Σε υψόμετρο 750 μέτρων, στη βόρεια πλευρά του Παγγαίου Ορους, σε μία κατάφυτη περιοχή, δεσπόζει εδώ και αιώνες, η Ιερά Μονή της Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας.
Η Παναγία Εικοσιφοίνισσα είναι το παλαιότερο εν ενεργεία μοναστήρι στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Βρίσκεται ακριβώς στα όρια των Νομών Καβάλας και Σερρών, ωστόσο υπάγεται διοικητικά στη Μητρόπολη Δράμας. Οι δύο πιο κοντινές πόλεις σε αυτήν είναι η Δράμα και η Καβάλα, σε ίση περίπου απόσταση 36 χιλιομέτρων.
Κάθε χρόνο τέτοια περίοδο, και με αποκορύφωμα την ημέρα του Δεκαπενταύγουστου, όταν και γιορτάζει, εκατοντάδες πιστοί από κάθε γωνιά της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού, συρρέουν για να προσκυνήσουν την αχειροποίητη εικόνα της Παναγίας και να απολαύσουν το μοναδικό περιβάλλον, τη φιλοξενία των Μοναχών, την κατανυχτική της ατμόσφαιρα αλλά και τη μεγάλη ιστορία της.
Η Ιερά Μονή, η ίδρυση της οποίας χάνεται στα βάθη των αιώνων, έχει να επιδείξει μεγάλη συνεισφορά στη διατήρηση της ελληνικής ψυχής και της ορθοδοξίας από τους κατακτητές, δίνοντας μεγάλους αγώνες ενώ έχει υποστεί και εξίσου μεγάλες λεηλασίες και καταστροφές.
Πρόκειται για ένα αληθινό ησυχαστήριο, έναν τόπο ιερό, που η παράδοση λέει πως η ίδια η Παναγία επέλεξε τη συγκεκριμένη τοποθεσία για να χτιστεί εκεί μία Μονή αφιερωμένη στη Χάρη της.
Η Αχειροποίητος Εικόνα της Θεοτόκου και η ονομασία της Μονής
Κτήτωρ της μαρτυρικής Μονής θεωρείται ο όσιος Γερμανός, μοναχός από την Ιερά Μονή Προδρόμου, στον Ιορδάνη ποταμό, οποίος εγκατέλειψε την Παλαιστίνη μετά από ένα όραμα που είδε από άγγελο εκ της Παρθένου και ήρθε στη θέση Βίγλα του Παγγαίου το 518 μ.Χ. Λίγο νωρίτερα είχε ιδρύσει εκεί κοντά μοναστικό οικισμό ο επίσκοπος Φιλίππων Σώζων (5ο αιώνα) που εγκαταλείφθηκε.
Αφού ολοκλήρωσε το πρώτο εκκλησάκι ο Αγιος Γερμανός αναζήτησε στο δάσος ένα ξύλο κατάλληλο για να εικονίσει τη Θεοτόκο, ως ένδειξη ευχαριστίας. Οταν το επεξεργάστηκε και το ετοίμασε ξαφνικά το ξύλο ράγισε και ο Αγιος λυπήθηκε και σκέφτηκε να το αφήσει.
Τότε ένα «φοινικούν», υπέρλαμπρο δηλαδή, κοκκινωπό φως έλουσε το σχισμένο ξύλο και φάνηκε η Παναγία μας μαζί με το Χριστό και μια φωνή ακούστηκε να του λέει: «Παιδί μου ήλπισε, εγώ είμαι εδώ» και τη στιγμή εκείνη εντυπώθηκε η Παναγία πάνω στο ξύλο. Αυτό το φως έδωσε και το όνομα στην αχειροποίητο εικόνα (εικών – φοίνισσα).
Δεύτερος κτίτορας θεωρείται ο Αγιος Διονύσιος ο Α΄ (15ο αιώνα), ο οποίος παραιτήθηκε από τη θέση του Οικουμενικού Πατριάρχη και έγινε ηγούμενος της μονής δίνοντας της τη μεγαλύτερη λαμπρότητα.
Κατά την Τουρκοκρατία, η συμβολή της Ιεράς Μονής στη διατήρηση της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού υπήρξε ανεκτίμητη. Η δράση των μοναχών στην ευρύτερη περιοχή προκάλεσε την οργή των Τούρκων, οι οποίοι θανάτωσαν το 1507 και τους 172 μοναχούς. Το μνημείο τους βρίσκεται προ της μονής. Το 1798, μετά την πρώτη του Πατριαρχία, έμεινε ως εξόριστος στη μονή ο μετέπειτα Εθνομάρτυρας και άγιος Γρηγόριος Ε΄.
Το 1917 οι Βούλγαροι άρπαξαν τα περισσότερα κειμήλια και τα μετέφεραν στη Βουλγαρία, όπου φυλάσσονται μέχρι σήμερα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Σόφιας.
Κατά την περίοδο εκείνη των επιθέσεων και αρπαγών των Βουλγάρων, ένας αξιωματικός τους επιχείρησε να συλήσει την Εικόνα της Παναγίας, αλλά τινάχθηκε πίσω και εξέπνευσε, ενώ η μπότα και το πιστόλι του αποτυπώθηκαν στις μαρμάρινες πλάκες του δαπέδου για να ενθυμίζουν πάντοτε το θαύμα.
Ακόμα και σήμερα στο μαρμάρινο δάπεδο του Ναού φαίνονται αυτά τα σημεία. Το 1943 οι Βούλγαροι, στην Κατοχή, εκδίωξαν πάλι τους μοναχούς, έβαλαν φωτιά και κάηκε όλο το μοναστήρι εκτός από το ναό.
