της Φαίδρας Φουντουλάκη
Γκιακ
1. αίμα
2. δεσμός συγγένειας που προκύπτει από κοινή καταγωγή, συγγένεια εξ’ αίματος, συγγενής εξ’αίματος
3. φόνος που γίνεται για λόγους εκδίκησης, εκδίκηση, αντεκδίκηση
4. φυλή
(ΕΤΥΜ.αρβαν. γκιακ ,αλβ. giak)
Η συγκλονιστική παράσταση Γκιακ της Γεωργίας Μαυραγάννη βασισμένη στο βιβλίο του Δημοσθένη Παπαμάρκου συνεχίζει με αμείωτο ενδιαφέρον από την πλευρά του κοινού στο Μικρό Θέατρο της Μονής Λαζαριστών.
Γνωρίζουμε ότι τα ψυχικά χαρακτηριστικά, τα συναισθήματα, τα βιώματα η επανένταξη και η βίαιη μετάλλαξη του ψυχισμού αποτελεί κοινό τόπο όλων όσων μετείχαν σε πολέμους.
Και η αφήγηση του τραύματος αποτελεί την αρχή της θεραπευτικής διαδικασίας . Ο αφηγηματικός λόγος των πρωταγωνιστών άρτια δραματοποιημένος από τη σκηνοθέτιδα σε ένα σκηνικό που οπτικά μόνο παραπέμπει σε ότι έχουμε συνηθίσει μέχρι τώρα να ονομάζουμε «επιστροφή του ήρωα».
Καταποντισμένοι «ήρωες», γονείς, φίλοι συγχωριανοί συνδαιτημόνες γύρω από ένα οικογενειακό τραπέζι και οι θεατές στο εξωτερικό μέρος του νοητού κύκλου παύουν να είναι θεατές μετέχουν στο πραχθέν βιώνουν τις αφηγήσεις του τραύματος των πολεμιστών που επιστρέφουν από το πόλεμο του ’22.
Η χαρά της επιστροφής διακόπτεται βιαίως από το φαινομενικά αθώο ερώτημα που όμως πέφτει ως δαμόκλειος σπάθη πάνω στην ενθουσιώδη αταραξία:
«Και για πες ρε Αργυράκο και πως ήταν εκεί στον πόλεμο που ήσουνα» χωρίς να θέλουν όμως να ακούσουν την απάντηση. Είναι ακριβώς το ίδιο αποστασιοποιημένο ερώτημα που όλοι κάνουμε: «τι κάνεις» χωρίς να επιθυμούμε απάντηση για να μη προβληματιστούμε, να μη δημιουργήσουμε διάλογο με τον απέναντι.
Το ερώτημα διακατέχεται από τη γραφική αφέλεια του φιλήσυχου πολίτη του εμβολιασμένου με τις ιαχές για τους ήρωες του πολέμου ,τα μνημεία ηρώων και την «εύφημον μείαν».
Του πολίτη που δεν εμβαθύνει δεν ψάχνει τραύματα κλείνει τα αυτιά στη σκληρότητα της αλήθειας που κουβαλά το υποκείμενο που κοινή συναίνεση στάλθηκε στο πεδίο της μάχης. Οποιος γνωρίζει πρέπει και να αναλάβει ευθύνη να πάρει θέση και να παρέμβει και είναι πιο εύκολο να επευφημούμε.
Εξαιρετική επιλογή η μουσική επένδυση του έργου με δημοτικά τραγούδια που είναι εμποτισμένη η συλλογική μας μνήμη.
Συγκλονιστική η απόδοση του αφελούς πολίτη μέσα στο συναισθηματικά ασφυκτικό κλοιό της ωραιοποιημένης επαρχίας που σε δεύτερη ανάγνωση επιδεικνύει ένα πρωτόγονο κυνισμό και σκληρότητα. Αλίμονο σε όποιον δεν τελεί καθ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν της μπορεί εύκολα να τον μεταμορφώσει σε αποδιοπομπαίο τράγο.
Το έργο τοποθετημένο στην επαρχία χρησιμοποιεί έντεχνα το αρβανίτικο τοπικό ιδίωμα (η Μαλεσίνα άλλωστε είναι ο τόπος που μεγάλωσε ο Παπαμάρκου )χωρίς όμως να γίνεται γραφικό.
