Στην ανατολική πλευρά της Θεσσαλονίκης, επί της λεωφόρου Γεωργίου Παπανδρέου, στέκουν εδώ και δεκαετίες οι περίφημοι Μύλοι Αλλατίνη.
Πρόκειται για τον βιομηχανικό χώρο, που στεγαζόταν μέχρι και τη δεκαετία του ‘80 το συγκρότημα που γνωρίζουμε ως Μύλοι Αλλατίνη.
Αν και η σημερινή εικόνα τους δεν θυμίζει σε τίποτα την παλιά τους αίγλη, οι μύλοι και η κεραμοποιία της οικογένειας Αλλατίνη είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την αρχή της βιομηχανίας στη Θεσσαλονίκη και αποτελούν χαρακτηριστικό δείγμα της βιομηχανικής αρχιτεκτονικής της τότε εποχής. Αξιοσημείωτο είναι πως δεν σταμάτησαν να λειτουργούν ούτε την περίοδο της Κατοχής.
Η ιστορία των 169 ετών
Το συγκρότημα Αλλατίνη συμπληρώνει φέτος 169 χρόνια ιστορίας, καθώς ο πρώτος αλευρόμυλος χτίστηκε στο συγκεκριμένο σημείο το 1854 από τη γαλλική εταιρεία Darblay de Corblay. Το 1883 πέρασε στον έλεγχο της γνωστής εβραϊκής οικογένειας Αλλατίνη, που είχε έρθει στη Θεσσαλονίκη από τη Φλωρεντία το 1715, στην οποία οφείλει και την ονομασία του.
Οι αδελφοί Αλλατίνη «έστησαν» τον περίφημο «Kυλινδρόμυλο Αλλατίνη», με πρωτοβουλία του διακεκριμένου γιατρού, Μωυσή Αλλατίνη (λίγο αργότερα ιδρύεται και το κεραμοποιείο Αλλατίνη).
Ο νέος Κυλινδρόμυλος λοιπόν, βρήκε τη θέση του σε ένα τεράστιο οικόπεδο, με πρόσβαση στο θαλάσσιο μέτωπο, ανάμεσα σε πύργους, προξενεία και εξοχικές κατοικίες, ήταν ηλεκτροδοτούμενος, που σημαίνει ότι λειτουργούσε και τη νύχτα, και το προσωπικό αριθμούσε πάνω από 250 άτομα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της επιχείρησης το 1898 που ξεκίνησε η πρώτη πυρκαγιά, η οποία κατέστρεψε ολοσχερώς το χώρο μέσα σε μόλις τρεις ώρες, η ημερήσια παραγωγή σε αλεύρι έφτανε τις 80.000 οκάδες.
Διά… χειρός Ποζέλι το σημερινό κτίριο
Μετά από την πυρκαγιά χτίστηκε και το κτίριο στην τελική του μορφή, όπως το γνωρίζουμε και σήμερα, σε σχέδια του Βιταλιάνο Ποζέλι. Ο ίδιος σχεδίασε και τη Βίλλα Αλλατίνη, το 1898, η οποία προοριζόταν αρχικά για κατοικία, αλλά στέγασε τα γραφεία Διοίκησης. Τον Σεπτέμβριο του 1900, εγκαινιάστηκαν οι νέοι Μύλοι.
Ο χώρος στέγαζε το κεντρικό κτίριο του κυλινδρόμυλου, το λεβητοστάσιο, το μηχανουργείο, αποθήκες, ψυγεία, τα κτίρια διοίκησης, την κατοικία του διευθυντή, φούρνους και φυσικά, την εμβληματική καμινάδα ύψους 35,50 Βέλγικης κατασκευής, που στέκει ακόμη και σήμερα στον αύλειο χώρο.
Με το ξέσπασμα του ιταλο-τουρκικού πολέμου το φθινόπωρο του 1911, οι Τούρκοι σε αντίποινα έκλεισαν τα γραφεία και τα καταστήματα όλων των Ιταλών υπηκόων και η οικογένεια Αλλατίνη έφυγε τότε στην Ιταλία.
Το 1926 ξεκινά ένας νέος ιστορικός κύκλος με την οικογένεια Αλλατίνη να προχωράει στην εκποίηση της περιουσίας της. Η εταιρεία πέρασε πλέον στα χέρια του Κοσμά Πανούτσου από το Κρανίδι της Αργολίδας, που εμπορευόταν σιτηρά από το εξωτερικό, ενώ δραστηριοποιείτο και στη ναυτιλία. Κατά τη δεκαετία του ‘30 οι Μύλοι έφτασαν την παραγωγή στους 374 τόνους αλεύρι ημερησίως.
