Πέντε σημεία στη Θεσσαλονίκη που συνδέθηκαν άμεσα με την απελευθέρωσή της (ΒΙΝΤΕΟ & ΦΩΤΟ)

Σημεία που συνδέθηκαν με την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης

Βήμα βήμα τα ιστορικά γεγονότα τις ημέρες που παραδόθηκε η πόλη στο ελληνικό κράτος

Η 26η Οκτωβρίου είναι μεγάλη γιορτή για τη Θεσσαλονίκη, καθώς εκτός από τον πολιούχο της Αγιο Δημήτριο, τιμά και την επέτειο της απελευθέρωσής της από τους Τούρκους το 1912 και την ένταξή της στο ελληνικό κράτος.

Πέρασαν 109 χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον τουρκικό ζυγό και υπάρχουν ακόμη κάποια σημεία μέσα στην πόλη, καθώς και έξω απ’ αυτήν, που είτε δε θυμόμαστε, είτε αγνοούμε, τον ιστορικό ρόλο που διαδραμάτισαν εκείνες τις καθοριστικές στιγμές για την παράδοσή της.

ΥΜΑΘ

Θεσσαλονίκη: Πώς ξεκίνησε η απελευθέρωσή της

Το 1912 και συγκεκριμένα, από τις αρχές του Οκτώβρη, η Ελλάδα βρισκόταν σε πόλεμο με την παραπαίουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία, έχοντας ως συμμάχους τη Βουλγαρία και τη Σερβία (Α’ Βαλκανικός Πόλεμος). Επίκεντρο των επιχειρήσεων ήταν η περιοχή της Μακεδονίας. Η Θεσσαλονίκη αποτελούσε τότε το διαφιλονικούμενο «λάφυρο» μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων.

Ο ελληνικός στρατός βάδιζε από νίκη σε νίκη στη Δυτική Μακεδονία ωστόσο από την αρχή των εχθροπραξιών υπήρχε σοβαρή διαφωνία μεταξύ του αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου και του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου.

η μάχη των Γιαννιτσών 1012
Η μάχη των Γιαννιτσών

Ο διάδοχος επιθυμούσε πρώτα την κατάληψη του Μοναστηρίου προς Βορρά, ενώ ο Βενιζέλος, βλέποντας την πιθανότητα να καταληφθεί η Θεσσαλονίκη από το βουλγαρικό στρατό, πίεζε τον Κωνσταντίνο να κατευθυνθεί προς τη φυσική πρωτεύουσα της Μακεδονίας, μια περιοχή με στρατηγική σημασία, η απελευθέρωση της οποίας αποτελούσε διακαή πόθο του ελληνισμού.

Ο Βενιζέλος τηλεγράφησε στον Κωνσταντίνο να κινηθεί ταχύτατα προς τη Θεσσαλονίκη, αλλά όταν διαπίστωσε ότι ο διάδοχος κωλυσιεργούσε απέστειλε το περίφημο τηλεγράφημα:

Ελευθέριος Βενιζέλος

«Αρχηγόν Στρατού
Εντέλεσθε άμα τη λήψει της παρούσης να παραδώσητε την διοίκησιν του στρατού εις τον Αρχηγόν του
Γεν. Επιτελείου υποστράτηγον Δαγκλήν και να αναχωρήσητε πάραυτα δι’ Αθήνας, τιθέμενος εις την
διάθεσιν του υπουργού των Στρατιωτικών».
Ε. Βενιζέλος, Υπουργός Στρατιωτικών.

«Καθιστώ υμάς υπευθύνους διά πάσαν αναβολήν έστω και στιγμής» του τηλεγραφεί επιτακτικά.