Τα όρια της γλώσσας όπως έλεγε ο Wittgenstein είναι τα όρια του κόσμου μας και το γλωσσικό ιδίωμα εδώ μας βοηθά να αντιληφθούμε τα όρια του του κόσμου των ανθρώπων στο έργο.
Ταυτόχρονα η γλώσσα αποδίδει το σκληρό και γνώριμο σε πολλούς από μας κατευθυντήριο λόγο για τις αποδεκτές νόρμες του είναι φυσιολογικού τι είναι πολιτικά ορθόν.
Τι πρέπει να ανοσοποιείται τι να απωθείται για να συνεχίζουμε απρόσκοπτα τη ζωή μας μέσα σε μια επίπλαστη αθωότητα.
Δεν μας πειράζει αν γίνονται αυτά που μας αηδιάζουν αρκεί να μη γίνονται μπροστά μας.
Βολεύει τη κοινωνία να ξεμπερδεύει με το στεφάνωμα των ηρώων και τα τραπέζια επιστροφής γιατί έτσι δεν κινδυνεύει ο κομφορμισμός της.
Αρνείται η κοινωνία να δει το τραύμα το απωθεί άλλωστε η γνώση είναι μια επίπονη διαδικασία . Και όπως λέει ο συγγραφέας του έργου “το Γκιακ αποτελεί το προπατορικό αμάρτημα της παράδοσης που οι πρωταγωνιστές καλούνται να συγκρουστούν βίαια μπαίνοντας στο κόσμο της”.
Η διαχρονικότητα της ρήσης του μάντη Τειρεσία “τυφλός τα τ’ωτα τον τε νουν τα τ’ όμματα’ ει” αφορά όλους όσους κρύβουμε τα σκουπίδια κάτω από το χαλί απωθούμε την αλήθεια των πραγμάτων ώστε να προστατευτούμε από τον πόνο που φέρει η συνειδητοποίηση, η ευθύνη.
Εδώ όμως οι ήρωες επιστρέφουν στο τόπο καταγωγής αλλά δεν υπακούουν στις συνήθεις νόρμες, τους έχει μεταβάλλει το βίωμα του πολέμου η βίαιη αλλαγή της ζωής τους και δεν υπεκφεύγουν απαντούν στην προαναφερθείσα ερώτηση με ανατριχιαστική λεπτομέρεια δε δρέπουν δάφνες ,αναγκάζουν στη συμμετοχή, αποδομούν την εικόνα του ήρωα χωρίς ενοχή.
Είναι ΑΛΛΟΙ γι’ αυτό και αδυνατούν να ενταχθούν στη κοινωνία καταγωγής αλλά οι συντοπίτες τους αρνούνται να δουν τη σημερινή μορφή τους απευθύνονται και απαντούν στην εικόνα του χθες.
Ακροβατώντας ανάμεσα στη διπλή ταυτότητα του οριακού ανθρώπου δεν αναγνωρίζονται από το σύνολο, δεν ενσωματώνονται παρά μόνο αν αντισταθμίσουν το σκληρό βίωμα του πολέμου μένα κοινωνικά αποδεκτό.
Κάποιος έγινε Νόκερ δηλαδή σφαγέας μοσχαριών-αναπλαισιώνοντας το ρόλο του φονιά -τελικά όλα είναι θέμα πλαισίου -και μ’αυτό το τρόπο κάνει τη βία αποδεκτή το διαβατήριο για την εκ νέου ενσωμάτωση.
Άλλος επιλέγει την εθελούσια εξορία φεύγει μην αφήνοντας ούτε φωτογραφία για τη μάννα του για να μην τον κάμει μνημείο πένθους. Χάνεται στην ανυπαρξία.
Ετερος κουβαλά τη διαταραχή μετατραυματικού στρες βλέποντας συνέχεια αποκεφαλισμούς περιπλανώμενος στο βουκολικό τοπίο χωρίς ελπίδα ίασης.
