Ανηφορίζοντας προς την Ανω Πόλη, τον ομορφότερο παραδοσιακό οικισμό στη Θεσσαλονίκη και περιδιαβαίνοντας τα καλντερίμια της, βρισκόμαστε να απολαμβάνουμε εικόνες μιας άλλης εποχής, σαν παλιές καρτ-ποστάλ.
Οικήματα-αρχιτεκτονικά κοσμήματα, γραφικά σοκάκια, χρώματα και αποχρώσεις που συνθέτουν μια μοναδική αισθητική, αλλά και κρήνες, άλλες ενεργές και άλλες, όχι που “ρέουν” ιστορία.
To Thes.gr περιηγήθηκε στην Ανω Πόλη και εντόπισε τις περισσότερες από τις δημόσιες κρήνες που κοσμούν τον παραδοσιακό οικισμό…
Στη γωνιά των οδών Ακροπόλεως και Σταγείρων βρίσκεται η περίφημη «Κόκκινη βρύση» χτισμένη το 1910 από τον μουφτή Ιμπραήμ Μπέη στην μνήμη της εγγονής του Ναμικά Χανούμ, η οποία πρέπει να πέθανε νέα. Στην πρόσοψή της, σε αράβικη γραφή, υπάρχει ένα απόσπασμα από το Κοράνι, πως το νερό είναι πηγή της ζωής και μπροστά της ένα πλατάνι, που μοιάζει συνομήλικό της.
Βόρεια της οδού Ολυμπιάδος, απέναντι από την εκκλησία του Προφήτη Ηλία, συναντάμε μια ιδιαίτερη κρήνη, σύμφωνα με το Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης, καθώς δεν εντοπίστηκε σε κάποια πλατεία ή δρόμο, όπως συνηθιζόταν αλλά ήταν εντοιχισμένη σε κατοικία που μεταφέρθηκε λόγω ανέγερσης νέων οικοδομών στην περιοχή.
Πάνω από τον Οσιο Δαυίδ (Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, Παλαιοχριστιανικά και Βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης), στην οδό Λυσίας, θα βρεθείτε μπρος σε ακόμη μία κρήνη.
Στη συμβολή των οδών Αλεξ. Παπαδόπουλου και Κλειούς, στην περιοχή Τσινάρι (çınar: πλάτανος) τις εντυπώσεις κερδίζει η μεγαλύτερη απ όλες τις κρήνες. Είναι του Μουράτ Β’ (βυζαντινό μνημείο). Η σκάφη της είναι τμήμα μαρμάρινης σαρκοφάγου σε δεύτερη χρήση (ρωμαϊκή) ενώ στο μέτωπο έχει βυζαντινό θωράκιο από όπου βγαίνει ο κρουνός. Είναι χτισμένη με πωρόλιθο και με πλίνθους στους αρμούς.
Η κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης “ανοίγει” την στρόφιγγα των δημόσιων βρυσών και στην Θεσσαλονίκη
Από την 1η Ιουλίου 2021 σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό νόμο υπ’ αριθμόν 4736/2020 το ελληνικό κράτος υποχρεώνεται να επαναλειτουργήσει ένα νέο δίκτυο δημοσίων κρηνών στην αρχή σε αθλητικούς χώρους και παιδικούς σταθμούς και στην συνέχεια σε πάρκα και πλατείες.
Ο σχετικός νόμος υπ’ αριθμόν 4736/2020:
“Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/904 σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον και λοιπές διατάξεις”
Άρθρο 4, παράγραφος 10
“Για τον σκοπό της μείωσης της κατανάλωσης των πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης του Μέρους ΣΤ΄ του Παραρτήματος Ι, από την 1η Ιουλίου 2021, οι Ο.Τ.Α. Α΄ βαθμού, οι οποίοι διαθέτουν δίκτυο πόσιμου νερού, υποχρεούνται να διαθέτουν κοινόχρηστες βρύσες προς δωρεάν διάθεση πόσιμου νερού σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις και σε δημοτικές παιδικές χαρές, παρέχοντας κατάλληλη σήμανση στο κοινό που ενθαρρύνει τη χρήση επαναχρησιμοποιούμενων δοχείων νερού, καθώς και να επεκτείνουν το δίκτυο με κοινόχρηστες βρύσες προς δωρεάν διάθεση πόσιμου νερού σε κοινόχρηστους χώρους συνάθροισης κοινού εντός των ορίων της αρμοδιότητάς τους”.
Είναι ένα χαρούμενο ξάφνιασμα για τον πολίτη η μέριμνα αυτή της δημόσιας διοίκησης που θα φροντίσει για την επαναλειτουργία όλων των δημόσιων κρηνών, όπου αυτές υπάρχουν, αλλά και για την κατασκευή νέων ώστε να ρέει ελεύθερα το κυριότερο δημόσιο αγαθό, το νερό. Μέσα από αυτό το νόμο φαίνεται να αναγνωρίζεται το βασικό δικαίωμα του κάθε πολίτη να έχει ελεύθερη πρόσβαση σε αυτό το αγαθό.
Ειδικά στη Θεσσαλονίκη και στην Άνω Πόλη, εύκολα διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν πολλές διάσπαρτες κρήνες σε όλη την πόλη και μάλιστα ως αρχιτεκτονικά κατάλοιπα άλλων εποχών. Για την πόλη ήταν μια προσφιλής πρακτική, κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, η χορηγία μιας δημόσιας κρήνης. Οι Τούρκοι αξιωματούχοι γίνονταν χορηγοί για την κατασκευή της κρήνης προσφέροντας μέσα από αυτήν δωρεάν νερό. Θεωρούσαν την πράξη αυτή ως ένα μνημόσυνο για τους νεκρούς τους. Ιδιαιτέρως στην Άνω Πόλη, βρίσκονται πολλές από αυτές τις δωρεές για να μας θυμίζουν την αλληλεγγύη και την αγαθοεργία ακόμη κι ενός κατακτητή.
Αυτή η παλιά πρακτική ίσως να μας δείχνει και τον δρόμο που θα μπορούσε να ακολουθήσει ο δήμος συντηρώντας τις παλιές κρήνες και στήνοντας ένα καινούργιο δίκτυο δημοσίων κρηνών με τη συνεργασία πολιτών, εθελοντών και χορηγών.
Δεν υπάρχει καλύτερο σημείο αντάμωσης του φυσικού αγαθού που λέγεται νερό με το τεχνητό αγαθό που λέγεται κρήνη από μια πλατεία ή ένα πάρκο. Είναι πόλος έλξης, σημείο αναφοράς, τρόπος επικοινωνίας και συνύπαρξης των ανθρώπων μιας πολιτισμένης κοινωνίας. Η εικόνα, το κελάρυσμα και η δροσιά μιας δημόσιας κρήνης, μόνο ζωή προφέρει ζωή στις γειτονίες της πόλης.