Τελικά, ο Κωνσταντίνος πείθεται με τη μεσολάβηση του πατέρα του βασιλιά Γεωργίου Α’ και στις 25 Οκτωβρίου η εμπροσθοφυλακή του ελληνικού στρατού φθάνει προ των πυλών της Θεσσαλονίκης. Είχε προηγηθεί η καθοριστική νίκη στη Μάχη των Γιαννιτσών (19 – 20 Οκτωβρίου), που είχε κάνει ευκολότερη την προέλαση του ελληνικού στρατού. Ο Χασάν Ταχσίν Πασάς που υπερασπιζόταν τη Θεσσαλονίκη δεν είχε άλλη δυνατότητα, παρά να ζητήσει μια έντιμη συμφωνία για την παράδοση της πόλης.

Τα πέντε σημεία – σταθμοί στην απελευθέρωση της πόλης

1. Θερμαϊκός Κόλπος

Θεσσαλονίκη καιρός

Ενα σπουδαίο γεγονός που έλαβε χώρα τη νύχτα της 18ης Οκτωβρίου στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, αναπτέρωσε το ηθικό των Ελλήνων, καταρράκωσε τους Οθωμανούς κι άνοιξε το δρόμο για την αμαχητί απελευθέρωση της πόλης. Ο υποναύαρχος Νικόλαος Βότσης αποφάσισε να εισέλθει με το «τορπιλοβόλο 11» στον Θερμαϊκό κόλπο και να βυθίσει το «Φετχί Μπουλέντ». Οπως και τα κατάφερε…

Νικόλαος Βότσης απελευθέρωση Θεσσαλονίκη
Ο Νικόλαος Βότσης γεννήθηκε στην Υδρα το 1877. Ήταν γιος του Ιωάννη Βότση και της Μαρίας Κουντουριώτη, ανιψιός του Παύλου και Ιωάννη Κουντουριώτη και δισέγγονος του Γεωργίου Κουντουριώτη.

Μπορεί το παροπλισμένο απαρχαιωμένο θωρηκτό να μην είχε καμία υπηρεσιακή αξία για το τουρκικό ναυτικό την εποχή εκείνη ωστόσο η απόφαση του Βότση ήταν αρκετά τολμηρή καθώς τα στενά του λιμανιού της Θεσσαλονίκης φυλάσσονταν από το φρούριο του Καραμπουρνού. Οι κίνδυνοι πολλοί… Ηταν εξοπλισμένο με μεγάλου διαμετρήματος τηλεβόλα, τα νερά στο στόμιο του κόλπου ήταν αβαθή και ναρκοθετημένα, ενώ ένας μεγάλος προβολέας σάρωνε την περιοχή και επιτηρούσε άγρυπνα την είσοδο του λιμανιού.

βύθιση του Φετίχ Μπουλέντ από Βότση λιμάνι Θεσσαλονίκης
Ο τορπιλισμός και η καταβύθιση του Τουρκικού πολεμικού πλοίου «ΦΕΤΧΙ – ΜΠΟΥΛΕΝΤ» μέσα στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Το ηρωικό κατόρθωμα του Υποπλοιάρχου Νικ. Βότση, Κυβερνήτη του τορπιλοβόλου «11» τη νύχτα της 18ης Οκτωβρίου 1912. Πηγή εικόνας: balkanwars.gr

Εκμεταλλευόμενος τις έγκυρες πληροφορίες που του έδωσαν οι Λιτοχωρίτες Ελληνες ναυτικοί, Νικόλαος Βλαχόπουλος και Μιχάλης Κωφός, οι οποίοι γνώριζαν τα νερά, καθώς και αυτές του αξιωματικού του ελληνικού ναυτικού, Αντώνη Κριεζή, που είχε υπηρετήσει ως ναυτικός ακόλουθος στην ελληνική πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη, για το που ήταν αραγμένο το «Φετχί Μπουλέντ», πέτυχε το ακατόρθωτο.

Θεσσαλονίκη

Οι Τούρκοι, όταν πληροφορήθηκαν το κατόρθωμα του Βότση, αναστατώθηκαν. Η τουρκική εφημερίδα «Asr» σχολιάζοντας το γεγονός έγραφε τα εξής: «Βρε αυτό είναι το Καραμπουρνού που μας έλεγαν ότι κανένας στόλος δεν ημπορεί να παραβιάση; Και ημείς εκοιμώμεθα ήσυχα. Φτου! Να χαθήτε! Και τι εκάματε, όταν εισήλθε το Ελληνικόν τορπιλοβόλον; Εκοιμάσθε;». β. «Νίκο, σήκω, ήλθαν οι δικοί μας! Ήλθε ο στρατός! Ήλθαν οι Έλληνες»!