Η ομολογία της ομοφυλοφιλίας εδώ παίρνει τη μορφή τής εντός πλαισίου έκφρασης αναπτύσσεται στο πεδίο της μάχης, όπως στους Ομηρικούς ήρωες όμως υπό το καθεστώς μιας ομερτά που συνδέει τους αυτήκοους.
“Δεν είναι πως τόχω ντροπή, αλλά κάλιο μη μαθευτεί γιατί αλλιώς δε θα βαστιέται το πράμα”
“Εγώ εσύ κανένας άλλος”
Σε μακροεπίπεδο το έργο μας εισαγάγει μαζί με την αλλαγή των “ηρώων” στην αλλαγή μιας ολόκληρης κοινωνίας από τη φαινομενική αθωότητα ενός άχρονου επαρχιακού τοπίου και την αντικειμενικότητα των αξιών και των ασφυκτικών παραδοσιακών κανόνων στη νεωτερικότητα και στη βίαιη σύγκρουση των δύο κόσμων. Στη δημιουργία της νέας ταυτότητας του νεοέλληνα.
Η ευρηματική αφήγηση του βιβλίου του Δημοσθένη Παπαμάρκου απογειώθηκε απο την εξ’ ισου ευρηματική σκηνοθεσία και διασκευή της Γεωργίας Μαυραγάνη. Τα λιτά σκηνικά / κοστούμια αποδίδουν μοναδικά τη σκηνή της επιστροφής στο χωριό με τη δημοτική μουσική να έχει ρόλο πρωταγωνιστή στο όλο δρώμενο. Το τραπέζι στο κέντρο αποτυπώνει τις οικογενειακές μαζώξεις της Κυριακής της ελληνικής οικογένειας που όλα αποφεύγονται να συζητηθούν και με την όχι πάντα ευτυχή κατάληξη.
Είναι άξιον λόγου το πόσο η σκηνική οικονομία και η χωρίς φλυαρία σκηνοθεσία αποτυπώνει τόσο άμεσα τα μηνύματα.
Η παράσταση δημιουργεί συναισθήματα ισχυρά χωρίς να καταφεύγει σε συναισθηματισμούς, δε διδάσκει και δεν επιχειρηματολογεί για την αξία του πολέμου, δεν τον εξιδανικεύει για τα δήθεν οφέλη του, δεν περιγράφει κατορθώματα, δεν δημιουργεί εθνική συνείδηση.
Μπορούμε να πούμε οτι η εικόνα του ρημαγμένου και επ’ ουδενί τροπαιούχου “ήρωα” μεταμορφώνει το κείμενο σε βαθιά αντιπολεμική κραυγή εμφανίζοντας τη βία που φέρει ο πόλεμος χωρίς ρετούς.
Μια ιστορική στιγμή του Μικρού Θεάτρου της Μονής Λαζαριστών που αξιώνει σε όποιον μετέχει να βγαίνει αλλαγμένος και βαθιά προβληματισμένος-ειδικά μετά την τελευταία επωδό που απευθύνεται άμεσα στο θεατή και που εύλογα δεν αποκαλύπτουμε. Γίνεται ένας ΑΛΛΟΣ.
Οι 7 εξαιρετικοί ηθοποιοί μετουσίωσαν με ακρίβεια και σεβασμό το βίωμα των επιστραφέντων πολεμιστών χρησιμοποιώντας τέλεια την εκφορά του λόγου, τη κίνηση του δημοτικού χορού, τη σωματική έκφραση συμπαρασύροντας το θεατή σε μια καθ’ολοκληρία κάθαρση.
Η έννοια του καλού ανθρώπου απέκτησε άλλο νόημα μετα τη προτροπή: “συ προτού να μπλιέξεις με το οτιδήποτες να το σκεφτείς με τον εαυτό σ’με το τι θέλεις να βρωμιστείς.
Γιατί καθαρός δεν είναι κανένας, μοναχά ο άπραγος”
Εν τέλει και αυτοί που θέλουν να ακούσουν και αυτοί που αρνούνται ΟΛΟΙ μα ΟΛΟΙ “μετέχουμε του πραχθέντος”.
Κι επειδή τίποτε δεν συγκρίνεται με το βίωμα κλείστε ένα εισιτήριο για τη παράσταση όσο είναι καιρός. ΑΞΙΖΕΙ.
