Γιορτή καστάνου στο Λειβάδι δεν σημαίνει μόνο αφθονα κάστανα, εδέσματα, χορό και γλέντι. Πέρα από αυτά, την Κυριακή 22 Οκτωβρίου μπορείτε να πάρετε μέρος σε μια ορεινή πεζοπορία στο δάσος, να απολαύσετε την υπέροχη πανοραμική θέα προς το Θερμαϊκό, τον Όλυμπο, τη Χαλκιδική, το Βέρμιο και το Πάικ, καθώς και να περιηγηθείτε στον παραδοσιακό οικισμό του Λειβαδίου.
Το Λειβάδι του Δήμου Θέρμης είναι κτισμένο σε ένα λεκανοπέδιο της κορυφογραμμής Κισσού (Χορτιάτη) –Ομβριανού – Χολομώντα Χαλκιδικής.Είναι ένας παραδοσιακός οικισμός με μακραίωνη ιστορία που φθάνει μέχρι τους προϊστορικούς χρόνους. Καταστράφηκε ολοσχερώς το 1821 από τους Τούρκους, επειδή συμμετείχε ενεργά στην επανάσταση της Χαλκιδικής με 25 οπλαρχηγούς και πολλούς αγωνιστές που είχαν ενταχθεί στο επαναστατικό σώμα του Εμμανουήλ Παπά.
Το Λειβάδι διατηρεί μέχρι ζωντανή την μακεδονική αρχιτεκτονική με διώροφα λιθόκτιστα σπίτια και στενά λιθόστρωτα σοκάκια που διασώζονται από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Μεγάλης ιστορικής και αρχιτεκτονικής αξίας είναι ο ιερός ναός του Αγίου Αθανασίου που κτίστηκε το 1818 και φέρει έναν σπάνιο αγιογραφικό διάκοσμο στα κλίτη. Απέχει μόλις 40 χιλιόμετρα από το κέντρο της Θεσσαλονίκης, Η πρόσβαση σε αυτό γίνεται μέσω της επαρχιακής οδού Θεσσαλονίκης – Πολυγύρου Χαλκιδικής, από τη διασταύρωση Λειβαδίου Πετροκεράσων και από τα Βασιλικά.
Η γιορτή του κάστανου αποτελεί παράδοση για το Λειβάδι. Πραγματοποιείται κάθε χρόνο στην κεντρική πλατεία του παραδοσιακού οικισμού «Τα Πλατάνια» με λαϊκούς χορούς και τραγούδια, τοπικά εδέσματα, άφθονο κρασί και κάστανα. Οι εορταστικές εκδηλώσεις διοργανώνονται από τον Εκπολιτιστικό Σύλλογο Λειβαδιωτών σε συνεργασία την Τοπική Κοινότητας, τον Δήμο Θέρμης και την Πολιτική Προστασία Θέρμης στα μέσα Οκτωβρίου, παράλληλα με τη συγκομιδή των καστάνων. Σκοπός της διοργάνωσης είναι η γνωριμία του φυσικού και του δομημένου περιβάλλοντος του χωριού, η ανάδειξη της μακραίωνης ιστορίας του, η προβολή της πολιτισμικής του παράδοσης και των τοπικών προϊόντων καθώς και η ευαισθητοποίηση του κοινού για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Παράλληλα οι διοργανωτές προσδοκούν πως η γιορτή του κάστανου θα δημιουργήσει κίνητρα στους νέους για τη συστηματική καλλιέργεια και εκμετάλλευση της καστανιάς που ευδοκιμεί στον τόπο. Οι εκδηλώσεις πραγματοποιούνται στην κεντρική πλατεία του χωριού «Τα Πλατάνια». Την Κυριακή 22 Οκτωβρίου 2017 από τις 09:00 ξεκινά η πεζοπορία στο “Περιαστικό δάσος” και το “Καλογεράκι” , ενώ από τις 12.00 ξεκινά παραδοσιακό γλέντι με χορευτικά συγκροτήματα από περιοχές της Χαλικιδικής και της Θεσσαλονίκης που κρατά μέχρι τις 16:00. Στους επισκέπτες προσφέρονται κάστανα, κρασί και τοπικά εδέσματα και προϊόντα.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ
09:00-12:00. Ορεινή πεζοπορία στο «Καλογερικό» (Αηλιάς, 987μ. ύψος). Διαδρομή: Λειβάδι – Περιαστικό δάσος – «Ράχη» – «Αγκορτσούδες» «Καλογερικό». Επιστροφή: «Κερασώνας» – «Μονοπάτι Αγάπης» – «Ράχη» – Περιαστικό δάσος – Λειβάδι. Οδηγός: Κλεάνθης Μπουλιώνης.