2. Βίλα Μοδιάνο, στο Τόψιν

«ΕΝ ΤΟ ΟΙΚΗΜΑΤΙ ΤΟΥΤΩ, ΗΤΟ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΟΝ ΤΟ ΓΕΝΙΚΟΝ ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΤΗΣ 26ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1912 ΚΑΘ’ ΗΝ ΕΓΕΝΕΤΟ Η ΠΑΡΑΔΟΣΙΣ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΥΠΟ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΩΝ ΧΑΣΑΝ ΤΑΧΣΙΝ ΠΑΣΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΠΡΙΓΚΗΠΑ ΔΙΑΔΟΧΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΝ».

Βίλα Τόψιν απελευθέρωση Θεσσαλονίκης

Αυτή η επιγραφή, πάνω σε μία μαρμάρινη πλάκα, κοσμεί σήμερα την είσοδο της ιστορικής έπαυλης «Τόψιν» ή Μοδιάνο στη Γέφυρα Θεσσαλονίκης, για να θυμίζει σε όλους εμάς το ρόλο που διαδραμάτισε κατά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, τον Οκτώβριου του 1912.

Το Σαββατοκύριακο, 19 και 20 Οκτωβρίου 1912, ο ελληνικός στρατός εισέρχεται νικητής στα Γιαννιτσά, αφού προηγουμένως είχε απωθήσει δύναμη 30.000 ανδρών του τουρκικού στρατού. Ο δρόμος για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης έχει πλέον ανοίξει…

Οι Τούρκοι έχουν καταστρέψει όλες τις γέφυρες, με το Γενικό Στρατηγείο των Ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων (Α’ Βαλκανικοί Πόλεμοι), να μετακινείται και να εγκαθίστανται στην έπαυλη Τόψιν ή Τόπσιν, ή Μοδιάνο στη Γέφυρα.

Μέσα σ’ αυτό το αρχοντικό, που χρησιμοποιήθηκε ως στρατηγείο του διαδόχου Κωνσταντίνου και των επιτελών του, έγιναν για τρεις ημέρες, από τις 24 ως τις 27 Οκτωβρίου του 1912, όλες οι έντονες διαπραγματεύσεις μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων για την παράδοση της Θεσσαλονίκης. Μέρες που υπήρξαν καθοριστικές για την τύχη της Μακεδονίας και την έκβαση του πολέμου γενικότερα.

Συνολικά τρεις ήταν και οι επισκέψεις της τούρκικης αντιπροσωπείας, με την τελευταία να είναι και η πιο καθοριστική.

Στις 25 Οκτωβρίου οι απεσταλμένοι του ζήτησαν από τον Κωνσταντίνο να επιτραπεί στον Ταχσίν να αποσυρθεί με το στρατό και τον οπλισμό του στο Καραμπουρνού και να παραμείνει εκεί μέχρι το τέλος του πολέμου. Ο Κωνσταντίνος, φυσικά, απέρριψε τον όρο του και του πρότεινε την παράδοση του στρατού του και τη μεταφορά του στη Μικρά Ασία με δαπάνες της ελληνικής κυβέρνησης.

παράδοση Θεσσαλονίκης

Το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου του 2012, ανήμερα του πολιούχου της Θεσσαλονίκης Αγίου Δημητρίου, οι Τούρκοι, μετά από δύο αποτυχημένες προσπάθειες επίτευξης συμφωνίας, επέστρεψαν στη βίλα Μοδιάνο, γνωστοποιώντας πως ο Ταχσίν Πασάς έχει δεχθεί να παραδώσει άνευ όρων την Θεσσαλονίκη στον ελληνικό στρατό.