Συνεχίζεται όλο το Μάρτιο και είναι ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΗ για ανηλίκους.
Διασκευή-Σκηνοθεσία: Γεωργία Μαυραγάνη
Σκηνικά-Κοστούμια: Άρτεμις Φλέσσα
Φωτισμοί: Τάσος Παλαιορούτας
Μουσική σύνθεση- αυτοσχεδιασμοί: Μιχάλης Σιώνας
Βοηθοί σκηνοθέτη: Βασίλης Καλφάκης, Σμαρώ Κώτσια
Β’ βοηθός σκηνοθέτη: Στυλιανή Δάλλα
Βοηθός σκηνογράφου: Κατερίνα Σταύρου
Οργάνωση παραγωγής: ΜarleenVerschuuren
Παίζουν (με αλφαβητική σειρά):
Ιωάννα Δεμερτζίδου, Εμμανουήλ Κοντός, Νικόλαος Κουσούλης, Εμμανουέλα Μαγκώνη, Δημήτρης Μορφακίδης, Μιχάλης Σιώνας, Άννη Τσολακίδου.
Μικρό Θέατρο Μονής Λαζαριστών
Κολοκοτρώνη 25-27
Σταυρούπολη
Τηλέφωνο:2315 200 200
Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Τετάρτη 18:00, Πέμπτη-Παρασκευή-Σάββατο 21:00, Κυριακή 19:00
ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ
Για όλες τις παραγωγές του ΚΘΒΕ εισιτήρια από 5 € έως 13 €
ΤΕΤΑΡΤΗ-ΠΕΜΠΤΗ:
Γενική είσοδος: 5 €
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ: Από φέτος! ΝΕΕΣ ΤΙΜΕΣ
Κανονικό εισιτήριο (Θέσεις πλατείας): 10 €
Εκπτωτικό εισιτήριο: 8 € (Θέσεις εξώστη, Φοιτητικό, Άτομα άνω των 65)
Ομαδικό εισιτήριο: 7 € (για κρατήσεις άνω των 20 ατόμων)
ΣΑΒΒΑΤΟ & ΚΥΡΙΑΚΗ:
Κανονικό εισιτήριο: 13 € (Θέσεις πλατείας)
Κανονικό εισιτήριο: 10 € (Θέσεις εξώστη)
Εκπτωτικό εισιτήριο: 8 € (Φοιτητικό, Άτομα άνω των 65)
Ομαδικό εισιτήριο: 7 € (για κρατήσεις 20 ατόμων και άνω)
ΑΝΕΡΓΟΙ: (για όλες τις παραγωγές του ΚΘΒΕ) Δωρεάν
Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή. (20 θέσεις σε κάθε παράσταση για τις παραγωγές στο Βασιλικό Θέατρο, στην ΕΜΣ και στη Σκηνή Σωκράτης Καραντινός της Μονής Λαζαριστών / 10 θέσεις σε κάθε παράσταση για τις παραγωγές στο Φουαγιέ ΕΜΣ και στο Μικρό Θέατρο).
ΑΤΕΛΕΙΕΣ:
Εφόσον υπάρχουν διαθέσιμες θέσεις, ισχύουν ατέλειες ΕΣΗΕΜΘ, ΕΣΗΕΑ, ΣΕΗ, Τμημάτων Θεάτρου, Δραματικών Σχολών, Σκηνοθετών.
ΑΜΕΑ: Δωρεάν
Πολύτεκνοι: 5€
Δάσκαλοι-Καθηγητές: 10€
ΏΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΑΜΕΙΩΝ:
Βασιλικό Θέατρο: Τρίτη -Κυριακή 8:30-21:30
Ταμείο Μονής Λαζαριστών: 16:30-21:30 (μόνο ημέρες παραστάσεων)
Εκδοτήριο ΚΘΒΕ Πλατείας Αριστοτέλους
Ωράριο λειτουργίας:
Δευτέρα- Τετάρτη- Σάββατο: 10:00-15:30
Τρίτη-Πέμπτη -Παρασκευή :10:00-14:00 & 17:30-20.00
Τηλ. κρατήσεων: 2315 200200
