινθόκτιστες καμινάδες και τα εγκαταλελειμμένα, αρκετά εξ αυτών μισογκρεμισμένα, κτίρια, που η μόνη αχτίδα «ζωής», είναι η οργιώδης βλάστηση που ξεπροβάλλει από μέσα τους, συνθέτουν ένα άκρως κινηματογραφικό σκηνικό στην περιοχή των παλιών λατομείων στο Ασβεστοχώρι.

Ενας τόπος ιδιαίτερης αισθητικής, που αποτελεί όμως κομμάτι της ιστορίας της περιοχής καθώς και της βιομηχανικής μας κληρονομιάς και θα μπορούσε κάλλιστα να εξελιχθεί σε ένα χώρο πολιτισμού και εκπαίδευσης.

Προς το παρόν, τα παλιά λατομεία Ασβεστοχωρίου παραμένουν εκεί, ως σιωπηλοί μάρτυρες μία εποχής όπου στην περιοχή κυριάρχησε η παραγωγή ασβέστη.

Λατομείο Ασβεστοχωρίου Λατομεία Ασβεστοχώρι Θεσσαλονίκη παλιό λατομείο εγκατάλειψη

Η σύντομη ιστορία τους

Από την περίοδο της Τουρκοκρατίας έως και το πρόσφατο παρελθόν, τα λατομεία αποτέλεσαν πηγή ζωής για τους κατοίκους της περιοχής και όχι μόνο, οι οποίοι κατάφεραν με σκληρή δουλειά να αναπτύξουν τη βιομηχανία και να εξάγουν τον ασβέστη και παράγωγά του σε όλη την Ευρώπη.

Στις αρχές του 20ου αιώνα, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει έρευνα στο Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας, καταγράφονται 22 προβιομηχανικοί χώροι παραγωγής ασβέστη ενώ μετά την πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης του 1917, κατά την περίοδο της ραγδαίας ανοικοδόμησής της, ο ανταγωνισμός εντάθηκε.

Λατομείο Ασβεστοχωρίου Λατομεία Ασβεστοχώρι Θεσσαλονίκη παλιό λατομείο εγκατάλειψη

Τότε άρχισαν να δημιουργούνται και οι πρώτοι συνεταιρισμοί, όπως η «Ενωσις» Ασβεστοποιίας (1924-25), η οποία κατασκεύασε στο Ασβεστοχώρι το πρώτο στην Ελλάδα «εργοστάσιο» σύγχρονης για την εποχή τεχνολογίας (τύπου Ηoffman).

Το 1930 ιδρύθηκε η δεύτερη εταιρεία η «Ομόνοια» και ακολούθησαν φυσικά στη συνέχεια και άλλες («Πρόοδος», «Γρ. Ρουσίδου & Κ. Βρέλλα», «Ερμής», «Κυψέλη», «Αφοί Τανη», «Μακεδονική Ασβεστοποιία ΤΙΤΑΝ Α.Β.Ε.Ε. κ.α.). Οι προβιομηχανικές ασβεστοκάμινοι σταδιακά εγκαταλείφθηκαν, αλλά δεν γκρεμίστηκαν.

Λατομείο Ασβεστοχωρίου Λατομεία Ασβεστοχώρι Θεσσαλονίκη παλιό λατομείο εγκατάλειψη

Για περισσότερο από 300 χρόνια τα παλιά λατομεία Ασβεστοχωρίου αποτέλεσαν πεδίο εκτεταμένης εκμετάλλευσης. Οι ασβεστοκάμινοι τύπου Hoffman αποτελούν μάρτυρες της πρώιμης βιομηχανικής τεχνολογίας και συμπεριλαμβάνονται στα ελάχιστα διασωθέντα δείγματα σε όλο τον ευρωπαϊκό χώρο, κατασκευασμένα για αποκλειστική παραγωγή ασβέστου.

Τα παλιά λατομεία Ασβεστοχωρίου αποτελούν βιομηχανική κληρονομιά

Μελέτη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης από την πολιτικό μηχανικό Α.Π.Θ, Γεωργία Ζαχαροπούλου, τονίζει πως άμεσα η περιοχή των παλιών λατομείων θα πρέπει να συμπεριληφθεί «στα υπό προστασία μνημεία της βιομηχανικής κληρονομιάς του Ασβεστοχωρίου που αποτελούν ιστορικό σύνολο, με σκοπό την ολοκληρωμένη προστασία της περιοχής».

Αυτό που αξίζει να αναφέρουμε είναι πως 2017 εγκρίθηκε η πρόταση του Δήμου Πυλαίας –Χορτιάτη για παρεμβάσεις ανάπλασης και αναβάθμισης της περιοχής των λατομείων του Ασβεστοχωρίου, συνολικού προϋπολογισμού 2,35 εκατομμυρίων ευρώ.