Μουσείο Βαλκανικού Πολέμου Βίλα Τόψιν απελευθέρωση Θεσσαλονίκης
Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων – Βίλα Τόψιν

Σύμφωνα με τους ιστορικούς, ο πρώτος Ελληνας αξιωματικός που μπήκε στην πόλη ήταν ο υπομοίραρχος Κωνσταντίνος Μανωλκίδης, ο οποίος επικεφαλής ενός μικρού αποσπάσματος διέσχισε έφιππος την Εγνατία το βράδυ τη 26ης Οκτωβρίου, τέσσερις ώρες πριν από την υπογραφή της συμφωνίας, ενώ εκατοντάδες έκπληκτοι Θεσσαλονικείς ακολουθούσαν τον έφιππο αξιωματικό.

Μουσείο Βαλκανικού Πολέμου Βίλα Τόψιν απελευθέρωση Θεσσαλονίκης
Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων – Βίλα Τόψιν

Διανυκτέρευσε μάλιστα το βράδυ στο ξενοδοχείο «Ολυμπος Παλλάς», στην πλατεία Ελευθερίας, ενώ πολλοί Ελληνες κάτοικοι τη πόλης συνωστίζονταν στις τζαμαρίες του ξενοδοχείου για να δουν από κοντά τον ένστολο Ελληνα αξιωματικό.

Οσον αφορά τη βίλα Μοδιάνο, από το 1999 ανήκει στο Υπουργείο Εθνικής Αμυνας και στεγάζει το Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων.

Διαβάστε περισσότερα για την Βίλα Μοδιάνο και τι μπορείτε να δείτε στο Μουσείο: Το κτίριο που οι Τούρκοι δέχθηκαν την άνευ όρων παράδοση της πόλης

3. Διοικητήριο

Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης

«Ωρα 4.39 εσπέρας, ο Ταχσίν πασάς μοι έστειλεν επιστολήν δι΄ αξιωματικού δηλών μοι ότι δέχεται τας προτάσεις μου. Όθεν διέκοψα αμέσως την προέλασιν και απέστειλα δύο αξιωματικούς προς σύνταξιν σχετικού πρωτοκόλλου καταθέσεως των όπλων και παραδόσεως της πόλεως, προ της οποίας ευρίσκονται ήδη τα στρατεύματα ημών. Κωνσταντίνος». Τηλεγράφημα του αρχιστρατήγου προς τον βασιλιά και τον πρωθυπουργό Ελ. Βενιζέλο το απόγευμα της 26ης Οκτωβρίου 1912.

Αργά το βράδυ της ίδιας ημέρας, στο Διοικητήριο, το σημερινό κτίριο του Υπουργείου Μακεδονίας – Θράκης, συνυπογράφτηκε από τον Χασάν Ταχσίν και τους Ελληνες αξιωματικούς το πρωτόκολλο παράδοσης της πόλης.

Χασάν Ταχσίν Πασά υπογραφή πρωτοκόλλου παράδοση Θεσσαλονίκης

Ο  Χασάν Ταχσίν πασάς υπογράφει την παράδοση της Θεσσαλονίκης στους Ελληνες.  Πίνακας του γιου του Κενάν Μεσαρέ.  

Το πρωτόκολλο υπογράφεται στη 1.30 π.μ., τις πρωινές ώρες της 27ης Οκτωβρίου. Ομως ως ώρα υπογραφής τίθεται η 11.30 μ.μ. της 26ης Οκτωβρίου κατόπιν επιμονής του Μεταξά να τιμηθεί ο πολιούχος της πόλης, αλλά και να τεκμηριωθεί ότι η πόλη κατελήφθη από τον ελληνικό στρατό μία ημέρα νωρίτερα για διαπραγματευτικούς λόγους έναντι στις απαράδεκτες απαιτήσεις των «συμμάχων» Βουλγάρων. Η Θεσσαλονίκη είναι πλέον ελληνική!

