Γυναικοκτονία: Ο όρος που εμφανίστηκε στο ελληνικό διαδίκτυο, εγείροντας διαξιφισμούς και αντιπαραθέσεις μεταξύ των χρηστών.
Αφορμή για τα παραπάνω, στάθηκε η υπόθεση της άτυχης Καρολάιν, που δολοφονήθηκε από τον σύζυγό της στο σπίτι τους στα Γλυκά Νερά Αττικής. Είναι, όμως, αυτή η πρώτη φορά που η λέξη «γυναικοκτονία», μονοπωλεί το ενδιαφέρον αρκετών χρηστών των ελληνικών social media? Η απάντηση, είναι όχι.
Στο παρελθόν, η δολοφονία της νεαρής φοιτήτριας, Ελένης Τοπαλούδη στη Ρόδο, ήταν εκείνη που συγκλόνισε το ελληνικό κοινό, συστήνοντάς του, παράλληλα, τη λέξη. Εκτοτε και, ακόμη και τώρα, πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι πρόκειται για μία κοινή δολοφονία, ενώ, άλλοι, εξειδικεύουν τον όρο, λέγοντας ότι η Ελλάδα χρειάζεται ένα ειδικό νομικό πλαίσιο που να τον καλύπτει, προκειμένου να αποφευχθούν παρόμοια φαινόμενα στο μέλλον. Αξίζει να σημειώσουμε ότι, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο (2019) η μία στις τρεις γυναίκες κακοποιείται από τον σύντροφό της. Επιπλέον, οι μισές από τις δολοφονίες γυναικών, διαπράττονται από τον σύζυγο ή τον σύντροφο.
Τι ισχύει στην Ελλάδα
Υπάρχει, ωστόσο, τελικά γυναικοκτονία; Κι αν ναι, τι ισχύει στην Ελλάδα σε ότι αφορά τον συγκεκριμένο όρο; Το Thes.gr, επικοινώνησε με τη δικαστική ψυχολόγο, Εύη Καλούτσου, η οποία εξηγεί αναλυτικά ότι στην Ελλάδα, δεν υπάρχει κάποιο νομικό πλαίσιο που να ορίζει τη γυναικοκτονία.
«Κάτι τέτοιο», μάλιστα, «δεν υπάρχει σε καμία ευρωπαϊκή χώρα», όπως αναφέρει η ίδια, η οποία προσθέτει πως «είναι ελάχιστες οι χώρες του κόσμου που συμπεριλαμβάνουν τον όρο στον ποινικό τους κώδικα. Συγκεκριμένα, η Αργεντινή, η Χιλή, η Κόστα Ρίκα, το Ελ Σαλβαδόρ, η Γουατεμάλα, το Μεξικό και η Δομινικανή Δημοκρατία». Παράλληλα, η κ. Καλούτσου ξεκαθαρίζει πως στην Ελλάδα τα εγκλήματα είναι άφυλα, αλλά και ότι η μοναδική «ειδική κατηγορία» ανθρωποκτονίας, είναι η παιδοκτονία.
Μιλώντας για την περίπτωση της δολοφονίας της Ελένης Τοπαλούδη, η κ. Καλούτσου ξεκαθαρίζει πως, όντως πρόκειται για μία περίπτωση γυναικοκτονίας, διαπιστώνοντας ότι «πολλοί δεν έμειναν στο γεγονός ότι αυτή η κοπέλα, αρνήθηκε να συνευρεθεί με ανθρώπους που τελικά τη βίασαν και τη σκότωσαν». Αντιθέτως, όπως λέει η ίδια, «υπήρξαν άνθρωποι οι οποίοι αναρωτιόντουσαν ‘’ τι δουλειά είχε με δύο άτομα’’, ή ‘’ γιατί βγήκε αργά το βράδυ’’». Τα λόγια αυτά, όπως ξεκαθαρίζει, παραπέμπουν σε victim blaming (απόδοση ευθυνών στο θύμα – μια πολύ συχνή συμπεριφορά που συναντάται στις περισσότερες περιπτώσεις βιασμών και ανθρωποκτονιών με θύματα γυναίκες, κυρίως όταν αυτές εμπλέκονται προσωπικά με το δράστη).
«Η γυναικοκτονία, ως κοινωνικός όρος, είναι η δολοφονία των γυναικών με αίτιο το φύλο τους»
«Ο όρος ‘’γυναικοκτονία’’, έχει δεχθεί πάρα πολλή κριτική. Ως ανούσιος ή και ως φεμινιστικός όρος», σύμφωνα με τη δικαστική ψυχολόγο.
«Οντως είναι ανθρωποκτονία, όπως καλύπτεται στο ελληνικό ποινικό δίκαιο. Ανεξάρτητα όμως με αυτό, είναι σημαντικό ο κόσμος να κατανοήσει πως η γυναικοκτονία, ως κοινωνικός όρος, είναι η δολοφονία των γυναικών με αίτιο το φύλο τους. Χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά το 1976 από την Νταϊάνα Ράσελ και, λίγο – πολύ, έχει υιοθετηθεί από τον ΟΗΕ, τον ΠΟΥ, την Διακήρυξη της Βιέννης, το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων κι από πολλούς άλλους οργανισμούς». Επομένως, σύμφωνα με την ίδια:
«Η γυναικοκτονία είναι υπαρκτός τύπος εγκλήματος και αυτό δεν μπορεί να αμφισβητηθεί».
«Είναι μία υπαρκτή μορφή έμφυλης βίας. Το ότι δεν υπάρχει στο νομικό πλαίσιο ως κάτι ξεχωριστό, δε σημαίνει ότι αυτή η μορφή βίας είναι απούσα από την κοινωνία», ξεκαθαρίζει ακόμη.
Πώς, όμως, φτάνουμε στη γυναικοκτονία;
«Συνήθως έχουν προηγηθεί της γυναικοκτονίας μια σειρά από κακοποιητικές συμπεριφορές εναντίον του θύματος, οι οποίες κλιμακώνονται και έχουν ως κορύφωση την ανθρωποκτονία της», όπως εξηγεί αναλυτικότερα η κ. Καλούτσου, η οποία συνεχίζει λέγοντας ότι «η γυναικοκτονία εκκολάπτεται μεταξύ θύτη και θύματος, αφού αποτελεί την τελευταία πράξη μιας σειράς βίαιων και κακοποιητικών συμπεριφορών».
Επιπλέον, όπως προσθέτει η ίδια, «στις περιπτώσεις που μιλάμε ξεκάθαρα για γυναικοκτονία, αυτές οι γυναίκες, έχουν υποστεί πολλαπλή κακοποίηση, όπως λεκτική, ψυχολογική, σωματική, οικονομική, ή ακόμη και κοινωνική κακοποίηση». Και, όπως συμπληρώνει, «είναι η κορύφωση μίας σειράς βίαιων πράξεων».
Εκείνο, λοιπόν, που συστήνει η κ. Καλούτσου, είναι το θύμα να μη σωπάσει, αλλά να μιλήσει εγκαίρως, καθώς η σιωπή εντείνει τον κύκλο της βίας και οδηγεί στην κλιμάκωσή της.
«Σίγουρα μη σωπαίνεις, αλλά όταν μιλάς, μίλα με προσοχή»,
είναι συγκεκριμένα το μήνυμά της. «Αυτό, πρέπει να γίνει σωστά και μεθοδευμένα. Η κοινωνία οφείλει να κατανοήσει και να βοηθήσει τους ανθρώπους που υφίστανται πάσης φύσης κακοποίηση και οι αρμόδιοι φορείς από την πλευρά τους να είναι σωστά εκπαιδευμένοι και έτοιμοι να επέμβουν, αναλόγως την περίπτωση, όπου και όπως χρειάζεται».
Πώς θα μπορούσε να αλλάξει η συγκεκριμένη κατάσταση
Σχετικά, τώρα, με τον τρόπο που θα μπορούσε να αλλάξει η παραπάνω συνθήκη και οι άνδρες να μην κακοποιούν τις γυναίκες στο ενδοοικογενειακό τους περιβάλλον, η κ. Καλούτσου, τονίζει ότι το κλειδί είναι η ενημέρωση, ενώ καθοριστικό ρόλο κατέχει και η εκπαίδευση των ανθρώπων.
«Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’80, στην Ελλάδα, η γυναίκα ήταν κτήμα του άνδρα. Ηταν υποχρεωμένη να αλλάξει το επίθετό της μέσα στο γάμο και υπήρχε ποινικό πλαίσιο στο οποίο ο σύζυγος μπορούσε να προσφύγει σε περίπτωση που η γυναίκα δεν εκτελούσε τα ‘’συζυγικά της καθήκοντα’’. Αρα, μέχρι και περίπου 35 χρόνια πριν, νομιμοποιούνταν ο βιασμός εντός γάμου. Θα συνεχίσουμε, λοιπόν, να έχουμε κακοποιήσεις παιδιών και γυναικών αλλά και γυναικοκτονίες, αν δεν αλλάξει η κοινωνία. Και αυτό, ξεκινά από τα παιδιά. Αν τα παιδιά δε γαλουχηθούν με σεβασμό προς τον συνάνθρωπο, ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, σεξουαλικού προσανατολισμού, δε θα μιλήσουμε ποτέ για μία κοινωνία που τους χωράει όλους. Ολα, είναι θέμα παιδείας».
Σε ότι αφορά, τώρα, την ενημέρωση, η κ. Καλούτσου θεωρεί ότι είναι το «όπλο», καθώς «το να υπάρχει συνεχής μετάδοση της πληροφορίας, είναι κάτι που βοηθάει».
Μπορεί, λοιπόν, να προηγηθούν και άλλες πράξεις κακοποίησης του θύματος από τον θύτη, πριν από μία γυναικοκτονία. Και το κλειδί για να περιορίσουμε, όσο το δυνατόν περισσότερο γίνεται, τέτοιου είδους περιστατικά, είναι πρωτίστως η εκπαίδευση…
*Σχετικά με περιστατικά κακοποίησης γυναικών και, για οτιδήποτε ανάλογο υποπέσει στην αντίληψη σας, μπορείτε να επικοινωνήσετε με τις παρακάτω, αρμόδιες υπηρεσίες:
- Γραμμή SOS 15900 (Κακοποίηση Γυναικών)
- 100 (Άμεση Δράση-Ελληνική Αστυνομία)
- Γραμμή SOS 1065 (Γραμμή Ζωής-Κακοποίηση Ηλικιωμένων)
- http://www.isotita.gr/
- Εθνική Γραμμή SOS 1056 – Το Χαμόγελο του Παιδιού
- http://eliza.org.gr/