Λατομείο Ασβεστοχωρίου Λατομεία Ασβεστοχώρι Θεσσαλονίκη παλιό λατομείο εγκατάλειψη

Τον Φεβρουάριου του 2020 είχε προκηρυχθεί σχετικός διαγωνισμός, οι συμβάσεις έχουν υπογραφεί και έχουν εκπονηθεί οι ανάλογες μελέτες. Βασικός στόχος του Δήμου, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, είναι η ανάπλαση της συγκεκριμένης περιοχής, όπου μεταξύ άλλων προβλέπει δημιουργία υπαίθριου θεάτρου και χώρων, όπου θα μπορούν να αναπτύσσονται ποικίλες πολιτιστικές δραστηριότητες, χώροι αναψυχής αλλά και κατασκευή περιπατητικών διαδρομών.

Πρόσφατα, τον Νοέμβριο του περασμένου χρόνου (2022), τα λατομεία βρέθηκαν στο επίκεντρο του πρώτου FAM TRIP που διοργάνωσε ο Δήμος Πυλαίας-Χορτιάτη στο πλαίσιο του έργου Terra-Mine.

Λατομείο Ασβεστοχωρίου Λατομεία Ασβεστοχώρι Θεσσαλονίκη παλιό λατομείο εγκατάλειψη

Στόχος του δήμου ήταν μέσω αυτού του προγράμματος να αναδείξει τα παλιά λατομεία του Ασβεστοχωρίου και να τα αξιοποιήσει τουριστικά αναπτύσσοντας τον θεματικό τουρισμό.

Το έργο Terra-Mine – «Βιώσιμη οικοπολιτιστική αξιοποίηση περιοχών μεταλλείων και λατομείων στη διασυνοριακή περιοχή» περιλαμβάνει ένα σύνολο δράσεων που αποσκοπούν στην αποκατάσταση, την αξιοποίηση και ανάδειξη μεταλλείων και λατομείων στη διασυνοριακή περιοχή, ως αναπόσπαστα στοιχεία της γεωπολιτιστικής της κληρονομιάς, με γνώμονα την ενίσχυση της ελκυστικότητάς της.

Λατομείο Ασβεστοχωρίου Λατομεία Ασβεστοχώρι Θεσσαλονίκη παλιό λατομείο εγκατάλειψη

Η σημερινή εικόνα στο νταμάρι Ασβεστοχωρίου

Την περίοδο του εγκλεισμού, λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, αρκετοί κάτοικοι της Θεσσαλονίκης ανακάλυψαν την περιοχή, επιλέγοντάς την για το περπάτημά τους. Η κοντινή της απόσταση από την πόλη, τα γύρω μονοπάτια, η θέα αλλά και το εξωπραγματικό τοπίο την έκαναν ελκυστική.

Μπάζα, σκουπίδια στο Παπανικολάου στο ύψους του Ασβεστοχωρίου

Σίγουρα όμως η εικόνα της εγκατάλειψης, που διατηρεί μέχρι σήμερα αλλά και τα αρκετά σημεία γύρω απ’ αυτήν, που μετατράπηκαν σε σκουπιδότοτο αλλά και σε χώρο εναπόθεσης μπαζών, δεν δημιουργούν και τις καλύτερες των εντυπώσεων.

Δείτε επίσης: Εικόνες ντροπής: Ασυνείδητοι στη Θεσσαλονίκη πετάνε σκουπίδια και μπάζα όπου βρούνε (ΒΙΝΤΕΟ & ΦΩΤΟ)

Και δεν αναφερόμαστε μόνο στο αισθητικό πρόβλημα. Οι παράνομες χωματερές, ελλοχεύουν και σοβαρούς κινδύνους. Εκτός από την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, αποτελούν εστία μόλυνσης (η κατοικημένη περιοχή δεν απέχει και πολύ) ενώ δεν αποκλείεται να συντελέσουν και σε ξαφνικές πυρκαγιές (κάτι που έχει συμβεί), ειδικά τώρα που πλησιάζει το καλοκαίρι.

Μπάζα, σκουπίδια στο Παπανικολάου στο ύψους του Ασβεστοχωρίου

Χρειάζεται μεγάλη προσοχή και όσοι διαπιστώνουν παραβάσεις καλό είναι να τις καταγγέλλουν.

Λατομείο Ασβεστοχωρίου Λατομεία Ασβεστοχώρι Θεσσαλονίκη παλιό λατομείο εγκατάλειψη

Λατομείο Ασβεστοχωρίου Λατομεία Ασβεστοχώρι Θεσσαλονίκη παλιό λατομείο εγκατάλειψη

Πηγή στοιχείων: asvestochori.blogspot.com, pilea-hortiatis.gr