πρωτόκολλο παράδοσης της Θεσσαλονίκης

Το ιστορικό πρωτόκολλο με δέκα άρθρα, γραμμένο στη γαλλική γλώσσα, υπέγραψαν τελικά ο αρχηγός του τουρκικού στρατού Χασάν Ταχσίν πασάς και από πλευράς των Ελλήνων οι πληρεξούσιοι αξιωματικοί του αρχιστρατήγου Κωνσταντίνου Β. Δούσμανης και Ι. Μεταξάς.

Η παράδοση της πόλης έγινε άνευ όρων και σύμφωνα με το άρθρο 3 του πρωτοκόλλου «Η πόλις της Θεσσαλονίκης παραδίδεται στον ελληνικό στρατό ως την συνομολόγηση της ειρήνης».

Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης

Το πρωί της 27ης Οκτωβρίου η ελληνική σημαία υψώνεται στο Διοικητήριο της Θεσσαλονίκης με την είσοδο δύο ταγμάτων ευζώνων ενώ οι υπόλοιπες ελληνικές δυνάμεις άρχισαν να λαμβάνουν θέσεις στα υψώματα γύρω από την πόλη.

Το μεσημέρι της 27ης Οκτωβρίου μπήκαν επίσημα στην πόλη, υπό δυνατή βροχή, τα πρώτα τμήματα του ελληνικού στρατού που έγιναν δεκτά με ενθουσιασμό από χιλιάδες Θεσσαλονικείς που πανηγύριζαν για την απελευθέρωσή τους.

απελευθέρωση Θεσσαλονίκης στρατός

4. Λευκός Πύργος

Με τελετουργικό τρόπο και εν μέσω επευφημιών, ο Θεσσαλονικιός Αλέξανδρος Ζάννας, ύψωσε την ελληνική σημαία, με τη βοήθεια ενός ναύτη, στο Λευκό Πύργο και επισφράγισε την ελληνική κυριαρχία. Αξιοσημείωτο είναι πως ιστό της σημαίας αποτελούσε το κεντρικό κατάρτι, λάφυρο-τρόπαιο, από το βυθισμένο στον Θερμαϊκό από το τορπιλλοβόλο Τ-11 του Νικολάου Βότση, το τουρκικό θωρηκτό «Φετχί-Μπουλέντ».

Θεσσαλονίκη

Ο Ζάννας ήταν στενός φίλος του Ελευθέριου Βενιζέλου και είχε πάρει μέρος στον μακεδονικό αγώνα μαζί με τον αδελφό του Κωνσταντίνο και τον πατέρα του Δημήτριο. Παντρεύτηκε την κόρη της Πηνελόπης Δέλτα, Βιργινία. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Επιτροπής Εθνικής Αμύνας» και ήταν υπουργός στις κυβερνήσεις του Βενιζέλου.

Αγιος Μηνάς Θεσσαλονίκη

5. Αγιος Μηνάς

Οι πανηγυρισμοί κορυφώθηκαν την Κυριακή 28 Οκτωβρίου, όταν έφθασε στο σιδηροδρομικό σταθμό ο αρχιστράτηγος διάδοχος του θρόνου Κωνσταντίνος. Του έγινε μεγαλειώδης υποδοχή και έφιππος με τη συνοδεία του κατευθύνθηκε στο Διοικητήριο όπου δέχτηκε τις αρχές της πόλης και τους ξένους προξένους στη Θεσσαλονίκη.

Αγιος Μηνάς Θεσσαλονίκη

Την προηγούμενη ημέρα, στις 27 Οκτωβρίου 1912, ο Ιων Δραγούμης ύψωσε τη Σημαία της Ελευθερίας στον Αγιο Μηνά, εν μέσω χαρμόσυνων κωδωνοκρουσιών φωνάζοντας: «Χριστός Ανέστη Θεσσαλονίκη, Χριστός Ανέστη Ελληνες», συγκινώντας και ξεσηκώνοντας τον ελληνικό πληθυσμό της πόλης.

Ιων Δραγούμης

Γι’ αυτό και το Κωδωνοστάσιο του Αγίου Μηνά ονομάστηκε το «Το Κωδωνοστάσιο της Απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης». Για να τιμηθεί ο Ιων Δραγούμης, ο δρόμος που περνάει έμπροσθεν του Ιερού Ναού ονομάστηκε «Οδός Ιώνος Δραγούμη».

