Ο «κρυμμένος» βυζαντινός Ναός – κόσμημα, με τη μικρή όαση, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης (ΒΙΝΤΕΟ & ΦΩΤΟ)

Ναός Αγίου Παντελεήμονος Θεσσαλονίκη Βυζαντινός

Η ιστορική εκκλησία του 14ου αιώνα, που αποτελεί μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς

Στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, στη συμβολή των οδών Αρριανού και Ιασωνίδου, μία ανάσα από την Εγνατία και πολύ κοντά στην Καμάρα και τη Ροτόντα, βρίσκεται ο βυζαντινός ναός του Αγίου Παντελεήμονος.

Ο Ναός – κόσμημα που βρίσκεται στην καρδιά της Θεσσαλονίκης, αν και μικρός, ξεχωρίζει για την ομορφιά και τη μεγαλοπρέπειά του εκτός από την πολύχρονη ιστορία του.

Ναός Αγίου Παντελεήμονος Θεσσαλονίκη Βυζαντινός

Παρότι βρίσκεται σε ένα από τα πιο κεντρικά σημεία της πόλης και πολύ κοντά σε δύο από τα πιο χαρακτηριστικά μνημεία της, την Αψίδα του Γαλέριου (Καμάρα) και τη Ροτόντα, νιώθεις πως ο Ναός αυτός είναι… κρυμμένος!

Είναι η πύλη που υπάρχει πριν εισέλθεις στον προαύλιο χώρο; Τα τείχη που υψώνονται από τη μία του πλευρά; Η σκιά των δέντρων που τον «προστατεύουν» ή οι ψηλές πολυκατοικίες που υψώνονται πίσω του; Πιθανότατα όλα αυτά ή και τίποτα!

Το σίγουρο είναι πως ο Βυζαντινός Ναός του Αγίου Παντελεήμονος αποτελεί πραγματικά ένα στολίδι για τη Θεσσαλονίκη και σίγουρα δεν συμπεριλήφθηκε τυχαία στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.

Πριν ακόμη εισέλθετε στον εξωτερικό χώρο της εκκλησίας, θα αντιληφθείτε πως κάτι όμορφο θα ανακαλύψετε εδώ. Αν μάλιστα την προσεγγίσετε από την οδό Αρριανού, η πλούσια βλάστηση, το σιντριβάνι και πανέμορφη αυλή θα σας τραβήξουν την προσοχή.

Ναός Αγίου Παντελεήμονος Θεσσαλονίκη Βυζαντινός

Ο προαύλιος χώρος του βυζαντινού Nαού αποτελεί πραγματικά μία όαση και θα σας μεταφέρει σε μία άλλη εποχή…

Μάλιστα, παρότι ο Αγιος Παντελεήμονας βρίσκεται μόλις λίγα μέτρα από την πολύβουη Εγνατία, εδώ επικρατεί γαλήνη και ηρεμία.

Δέντρα κάθε λογής, «προστατεύουν» γύρω γύρω το ναό, από πλατάνια μέχρι και ροδιές, με τον επισκέπτη να έχει τη δυνατότητα να ξαποστάσει κάτω απ’ αυτά και να απολαύσει τον ίσκιο τους στα πέτρινα πεζούλια και τα ξύλινα παγκάκια.

Η κληματαριά πάνω από το μαρμάρινο σιντριβάνι (φιάλη), τα πολύχρωμα λουλούδια και ο πανέμορφος ναός, συνθέτουν ένα μοναδικό σκηνικό, στην πιο όμορφη ίσως αυλή του κέντρου της Θεσσαλονίκης.

Και οι εκπλήξεις συνεχίζονται… Με την είσοδό σας στον Αγιο Παντελεήμονα, η εικόνα που θα αντικρίσετε θα σας καθηλώσει…

Ναός Αγίου Παντελεήμονος Θεσσαλονίκη Βυζαντινός

Η ιστορία, σε συνδυασμό με την αρχιτεκτονική και την απλότητα, θα σας κάνουν να αισθανθείτε τη μεγαλοπρέπεια του ιερού χώρου και συνάμα την κατανυκτική ατμόσφαιρα.

Ο βυζαντινός ναός του Αγίου Παντελεήμονος και η ιστορία του

Ο Ναός του Αγίου Παντελεήμονος είναι παλαιό καθολικό βυζαντινής μονής της Θεσσαλονίκης και Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς.

Διαβάστε επίσης  Μυστήριο με το θαμμένο εκκλησάκι στη βίλα του Αντώνη Ρέμου (ΒΙΝΤΕΟ)

Χρονολογείται στα τέλη 13ου – αρχές 14ου αιώνα και ανήκει στον τύπο του σύνθετου τετρακιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμένου με νάρθηκα και περιμετρική στοά, που ανατολικά απολήγει σε δύο παρεκκλήσια.