12:00- 12:30. Χαιρετισμοί
12:30 -16:00: Παραδοσιακοί χοροί και τραγούδια – Λαϊκή ορχήστρα Βασιλείου Τζιαρού.
12:30-14:00. Προγράμματα Χορευτικών τμημάτων:
1. Χορευτικό τμήμα ιερού ναού Αγίου Γεωργίου Κορδελιού.
2. Σύλλογος Μικρασιατών – Σμυρναίων Ελευθερίου Κορδελιού «Αγία Φωτεινή»
3. Χορευτικό τμήμα ιερού ναού Αγίας Παρασκευής Μενεμένης
4. Χορευτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Σταυρούπολης «Διόνυσος».
5. Πολιτιστικός Σύλλογος Συκιάς Χαλκιδικής «Τα Συκιωτάκια»
6. Πολιτιστικός Σύλλογος Ν. Μαρμαρά Χαλκιδικής «Ο Παρθενών»
7. Χορωδία του Πολιτιστικού Συλλόγου Ν. Μαρμαρά Χαλκιδικής «Ο Παρθενών».
14:00-16:00. Παραδοσιακοί λαϊκοί χοροί και τραγούδια για το κοινό.
Πρόγραμμα ορεινής πεζοπορίας στο «Καλογερικό»
Κυριακή 22 Οκτωβρίου 2017. Έναρξη 09:00. Πέρας 11:30
Οδηγός: Κλεάνθης Μπουλιώνης, ορειβάτης
Ι. Σύντομη περιγραφή της διαδρομής
Στο πλαίσιο της εορταστικής διοργάνωσης του Κάστανου θα πραγματοποιηθεί οδοιπορία στην κορυφή του «Καλογερικού» (ύψος 987 μ.) την Κυριακή 22-10-2017 στις ώρες 09:00- 11:30.
Οι εθελοντές οδοιπόροι θα συγκεντρωθούν, στις 09:00, στην κεντρική πλατεία του Λειβαδίου.
Η έναρξη της διαδρομής θα γίνει την ιστορική πηγή “Τηγανάκι”. Εκεί θα δοθούν οδηγίες για την πορεία και την ασφάλεια των συμμετεχόντων. Από εκεί οι οδοιπόροι ακολουθώντας πορεία προς Νότο μέσα από τα «Τσαϊρια» θα βαδίσουν μέχρι τα «Πεύκα» στη θέση θέας προς τον Θερμαϊκό και τα Πιέρια όρη. Στη συνέχεια ακολουθώντας ανατολική πορεία μέσα από το δάσος των πεύκων θα έρθουν στο σημείο όπου η επαρχιακή οδός Λειβαδίου – Πετροκεράσων συναντά τον χωματόδρομο προς το μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας. Σε αυτό το σημείο τερματίζει η πορεία στο “περιαστικό δάσος”. Εκεί οι πεζοπόροι θα αξιολογήσουν τις δυνατότητές τους. Όσοι δεν θα συνεχίσουν την πεζοπορία, θα επιστρέψουν στο Λειβάδι από την ίδια διαδρομή. Όσοι κρίνουν πως διαθέτουν τις σωματικές δυνάμεις θα συνεχίσουν την πεζοπορία με ατομική τους ευθύνη ακολουθώντας ανοδική πορεία προς την κορυφή του «Καλογερικού» μέσα από το παλαιό μονοπάτι στη δυτική πλευρά του βουνού, Το τέρμα της διαδρομής είναι στον «Σταυρό», στον καλογερικό Αηλιά. Εκεί θα γίνει η αναμνηστική φωτογράφηση και οι πεζοπόροι θα απολαύσουν τη πανοραμική θέα του Θερμαϊκού, του Ολύμπου, της Όσσας, της χερσονήσου της Χαλκιδικής μέχρι το Βέρμιο και το Πάικο. Η επιστροφή στο Λειβάδι από τον «Κερασώνα» και το παλαιό μονοπάτι της «Αγάπης» στην ανατολική πλευρά του «Καλογερικού». Άφιξη στο Λειβάδι στις 11:30 για τη συμμετοχή στις εορταστικές εκδηλώσεις.
Αναγκαίος εξοπλισμός: Κατάλληλα υποδήματα πεζοπορίας (κατά προτίμηση αδιάβροχα) – αδιάβροχο, επίσης, επανωφόρι (μπουφάν), πετσέτες, εφεδρικές φανέλες, σκούφος και γάντια, ένα λίτρο νερό και ελαφρύ πρόγευμα (σάντουιτς – σοκολάτα – καραμέλα ).
Επισημάνσεις:
1. Η συμμετοχή είναι δωρεάν. Η συμπεριφορά των συμμετασχόντων θα είναι απόλυτα “ομαδική”.
2. Οι πεζοπόροι είναι προσωπικά υπεύθυνοι για την συμμετοχή τους και την πορεία που θα επιλέξουν, αξιολογώντας την φυσική τους κατάσταση. Μπορούν να συμμετάσχουν και παιδιά από 8 χρονών συνοδευόμενα από τους γονείς τους.
3. Στο μέσο της διαδρομής θα υπάρχει «Σταθμός Πρώτων Βοηθειών» με εθελοντή γιατρό της Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Θέρμης.
4. Το μονοπάτι έχει καλή σήμανση με ειδικές πινακίδες, ενώ οι οδοιπόροι θα συνοδεύονται από κλιμάκιο της Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Θέρμης, τον έμπειρο ορειβάτη-οδηγό Κλεάνθη Μπουλιώνη και εθελοντές συνοδούς μέλη του Συλλόγου που θα φέρουν ειδική διακριτική ενδυμασία.
5. Ο ορειβάτης Κλεάνθης Μπουλιώνης, μέλος της Ορειβατικής Αναρριχητικής Λέσχης Θεσσαλονίκης και γνώστης των μονοπατιών της περιοχής, θα υποστηρίζει εθελοντικά την πεζοπορική ομάδα στη διάρκεια της πορείας.
6. Όσοι επιθυμούν να συμμετάσχουν στην πεζοπορία και έχουν ανάγκη ιατρικής εξέτασης, μπορούν να προσέλθουν για εξέταση από κλιμάκιο εξειδικευμένων ιατρών, οι οποίοι συνεργάζονται με την Πολιτική Προστασία του Δήμου Θέρμης και θα βρίσκονται στο Αγροτικό Ιατρείο του Λειβαδίου την Κυριακή, 15 Οκτωβρίου 2017, τις ώρες 10:00-12:00.
7. Συγκοινωνία: Περιαστική γραμμή 87 Ζ του ΟΑΣΘ. Δρομολόγια από τον σταθμό Ι.Κ.Ε.Α. 08:00. Από Λειβάδι 16:00 και 21:00. Απόσταση από το κέντρο της Θεσσαλονίκης: 40 χιλιομ.
Δηλώσεις συμμετοχής στην οδοιπορία: Μέχρι την 20 Οκτωβρίου 2017, στις διευθύνσεις:
Ηρακλής Ταυλίκος: κιν. τηλ. 6980787832 /[email protected] / Facebook: Hoodilak saltampidas και Θανάσης Ράπτης: [email protected].
ΟΙ ΚΑΣΤΑΝΙΕΣ ΤΟΥ ΛΕΙΒΑΔΙΟΥ
Η καστανιά (Castanea) είναι αιωνόβιο δέντρο γνωστό στην Ελλάδα από τους προϊστορικούς χρόνους. Ανήκει στην οικογένεια των φηγοειδών (Fagaceae). Ευδοκιμεί σε εύκρατο κλίμα σε υψόμετρο πάνω από 250 μέτρα και σε εύφορα εδάφη που δεν περιέχουν ασβεστώδη πετρώματα. Το ύψος της καστανιάς μπορεί νε φθάσει μέχρι και τα 35 μέτρα. Απαντάται ως αυτοφυές δένδρο, αλλά και σε καλλιέργειες. Τα κάστανα βρίσκονται μέσα σε μια κάψα, τον αχινό, ο οποίος εξωτερικά φέρει πολλά και πυκνά αγκάθια. Μέσα σε αυτόν υπάρχουν δυο έως τρία κάστανα, τα οποία πέφτουν στο έδαφος, όταν ο αχινός ωριμάζει και ανοίγει. Τα κάστανα είναι τροφή πλούσια σε υδατάνθρακες και φυτικά έλαια. Το ξύλο της καστανιάς είναι πολύ σκληρό και ανθεκτικό στην υγρασία, για αυτό χρησιμοποιείται στις οικοδομές, στη ναυπηγεία και στην επιπλοποιία. Την εποχή του Μεσαίωνα τα κάστανα ήταν οι τροφή των φτωχών. Σήμερα, η καλλιέργεια της καστανιάς είναι αποδοτική και συμφέρουσα. Αποβλέπει στην εκμετάλλευση των καστάνων και της ξυλείας.
Οι καστανιές του Λειβαδίου ευδοκιμούν στη ΒΑ και τη ΒΔ περιοχή της γεωργικής και δασικής έκτασης της Κοινότητας. Άλλες είναι αυτοφυείς και καλύπτουν μεγάλες δασώδεις εκτάσεις και άλλες είναι ιδιόκτητες. Οι ποικιλίες που διασώθηκαν δίνουν γλυκά και νόστιμα κάστανα. Στο παρελθόν οι καστανιές φυλάγονταν τον Οκτώβριο μήνα από τα αιγοπρόβατα και τα άλλα ζώα. Όταν ωρίμαζαν τα κάστανα σε κάποια τοποθεσία, ο κλητήρας της Κοινότητας ανέβαινε το απόγευμα της Κυριακής στο μικρό μπαλκόνι του κοινοτικού καφενείου και φώναζε με όλη τη δύναμη της φωνής του – μικρόφωνα δεν χρησιμοποιούσαν τότε: «Ακούτε η Χώρα. Αύριο θα απολύκουμε τα κάστανα …..π.χ. στη Φτέρη». Με το πρώτο φως της άλλης ημέρας οι κάτοικοι πήγαιναν κατά οικογένειες ή παρέες για να μαζέψουν κάστανα μόνο στη συγκεκριμένη τοποθεσία και σε καμιά άλλη. Στις άλλες περιοχές απαγορευόταν αυστηρά η συλλογή των καστάνων. Όσοι είχαν ιδιόκτητες καστανιές στην τοποθεσία αυτή μάζευαν τα δικά τους κάστανα. Όσοι δεν είχαν εκεί ιδιοκτησίες, μάζευαν τα κάστανα των αυτοφυών καστανιών. Η τοποθεσία εκείνη τη Δευτέρα και τις άλλες ημέρες της εβδομάδας αποκτούσε ιδιαίτερη κίνηση, έσφυζε από ζωή. Όλη την ημέρα αντηχούσαν ο φωνές και τα τραγούδια των κατοίκων του χωριού που μάζευαν τα κάστανα. Το απόγευμα οι κάτοικοι ανηφόριζαν προς το χωριό κατά οικογένειες ή παρέες φορτωμένοι με τα κάστανα και αποκαμωμένοι. Όταν οι παρέες συναντιόνταν στα σταυροδρόμια και στις γειτονιές του χωριού «παραβγάζονταν» μεταξύ τους για τις ποσότητες που μάζεψαν στη διάρκεια της ημέρας συγκρίνοντας το ύψος των τσουβαλιών. Στο σπίτι «διάλεγαν» τα κάστανα ανάλογα με το μέγεθος και τα αποθήκευαν στο ύπαιθρο, όπου τα σκέπαζαν με φτέρες για να διατηρούνται νωπά.
Τα κάστανα αποτελούσαν σημαντικό έσοδο για τις οικογένειες του χωριού. Συνήθως τα αντάλλασαν με άλλα προϊόντα που έφερναν οι μικροπωλητές στο χωριό. Στο μεταπρατικό αυτό εμπόριο πρωτοστατούσαν οι γυναίκες που αντάλλασσαν τα κάστανα με υφάσματα, νήματα και άλλα υλικά που χρειάζονταν για την ετοιμασία της «προίκας» των κοριτσιών. Οι άντρες διέθεταν τα κάστανα στη λαχαναγορά και στις γειτονιές της Θεσσαλονίκης, όπου τα μετέφεραν με τα ζώα, αλλά και στα γειτονικά χωριά του κάμπου, το Ζαγκλιβέρι και τα Βασιλικά. Άλλοι πουλούσαν τα κάστανα στα χωριά του κάμπου της «Καλαμαριάς», από τη Μίκρα μέχρι τα Ν. Μουδανιά, ακόμη και στα χωριά της Κασσάνδρας, όπου τα αντάλλασσαν με ελιές, λάδι και κρασί.
Στην περίοδο της γερμανικής Κατοχής (1941-44), οι καστανιές έσωσαν από την πείνα τους κατοίκους και πολλούς ξένους που φιλοξενούνταν στο χωριό, ενώ στα χρόνια της Αντίστασης (1942-1944) προστάτευσαν τους κατοίκους του χωριού από τις επιδρομές των Γερμανών, των Ιταλών, των Βουλγάρων και των Τατάρων. Τότε, στις ονομαζόμενες «φευγάλες», οι καστανώνες αποτέλεσαν το κρησφύγετο των κυνηγημένων κατοίκων, οι οποίοι αναγκάζονταν να εγκαταλείψουν το χωριό και να αφήσουν τα σπίτια τους έρμαια στη λεηλασία και την απληστία των κατακτητών.
Σήμερα, τα δάση των καστανιών του Λειβαδίου είναι παραμελημένα και εγκαταλειμμένα, ενώ χρειάζονται συστηματική επιστημονική φροντίδα, ώστε να υλοτομηθούν τα γερασμένα δέντρα, να εμβολιαστούν με νέες ποικιλίες και να αποτελέσουν πηγή βιοπορισμού για τους κατοίκους του Λειβαδίου. Το Λειβάδι θα μπορούσε να προσελκύσει νέους αγρότες να αναπτύξουν επιχειρήσεις εκμετάλλευσης των καστανιών, αφού οι κλιματολογικές συνθήκες και η εδαφολογική σύσταση της περιοχής ευνοούν την ευδοκίμηση και τη συστηματική καλλιέργεια της καστανιάς.
ΕΚΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΩΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Ο Εκπολιτιστικός Σύλλογος Λειβαδιωτών Θεσσαλονίκης είναι από τους παλαιότερους συλλόγους της περιοχής. Ιδρύθηκε το έτος 1925 στη Θεσσαλονίκη με την ονομασία: «Αλληλοβοηθητικός Σύλλογος Λειβαδιωτών Θεσσαλονίκης. Ο Άγιος Αθανάσιος, 1925», έχοντας ως σκοπό να υποστηρίζει τους Λειβαδιώτες που άρχισαν να εγκαθίστανται στη Θεσσαλονίκη μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο καθώς και εκείνους που έμεναν στο χωριό διοργανώνοντας κοινωνικές, πολιτισμικές και μορφωτικές δραστηριότητες. Το 1980 μετονομάστηκε σε «Εκπολιτιστικό Σύλλογο Λειβαδιωτών Θεσσαλονίκης. Ο Άγιος Αθανάσιος, 1925».
Ο Σύλλογος στη μακρά πορεία του έχει αναπτύξει σημαντικό έργο στη Θεσσαλονίκη και στο Λειβάδι. Διοργανώνει κάθε έτος εκδηλώσεις πολιτιστικού, μορφωτικού και κοινωνικού χαρακτήρα με την ευκαιρία τοπικών εορτών, όπως η γιορτή του Αγίου Ιωάννη του Κλήδονα (24 Ιουνίου), το πανηγύρι της Παναγίας στις 15 Αυγούστου, η γιορτή του κάστανου τον Οκτώβριο, καθώς και χοροεσπερίδες, διαλέξεις, αθλητικούς αγώνες, καλλιτεχνικούς διαγωνισμούς, εκδρομές κ.ά., ενώ υποστηρίζει με κάθε μέσο τους κατοίκους του χωριού που ανήκουν στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Ο Σύλλογος διατηρεί δυο τμήματα παραδοσιακών χορών, ένα τμήμα ενηλίκων και ένα παιδιών και εφήβων, τα οποία έχουν λάβει μέρος σε πολλές εκδηλώσεις άλλων συλλόγων και οργανώσεων.
Πρόεδρος του Συλλόγου είναι ο Δημήτρης Γουδήρας.