Απελευθέρωση Θεσσαλονίκης Γεώργιος Κωνσταντίνος
Ο βασιλιάς Γεώργιος Α’ και ο αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος εισέρχονται στη Θεσσαλονίκη

Τη Δευτέρα 29 Οκτωβρίου με ειδικό τρένο από τη Βέροια έφτασε στην πόλη και ο βασιλιάς Γεώργιος, τον οποίο υποδέχτηκαν οι αρχές και χιλιάδες κόσμου που είχαν παραταχθεί κατά μήκος των πεζοδρομίων ως την βίλα Χατζηλαζάρου, στην περιοχή της Ανάληψης, όπου κατέλυσε η βασιλική οικογένεια.

Ο γηραιός Ελληνας Βασιλιάς Γεώργιος Α ΄εισήλθε έφιππος στη Θεσσαλονίκη συνοδευόμενος από τον Διάδοχο Κωνσταντίνο ενώ τον υποδέχθηκαν σημαίνουσες προσωπικότητες της πόλης, πρόξενοι και οι θρησκευτικοί της ηγέτες. «Ολόκληρος η πόλις, έγραφαν οι εφημερίδες, είχε διακοσμηθεί πλουσίως και εορταστικώς, από πρωίας δε, παρά την πίπτουσαν βροχήν, είχε προσλάβει όψιν πρωτοφανώς πανηγυρικήν».

Αγιος Μηνάς Θεσσαλονίκη

Η λαμπρή δοξολογία για την απελευθέρωση της πόλης, «χοροστατούντος του μητροπολίτου Γενναδίου και παρουσία του ανωτάτου άρχοντος, της βασιλικής οικογενείας, των τοπικών και προξενικών αρχών και πλήθους ενθουσιώδους λαού», έγινε στην εκκλησία του Αγίου Μηνά στις 30 Οκτωβρίου.

Να σημειώσουμε πως στις 28 Οκτωβρίου κατέφθασαν έξω από τη Θεσσαλονίκη και οι Βούλγαροι, όμως για τους γείτονες ήταν ήδη αργά. Ο επικεφαλής της μεραρχίας τους στρατηγός Τεοντορόφ ζήτησε να εισέλθει στην πόλη για να στρατοπεδεύσει.

Θεσσαλονίκη Αγιος Δημήτριος
Η Θεσσαλονίκη στις 26 Οκτωβρίου γιορτάζει την επέτειο της απελευθέρωσης της το 1912 αλλά και τον πολιούχο της Αγιο Δημήτριο

Εισέπραξε την αρνητική απάντηση του Κωνσταντίνου και ύστερα από διαπραγματεύσεις, επιτράπηκε να μπουν στην πόλη για ολιγοήμερη ανάπαυση δύο τάγματα με επικεφαλής τους βούλγαρους πρίγκιπες Βόρι και Κύριλλο.

Επικράτησε, όμως, σύγχυση και τελικά εισήλθε στη Θεσσαλονίκη ένα ολόκληρο βουλγαρικό σύνταγμα, γεγονός που εκνεύρισε τον Βενιζέλο. Οι Βούλγαροι δήλωναν εμφαντικά παρόντες στις εξελίξεις στη Μακεδονία. Ο σπόρος του Β’ Βαλκανικού Πολέμου είχε ριχτεί.

Θεσσαλονίκη 1912
Η Θεσσαλονίκη το 1912 Πηγή φωτό: thessaloniki.photos.vagk.gr

Τα παραπάνω γεγονότα, που διήρκεσαν περίπου δύο εβδομάδες, σηματοδότησαν την ένταξη της Θεσσαλονίκης πλέον στον κρατικό κορμό του ελληνικού κράτους, μετά από μία μακραίωνη δουλεία!

Πηγή στοιχείων: wikipedia.org, thessmemory.gr, sansimera.gr, mixanitouxronou.gr

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *