Της πορείας του Ιησού Χριστού από τα εκούσια πάθη μέχρι την Ανάσταση, στην εβδομάδα της προετοιμασίας για την μεγαλύτερη γιορτή της Ορθόδοξης Χριστιανοσύνης, το Άγιο Πάσχα, προηγείται η περίοδος των έξι εβδομάδων της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Η εκκλησιαστική περίοδος του Τριωδίου αποτελεί μια από τις σημαντικότερες περιόδους του έτους για την Ορθόδοξη Ανατολική Εκκλησία, καθώς λειτουργεί ως στάδιο προετοιμασίας για το ύψιστο γεγονός της Ορθόδοξης πίστης, την Ανάσταση του Χριστού. Έχει την αφετηρία στην « Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου», λόγω της ανάλογης ευαγγελικής περικοπής, για να ολοκληρωθεί το Μεγάλο Σάββατο. Συνολικά περιλαμβάνει τις εβδομάδες της Απόκρεω και της Μεγάλης Τεσσαρακοστής καθώς και την Μεγάλη Εβδομάδα.
Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή αποτελεί την πλέον κατανυκτική και πνευματικά μεστή περίοδο του εκκλησιαστικού έτους, προετοιμάζοντας τους πιστούς για το μέγα γεγονός της Αναστάσεως του Χριστού. Ο θεολογικός της χαρακτήρας εδράζεται στη μετάνοια, τη νηστεία, την προσευχή και την άσκηση, που οδηγούν τον άνθρωπο στη θέωση, δηλαδή στην ένωση με τον Θεό. Η πορεία αυτή αποτυπώνεται τόσο στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας όσο και στην προσωπική πνευματική άσκηση των πιστών.
Η νηστεία για την εκκλησιαστική ζωή, δεν καταγράφεται μόνο ως αποχή από συγκεκριμένες τροφές, αλλά είναι μια βαθύτερη πνευματική άσκηση που στοχεύει στην κάθαρση του νου και της καρδιάς. Ο Μέγας Βασίλειος τονίζει, ότι η νηστεία δεν έχει αξία αν δεν συνοδεύεται από αγάπη, προσευχή και μετάνοια, περιγράφοντάς την ως «τροφὴν τῆς ψυχῆς», ενώ στους λόγους του προτρέπει «Νηστεύεις; Δείξ’ το με τα έργα σου: Αν δεις φτωχό, ελέησέ τον· αν δεις εχθρό, συμφιλιώσου μαζί του· αν δεις φίλο που ευδοκιμεί, μη τον φθονήσεις». Η προσευχή, ως συνοδοιπόρος της νηστείας, συντελεί στην καλλιέργεια της ταπεινοφροσύνης και της εγγύτητας προς τον Θεό. Η ευχή του Οσίου Εφραίμ του Σύρου «Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου…», συνοψίζει τα πνευματικά αιτήματα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ενισχύοντας την εσωτερική εργασία του πιστού.
Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, η Εκκλησία προβάλλει έναν ιδιαίτερο λειτουργικό χαρακτήρα. Μέσα από τις κατανυκτικές ακολουθίες, της Θείας Λειτουργίας των Προηγιασμένων Δώρων, των Χαιρετισμών της Θεοτόκου και του Κανόνα του Αγίου Ανδρέου Κρήτης, παρουσιάζεται όλη η θεολογία της Εκκλησίας μας, όπου στον καθένα συμμετέχοντα από εμάς, να επιχειρείται η συμβολή σε όσα συντελούνται μέσα από την υμνογραφία και το περιεχόμενό της.
Στην ορθόδοξη θεολογία, η θέωση αποτελεί τον ύψιστο προορισμό του ανθρώπου. Η πορεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, μέσω της νηστείας, της προσευχής και της μετάνοιας, προσφέρει στον πιστό τη δυνατότητα να γευθεί το φως της Αναστάσεως. Όπως αναφέρει ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, «Εκείνος που καθαρίζει την ψυχή του, βλέπει το φως του Αγίου Πνεύματος και ενώνεται με τον Θεό». Για τον κάθε άνθρωπο δεν είναι μια απλή θρησκευτική υποχρέωση, αλλά μια δυναμική πορεία που τον μεταμορφώνει, οδηγώντας τον από τη νηστεία στη θέωση. Μέσα από την άσκηση, την αυτοσυγκράτηση και την προσευχή, εισέρχεται σε μια ουσιαστική σχέση με τον Θεό, προγευόμενος το μυστήριο της Αναστάσεως και της αιώνιας ζωής.
Η χρονική περίοδος που διανύουμε προβληματίζει ηθικά πολλούς, με την πίστη στην παράδοση και στη λατρεία της Ορθοδοξίας μας, να παραμένει αυτή που εμπνέει ένα τεράστιο αναστάσιμο δυναμισμό. Ο δρόμος του μαρτυρίου του Χριστού, αποτελεί επιλογή για να γευτούμε αυτή τη χαρά, καθώς η ανθρωπότητα βρίσκει τη λύτρωση και την ελπίδα για ένα μέλλον γεμάτο φως και Αυτός αποτελεί την πηγή του δικού μας φωτός.
Καλή Τεσσαρακοστή!
