Tο σύμφυτο (Symphytum officinale) είναι ένα βότανο που θα συναντήσετε αυτοφυές κυρίως κοντά σε νερά, σε υγρά λιβάδια, σε φράχτες ή στις άκρες των δρόμων.
Γνωστό από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, το σύμφυτο, προέρχεται από την ελληνική λέξη συμφύω, που σημαίνει ενώνω. Το όνομά του αναφέρεται στην ιδιότητα του φυτού να αναπλάθει τους μυς και τα οστά που έχουν διαρραγεί.
Το σύμφυτο ανήκει στην οικογένεια των Βορανιγιδών, φύεται όλη την Ευρώπη και τη βόρεια Ασία και στη χώρα μας το συναντούμε με διάφορες ονομασίες όπως Στεκούλι, Χονδρούτσικο, Πηκτή, Προκοπιάνα.
Είναι η Πηκτή του Διοσκουρίδη ο οποίος αναφέρεται στις επουλωτικές ιδιότητες του φυτού ενώ οι Ρωμαίοι στρατιωτικοί γιατροί το εφάρμοζαν μετά από σοβαρούς τραυματισμούς στο πεδίο της μάχης.
Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα στην Ευρώπη, το φυτικό αυτό φάρμακο ήταν ίσως ο μόνος γνωστός τρόπος για τη θεραπεία καταγμάτων, διαστρεμμάτων κ.α. ενώ χαρακτηριστική ήταν η ονομασία που του είχαν προσδώσει οι Αγγλοι, που ήταν «knitbone» που σημαίνει «δένει κόκαλα», εξαιτίας της παραδοσιακής χρήσης του για τη θεραπεία των καταγμάτων.
Η πρώτη λεπτομερής περιγραφή των ιδιοτήτων του βοτάνου βρέθηκε στα ημερολόγια του Αβικέννα (Πέρσης ιατροφιλόσοφος) τον 11ο αιώνα. Ο θεραπευτής αναφέρει ότι είναι μέσο επούλωσης των οστών και των μαλακών μορίων, για ανακούφιση του πόνου από άρθρωση, ρευματισμό, αρθρίτιδα. Ο βοτανολόγος Κούλπεπερ έγραφε το 1633 για το βότανο ότι είναι «ιδιαιτέρως καλό για την κήλη και τα κατάγματα».
Τι είναι το σύμφυτο και τι χρησιμοποιούμε
Το σύμφυτο είναι πολυετής πόα, ένας θάμνος που όπως προαναφέραμε, φυτρώνει κοντά σε νερά.
Διαθέτει ένα παχύ, τριχωτό μίσχο, επιμήκη φύλλα, τραχιά, λογχοειδή με έντονη νεύρωση και μωβ άνθη, που ανάλογα την εποχή και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες φύεται το βότανο, το χρώμα τους μπορεί να είναι λευκό, κίτρινο ή πορτοκαλί, σε σχήμα καμπανούλας. Η ρίζα του, που είναι γεμάτη χυμό, έπειτα από χρόνια γίνεται σκούρα καφέ έως μαύρη εξωτερικά, υποκίτρινη εσωτερικά και είναι κολλώδης.
Το σύμφυτο είναι πλούσιο σε αλλαντοϊνη, μια πολύτιμη ουσία με ενυδατική και θεραπευτική δράση, που συμβάλλει στην αναδόμηση της επιδερμίδας. Οι θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού υπάρχουν στη ρίζα και τα φύλλα.
Επιπλέον, περιέχει αλκαλοειδή, οργανικές ενώσεις, που του προσδίδουν αναλγητικές ιδιότητες. Ακόμη, περιλαμβάνει γλισχράματα, ίχνη κονσολιδίνης, χολίνη και τανίνη. Ταυτόχρονα, στο ρίζωμα του βοτάνου υπάρχει μεγάλη περιεκτικότητα σε σάκχαρα, άμυλο και ασπαραγίνη.
Η περίοδος ανθοφορίας του σύμφυτου ξεκινάει από τον Μάιο και τελειώνει τον Ιούλιο, ενώ η συλλογή της ρίζας και των φύλλων γίνεται την άνοιξη ή νωρίς το φθινόπωρο, όταν το φυτό φτάσει στα μέγιστα επίπεδα αλλαντοϊνης. Μετά τη συγκομιδή, το φυτό χωρίζεται σε μέρη και αποξηραίνεται στους 40-60 βαθμούς Κελσίου.