Ο Κοσμάς Πανούτσος, που δεν ήταν άλλος από τον παππού του Στέφανου Μάνου, υπήρξε επιφανής επιχειρηματίας της εποχής, διατελώντας και πρόεδρος του ΣΕΒ, ενώ πολιτεύθηκε για ένα διάστημα στο πλευρό του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Επί των ημερών του οι Μύλοι Αλλατίνη επεκτάθηκαν και έζησαν στιγμές δόξας συνεχίζοντας τη δραστηριότητά τους ακόμη και κατά τη διάρκεια της Κατοχής.
Το 1951 ο αλευρόμυλος κάηκε και πάλι ολοσχερώς για αδιευκρίνιστους λόγους, αλλά ξαναχτίστηκε πάνω στα ερείπια του κτιρίου, κρατώντας το εξωτερικό περίβλημα των τούβλινων τοίχων που διασώθηκε, ενώ προστέθηκε ένας ακόμη όροφος (ο πέμπτος).
Ο Κοσμάς Πανούτσος την ίδια χρονιά έφυγε από τη ζωή και τα ηνία ανέλαβαν εκείνη την περίοδο οι κόρες του Μαριέττα Πανούτσου-Μάνου και Ειρήνη Πανούτσου-Βραχνού, οι οποίες το 1964 μοίρασαν την οικογενειακή περιουσία, με την πρώτη να κρατάει τους Μύλους και τη δεύτερη την Κεραμεία Αλλατίνη. Η λειτουργία των Μύλων Αλλατίνη σταμάτησε από το 1980.
Νωρίτερα, το 1971, το οικόπεδο των Μύλων Αλλατίνη χαρακτηρίστηκε κοινόχρηστος χώρος πρασίνου, αλλά το ελληνικό δημόσιο δεν προχώρησε στην απαλλοτρίωσή του.
Το 1991, ολόκληρο το πρώην βιομηχανικό συγκρότημα -τα κτίρια αλλά και το σύνολο του οικοπέδου- αποκτούν τον επίσημο χαρακτηρισμό του ιστορικά διατηρητέου μνημείου, χωρίς ωστόσο μέχρι σήμερα να αξιοποιηθεί ο χώρος.
Το 2015, οι Μύλοι Αλλατίνη “σημαδεύτηκαν” από ένα τραγικό γεγονός. Ενα 15χρονο κορίτσι έχασε τη ζωή του πέφτοντας από ύψος τριών μέτρων στο εγκαταλειμμένο κτίριο, καθώς οι ερημωμένοι Μύλοι έγιναν στέκι της νεολαίας, χωρίς όμως να υπάρχουν τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας. Σε εκείνη τη χρονική συγκυρία, μπήκε περίφραξη στον χώρο.
Οσον αφορά τον κλάδο της μπισκοτοποιίας, το 1987 αποσπάται και δημιουργείται η Ελληνική Εταιρεία Μπισκότων Α.Ε., η οποία πωλήθηκε στον όμιλο Κυριάκου Φιλίππου. Παράλληλα, δημιουργείται η Εταιρεία Δημητριακών Βορείου Ελλάδος Α.Ε., η οποία μαζί με τη μητρική της Αλλατίνη Α.Ε. μεταβιβάζονται κατά το πλειοψηφικό ποσοστό στον όμιλο Δαυίδ-Λεβέντη.
Ενεργό ρόλο στη συνέχεια διαδραμάτισε ο Νίκος Κατσέλης της ομώνυμης αρτοβιομηχανίας (Υιοί Κατσέλη) που το 2008 απορρόφησε την Αλλατίνη Α.Ε. δημιουργώντας τον όμιλο Nutriart, για να ακολουθήσει μια περιπετειώδης πορεία η οποία κατέληξε στην κατάθεση αίτησης πτώχευσης τον Σεπτέμβριο του 2013.
Δείτε επίσης: Μύλοι Αλλατίνη: Αυτός είναι ο Ελληνας επιχειρηματίας που απέκτησε το 50%
Η επόμενη ημέρα
Το ιστορικό συγκρότημα βγήκε σε πλειστηριασμό και μόλις πρόσφατα ο Ελληνας επιχειρηματίας Πρόδρομος Μαυρόπουλος, με καταγωγή από τη Β. Ελλάδα, είναι εκείνος που απέκτησε το 50% . Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους επιχειρηματίες και developers ακινήτων στη Βουλγαρία, με ενεργό παρουσία εκεί επί σειρά ετών. Το άλλο 50% ανήκει στον Ομιλο Φάις. Η «επόμενη μέρα» του συγκροτήματος Αλλατίνη θα κριθεί από τις κινήσεις που θα ακολουθήσουν οι δύο πλευρές.
Πηγή: thessalonikiguide.gr, newmoney.gr, wikipedia.org.