Η Ιερά Μονή Εικοσιφοίνισσας αφέθηκε έρημη μέχρι την επαναλειτουργία της ως γυναικείου μοναστηριού το 1967. Σήμερα στη μονή ζουν περίπου 25 μοναχές.
Η Μονή και τα κτίσματά της
Ολόκληρη η Μονή περιβάλλεται από ψηλό τείχος και στο κέντρο της βρίσκεται ο ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου. Στο πρώτο και κύριο μέρος της Μονής βρίσκεται το καθολικό, το οποίο είναι το παλαιότερο κτίσμα της, το Ηγουμενείο, τα κελιά των μοναζουσών, το αρχονταρίκι, το παρεκλήσσιο της Αγίας Βαρβάρας με το αγίασμα, το μουσείο, η τράπεζα και τα εργαστήρια κεντητικής και αγιογραφίας.
Στο δεύτερο μέρος των κτηριακών εγκαταστάσεων της Μονής περιλαμβάνονται τα τρία κτήρια των ξενώνων, το πρεσβυτέριο για το λειτουργό Ιερέα της Μονής, το παρεκλήσσιο της Ζωοδόχου Πηγής και ανθόκηπο με παλαιό συντριβάνι.
Προ της Ι. Μονής υπάρχει πλατεία την οποία σκιάζουν αιωνόβια πλατάνια. Κοντά σ’ αυτήν βρίσκεται το μνημείο των 172 μοναχών της Εικοσιφοινίσσης που σφαγιάσθηκαν το 1507 από τους Τούρκους. Ανεγέρθηκε το 1972. Στην είσοδο της Μονής υπάρχει ψηφιδωτό της Θεοτόκου δεομένης.
Δείτε επίσης: Τα ελαφάκια της Παναγίας Εικοσιφοίνισσας (ΒΙΝΤΕΟ & ΦΩΤΟ)
Στην εσωτερική πύλη υπάρχει άλλο ψηφιδωτό των δυο κτητόρων της Μονής, Αγίων Γερμανού και Διονυσίου. Το «καθολικόν», ο κεντρικός δηλαδή ναός, κτίσθηκε το 1842, πλην του Ι. Βήματος, το οποίο σώζεται από τον 11ο αιώνα. Θαυμάσιας τέχνης είναι το ξυλόγλυπτο επίχρυσο τέμπλο, στο οποίο βρίσκεται και η αχειροποίητη Εικόνα.
Το τέμπλο κατασκευάσθηκε από το 1781 έως το 1802 από Χιώτες τεχνίτες. Εχει δυο μεγάλους και δυο μικρότερους τρούλους. Στη στέγη φύονται δυο μικρά κυπαρίσσια που προκαλούν θαυμασμό, σαν θαύμα. Στη νοτιοανατολική γωνία του Ναού υψώνεται μεγαλοπρεπές κωδονοστάσιο.
Η Ιερά Μονή Παναγίας Εικοσιφοίνισσας εορτάζει στις 15 Αυγούστου στη μνήμη της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στις 14 Σεπτεμβρίου στη μνήμη του τιμίου Σταυρού και στις 21 Νοεμβρίου στη μνήμη των Εισοδίων της Θεοτόκου.
Δείτε επίσης: Στη Μονή Εικοσιφοίνισσας στο Παγγαίο παραδόθηκε το χειρόγραφο Ευαγγέλιο του 11ου αιώνα
Η τοποθεσία στο κατάφυτο Παγγαίο
Η Ιερά Μονή Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας βρίσκεται στο δρόμο Σερρών-Καβάλας, στα όρια μάλιστα των δύο Νομών, στη βόρεια πλευρά του Παγγαίου. Παρόλ’ αυτά ανήκει στη Μητρόπολη Δράμας. Συγκεκριμένα, βρίσκεται αμέσως μετά το χωριό Κορμίστα του Δήμου Αμφίπολης ενώ ο πρώτος Δήμος που συναντάς, αν συνεχίσεις προς Καβάλα, είναι ο Δήμος Παγγαίου.
Οσοι θέλετε να επισκεφθείτε τη Μονή από την Κεντρική Μακεδονία, ακολουθείτε την Εγνατία Οδό μέχρι τον Στρυμόνα και μετά στρίβετε με κατεύθυνση προς την Αμφίπολη και τη Δράμα, ακολουθώντας την επαρχιακή οδό Δράμας και Πρώτης.
Λίγο πριν τη Ν. Μπάφρα και μετά την Πρώτη Σερρών, στρίβετε δεξιά στην έξοδο για Καβάλα, και μπαίνετε στην επαρχιακή οδό Σερρών – Καβάλας. Σε λίγα μόλις λεπτά, αμέσως μετά το χωριό Κορμίστα, στα δεξιά σας θα δείτε την πινακίδα που θα πρέπει να στρίψετε για να ανηφορίσετε στο Παγγαίο, με κατεύθυνση προς την Ιερά Μονή. Μπορείτε επίσης να πάτε από τα χωριά του Δήμου Παγγαίου (Αγιο Χριστόφορο, Γεωργιανή, Νικήσιανη), από μία όμορφη επίσης διαδρομή, πάνω στο βουνό, που αγναντεύει όλο τον κάμπο και απέναντι το όρος Φαλακρό. Από τη Θεσσαλονίκη απέχει περίπου 133 χιλιόμετρα.