Οι θεραπευτικές του ιδιότητες
Η θεραπευτική δράση του βοτάνου είναι επουλωτική, μαλακτική, στυπτική και αποχρεμπτική. Θεωρείται ισχυρό θεραπευτικό για το έλκος στομάχου-δωδεκαδάκτυλου (έγχυμα ανθέων), βοηθάει στις αιμορραγίες, στην αιμόπτυση (αφέψημα ρίζας) καθώς και στη θεραπεία των καταγμάτων (αφέψημα ή έγχυμα ολόκληρου του φυτού). Χρησιμοποιείται για την ανακούφιση από τον ερεθιστικό βήχα (αφέψημα ρίζας). Συγκεκριμένα, οι εντυπωσιακές επουλωτικές ιδιότητες του σύμφυτου οφείλονται εν μέρει στην παρουσία της αλλαντοϊνης.
Η πρόσθετη παρουσία άφθονου μαλακτικού γλισχράματος κάνει το σύμφυτο ένα ισχυρό θεραπευτικό ίαμα για το γαστρικό και δωδεκαδακτυλικό έλκος, την διαφραγματοκήλη (δια του οισοφαγικού τρήματος) και την ελκώδη κολίτιδα. Η στυπτικότητά του βοηθά στις αιμορραγίες όπου και αν εμφανίζονται. Εχει χρησιμοποιηθεί σε περιπτώσεις βρογχίτιδας και ερεθιστικού βήχα, όπου καταπραΰνει και μειώνει τον ερεθισμό βοηθώντας ταυτόχρονα την απόχρεμψη.
Το σύμφυτο μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε εξωτερικά στην επούλωση των τραυμάτων όπου βοηθά να σχηματισθεί σωστά ο ουλώδης ιστός. Θέλει όμως προσοχή όταν το τραύμα είναι βαθύ, γιατί η γρήγορη επούλωση εξωτερικά, χωρίς αυτό να έχει επουλωθεί πιο βαθιά θα μπορούσε να οδηγήσει σε σχηματισμό αποστήματος. Είναι ωφέλιμο για χρόνια κιρσώδη έλκη, μώλωπες, ρευματοειδής αρθρίτιδα, διογκωμένες φλέβες (φλεβίτιδα), ουρική αρθρίτιδα, και κατάγματα.
Στην ομοιοπαθητική χρησιμοποιείται για τους πόνους των μυών και των αρθρώσεων.
Οσον αφορά τις καλλυντικές του ιδιότητες, το βότανο έχει επουλωτικές αναπλαστικές και έντονες αντιγηραντικές ιδιότητες. Χρησιμεύει για την αντιμετώπιση της ακμής, αλλά και για την επούλωση των ουλών που δημιουργούνται από τα σπυράκια. Η αλλαντοϊνη που περιέχει χρησιμοποιείται στα καλλυντικά ως ενυδατικός και κερατολυτικός παράγοντας.
Μαλακώνει την κεράτινη ουσία και δεσμεύει την υγρασία βοηθώντας τα νεκρά κύτταρα του δέρματος να πέσουν, με αποτέλεσμα η επιδερμίδα να γίνεται πιο λεία και πιο μαλακή. Επίσης το σύμφυτο προστίθεται στα σκευάσματα κατά των κιρσών και σε εκείνα που αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα της ψωρίασης.
Πως χρησιμοποιούμε το σύμφυτο
Η παραδοσιακή ιατρική προτείνει θεραπεία με σύμφυτο σε τρεις μορφές: αφέψημα, εκπλύσεις στόματος (γαργάρες) και κατάπλασμα.
Το αφέψημα χορηγείται κατά του βήχα, της λαρυγγίτιδας και βρογχίτιδας, ρινορραγίας και μηνορραγίας, ελκώδους κολίτιδας και άλλων προβλημάτων του γαστρεντερικού σωλήνα, όπως έλκος, χρόνια διάρροια και δυσεντερία.
Για την παρασκευή αφεψήματος χρησιμοποιούνται τα φύλλα και κυρίως η ρίζα. Ρίχνουμε σε μια κούπα βραστό νερό 2 κουταλάκια του γλυκού αποξηραμένο βότανο ή τριμμένη και αποξηραμένη ρίζα, το αφήνουμε για 5 λεπτά να εκχυλιστεί, το σουρώνουμε και το πίνουμε. Μπορείτε να προσθέσετε μέλι και μερικές σταγόνες λεμόνι για να ενισχύσετε τη γεύση του.
Στοματικές εκπλύσεις γίνονται σε περίπτωση αιμορραγίας των ούλων και σε φλεγμονές της περιοχής του λαιμού.
Το κατάπλασμα (κομπρέσα) εφαρμόζεται σε τραυματισμούς, οιδήματα, πληγές και επιπλεγμένα τραύματα, χρόνιες παθήσεις οστών και αρθρώσεων και τέλος σε κιρσούς.
To έλαιο του παράγεται με τη μέθοδο της εκχύλισης, κυρίως από τα φύλλα του φυτού. Έχει ισχυρή θεραπευτική δράση όταν εφαρμόζεται σε μώλωπες, διαστρέμματα και κατάγματα. Το αιθέριο έλαιο του εφαρμόζεται εξωτερικά για τον περιορισμό των φλεγμονών από διαστρέμματα και σπασμένα κόκαλα. Συνίσταται για μώλωπες, διαστρέμματα, κατάγματα, και οστεοαρθρίτιδα.
Το βάμμα του σύμφυτου σε εντριβές ανακουφίζει από ρευματισμούς και αρθρίτιδα, και ως κομπρέσα χρησιμοποιείται σε πληγές, κακώσεις, κατάγματα, εκχυμώσεις κ.α.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Η υπερδοσολογία, λόγω των πυρολιζιδικών αλκαλοειδών που περιέχει, παρουσιάζει τοξικότητα. Μην αναμιγνύετε σύμφυτο με φάρμακα που είναι για το συκώτι, π.χ ακεταμινοφαίνη, και αποφύγετε τη χρήση του με άλλα βότανα, όπως κάβα κάβα, Σκουτελλάρια και βαλεριάνα.
Το 2001 στις ΗΠΑ ο FDA απαγόρευσε τη χρήση του βοτάνου, μόνο του ή σε συνδυασμό με άλλα βοτανικά σκευάσματα που προορίζονται για εσωτερική κατανάλωση. Επιπλέον οι γιατροί προτείνουν να μη παρατείνεται η χρήση του βοτάνου για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 10 ημερών.
Σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο του Maryland Medical Center, τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, οι έγκυες και οι θηλάζουσες γυναίκες θα πρέπει να αποφεύγουν να χρησιμοποιούν σύμφυτο σε οποιαδήποτε μορφή.
Οπως και να έχει, καλό είναι για τη χρήση του να συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό ενώ αν παίρνετε ήδη κάποια φαρμακευτική αγωγή, σίγουρα το γιατρό σας.
Το αμφιλεγόμενο βότανο και μία επιστημονική έρευνα
Κάποιοι χαρακτηρίζουν το σύμφυτο, αμφιλεγόμενο βότανο. Και αυτό διότι, πολλοί βοτανολόγοι θεωρούν πως έχει άριστες θεραπευτικές ιδιότητες ενώ άλλοι είναι λίγο πιο επιφυλακτικοί. Σε μερικά κράτη είναι απαγορευμένη δια νόμου η κατανάλωση του.
Το εκχύλισμα από σύμφυτο είναι το βασικό συστατικό μερικών σύγχρονων φαρμακευτικών μέσων τοπικής εφαρμογής. Μια επιστημονική έρευνα, που διεξάχθηκε από Γερμανούς επιστήμονες και δημοσιεύτηκε σε βρετανικό περιοδικό για αθλητιατρική στις 21.05.2009, αποδεικνύει την αποτελεσματικότητά τους. Η έρευνα έχει τον σκοπό να αποδείξει αν τα τζελ με εκχύλισμα από σύμφυτο είναι αξιόπιστο μέσο για τους πόνους στην πλάτη και στη μέση.
120 εθελοντές ηλικίας μεταξύ 18 και 60 χρονών που έχουν χρόνιο πόνο στην πλάτη χωρίστηκαν σε δύο ομάδες. Η πρώτη ομάδα έβαλε στα επώδυνα σημεία τζελ με εκχύλισμα από σύμφυτο και η δεύτερη – άνεργο τζελ. Κανείς από τους συμμετέχοντες δεν ήξερε τι εφαρμόζει.
Την πέμπτη ημέρα τα αποτελέσματα του πειράματος ήταν σαφέστατα – 95% της πρώτης ομάδας (τζελ με σύμφυτο) είπαν ότι ο πόνος τους έχει εξαφανιστεί ή μειωθεί σημαντικά. Μόνο γύρω στα 3% της δεύτερης ομάδας (άνεργο τζελ) είπαν ότι νιώθουν μικρή βελτίωση.
Το παραπάνω άρθρο έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα.
Πηγές: bionat.bg, haniotika-nea.gr, synfyto.gr, glykanisos.gr
Πηγή φωτό: Pixabay