Η εκκλησία, η επωνυμία της οποίας είναι πολύ νεότερη, ταυτίζεται με το καθολικό της βυζαντινής μονής της Θεοτόκου Περιβλέπτου, γνωστής και ως μονής του κυρ Ισαάκ από τον ιδρυτή της το μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Ιάκωβο (1295-1314), μετέπειτα μοναχό Ισαάκ. Η παραπάνω άποψη ωστόσο έχει αμφισβητηθεί.

Εικάζεται ότι η ονομασία Αγιος Παντελεήμων είναι δανεισμός από το ομώνυμο βόρειο παρεκκλήσι του γειτονικού ναού της Παναγούδας, στο οποίο μεταφέρθηκαν τα σκεύη του ναού όταν μετατράπηκε από τους Τούρκους σε τζαμί ανάμεσα στα 1568 – 1571 με την ονομασία Ισακιγιέ Τζαμί.

Ναός Αγίου Παντελεήμονος Θεσσαλονίκη Βυζαντινός

Αλλοι ερευνητές πιστεύουν ότι η Μονή της Περιβλέπτου υπήρχε ήδη το 12ο αι. και ότι η εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονος μετατράπηκε σε τζαμί γύρω στα 1500 ή στα 1548 από τον Ισάκ Τσελεμπί, καδή της Θεσσαλονίκης, του οποίου πήρε και το όνομα.

Ναός Αγίου Παντελεήμονος Θεσσαλονίκη Βυζαντινός

Η μονή αποτέλεσε πνευματικό κέντρο του 14ου αιώνα και συνδέθηκε με τη συγγραφική και διδακτική δραστηριότητα των κορυφαίων ελληνιστών Θωμά Μάγιστρου και Ματθαίου Βλάσταρη.

Ο Αγιος Παντελεήμων, όπως προαναφέραμε ανήκει στον τύπο του σύνθετου τετρακιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού με τρούλο και περίστωο. Δεύτερος τρούλος επιστέφει το νάρθηκα, ενώ δύο παρεκκλήσια σχηματίζονται στο ανατολικό πέρας των πλαγίων στοών.

Ο τύπος συνιστά χαρακτηριστικό δείγμα της αρχιτεκτονικής της παλαιολόγειας αναγέννησης στη Θεσσαλονίκη, στους ναούς της οποίας οι περισσότεροι του ενός τρούλοι και η στοά με τα παρεκκλήσια καθιερώνονται εφεξής.

Από την αρχική φάση του ζωγραφικού διακόσμου σώζονται στην πρόθεση, το διακονικό και στα παρεκκλήσια η Θεοτόκος Βλαχερνήτισσα, άγιοι και ιεράρχες.

Ναός Αγίου Παντελεήμονος Θεσσαλονίκη Βυζαντινός

Ενδιαφέρον για την ιστορία του ναού παρουσιάζει η απεικόνιση του αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου, συνώνυμου αγίου με το μητροπολίτη και ιδρυτή του ναού, σε προέχουσα θέση στο διακονικό μαζί με σεβίζοντες Ιεράρχες.

Οι τοιχογραφίες εντάσσονται στα τέλη του 13ου – αρχές του 14ου αιώνα και συνδυάζουν τη μνημειακή αντικλασική αντίληψη με τις νέες τάσεις της παλαιολόγειας αναγέννησης.

μιναρές Αγιος Παντελεήμονας

Μετά τα μέσα του 16ου αιώνα (περ.1568-1571) ο ναός μετατρέπεται σε τζαμί με την επωνυμία «Ισαακιέ Τζαμί» (=το τζαμί του Ισαάκ). Οι τοιχογραφίες και η εξωτερική τοιχοποιία ασβεστώνονται, υψώνεται μιναρές, του οποίου σώζεται η βάση, και κατασκευάζεται μαρμάρινο σιντριβάνι στον περίβολο, το οποίο επίσης διασώζεται.

Στις αρχές του 20ου αιώνα το κτίσμα επισκευάζεται από τους Οθωμανούς με καθαίρεση της στοάς αλλά διατήρηση των παρεκκλησίων. Ο ζωγραφικός διάκοσμος του νάρθηκα ανήκει σε αυτή τη φάση.

Μετά τους σεισμούς του 1978 ακολούθησαν εργασίες αποκατάστασης του ναού.

Ναός Αγίου Παντελεήμονος Θεσσαλονίκη Βυζαντινός Ναός Αγίου Παντελεήμονος Θεσσαλονίκη Βυζαντινός

Πηγή ιστορικών στοιχείων: odysseus.culture.gr

3 thoughts on “Ο «κρυμμένος» βυζαντινός Ναός – κόσμημα, με τη μικρή όαση, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης (ΒΙΝΤΕΟ & ΦΩΤΟ)

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *