Σε ηλικία 82 ετών απεβίωσε ο Γιάννης Μπουτάρης.
Ο πρώην δήμαρχος Θεσσαλονίκης έγινε γνωστός στο πανελλήνιο μέσω του επαγγελματικού του βίου και της ενασχόλησης με το κρασί, και άφησε το στίγμα του ως δήμαρχος Θεσσαλονίκης.
Ο Γιάννης Μπουτάρης γεννήθηκε στις 6 Ιανουαρίου στη Θεσσαλονίκη το 1942. Ηταν πτυχιούχος του τμήματος Χημείας του ΑΠΘ, διπλωματούχος οινολόγος και άριστος γνώστης της αγγλικής και γαλλικής γλώσσας.
Η καταγωγή του ήταν βλάχικη, από το Κρούσοβο (σήμερα βρίσκεται στην ΠΓΔΜ), το Νυμφαίο Φλώρινας και την Μοσχόπολη (σήμερα βρίσκεται στην Αλβανία). Ο προ-προπάππους του, έμπορος από το Νυμφαίο, Ιωάννης Μπουτάρης, ήταν πρωτεργάτης της Μακεδονικής επανάστασης (1866 – 1867) και ιδρυτικό στέλεχος της Νέας Φιλικής Εταιρείας. Φοίτησε στο δημοτικό σχολείο του Πειραματικού Σχολείου του ΑΠΘ, στο γυμνάσιο του Κολλεγίου Ανατόλια και σπούδασε Χημεία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Από πολύ νωρίς άφησε το προσωπικό του στίγμα σε πολλές πτυχές της ζωής της πόλης.
Υπήρξε ιδρυτικό μέλος (1992) της «Ένωσης Πολιτών Θεσσαλονίκης» που πρωτοστάτησε στην αποτροπή του μπαζώματος της παλιάς παραλίας της πόλης. Εξελέγη για πρώτη φορά δημοτικός σύμβουλος το 2002 με τον συνδυασμό “Θεσσαλονίκη Τώρα” του Αγάπιου Σαχίνη. Ήταν υποψήφιος ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ, το 2004, στην τελευταία, μη εκλόγιμη τιμητική θέση, μετά από πρόταση του Γ. Παπανδρέου.
Στις 7 Ιουλίου 2005 δημιούργησε τη δημοτική παράταξη “Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη”, με το ψηφοδέλτιο της οποίας εξελέγη δημοτικός σύμβουλος το 2006. Τον Μάρτιο του 2009 μαζί με τον Στέφανο Μάνο εμφανίστηκε ως ιδρυτικό μέλος του βραχύβιου κόμματος «Δράση», ενώ τον Οκτώβριο του 2010 υπήρξε ο νικητής των εκλογών για τη δημαρχία της Θεσσαλονίκης, επικεφαλής του συνδυασμού «Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη».
Ήταν πρόεδρος και ιδρυτικό μέλος (1992) της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας «Αρκτούρος», που έχει ως σκοπό την προστασία της καφετιάς αρκούδας και γενικότερα της άγριας ζωής. Ήταν επίσης πρόεδρος της επιτροπής «Φύση 2000» και μέλος της διοίκησης του «Εθνικού Κέντρου Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης», όπως και ιδρυτικό μέλος και μέλος της διοίκησης του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.
Το 2003 του απονεμήθηκε η διάκριση του «Ευρωπαίου Ήρωα» από το διεθνούς ακτινοβολίας περιοδικό “ΤΙΜΕ” για την προσφορά του στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.
Διετέλεσε πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου και είναι ο πρώτος οινοποιός που υλοποίησε τον στόχο να αποκτήσει η Ελλάδα κρασιά ονομασίας προέλευσης. Τιμώντας τη μνήμη των γονέων του δημιούργησε το ομώνυμο ίδρυμα για τη μελέτη και την ανάδειξη του ελληνικού κρασιού και χρηματοδότησε συνέδρια και εκδηλώσεις.
Τιμήθηκε ως «οινοποιός της χρονιάς» το 1996 στη Σουηδία και το 2003 στην Ελλάδα, από την Ένωση Δημοσιογράφων Οίνου.
Σε μια δημόσια εξομολόγησή του είπε ότι κατά τη δεκαετία του 1980 έπασχε από αλκοολισμό. Από το αλκοόλ απεξαρτήθηκε το 1991 και από είχε να πιεί όπως έλεγε.
Δήμαρχος Θεσσαλονίκης
Το 2010 ήταν ο νικητής των εκλογών για τη δημαρχία της Θεσσαλονίκης, επικεφαλής του συνδυασμού «Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη», υποστηριζόμενος ταυτόχρονα από τα κόμματα ΠΑΣΟΚ, Δημοκρατική Αριστερά, Δράση, αλλά και την τότε ανεξάρτητη βουλευτή Ντόρα Μπακογιάννη. Στον 2ο γύρο συγκέντρωσε ποσοστό 50,18% (52.191 ψήφους), επικρατώντας με την οριακή διαφορά των 309 ψήφων του υποψηφίου της Νέας Δημοκρατίας Κώστα Γκιουλέκα, ο οποίος συγκέντρωσε 49,82% (51.882 ψήφους).
Προεκλογικά, κατά τις προγραμματικές του δηλώσεις ο Μπουτάρης ανέπτυξε τα σχέδιά του για τη δημιουργία αποτεφρωτηρίου νεκρών και διαφόρων μνημείων αφιερωμένων στην εβραϊκή κοινότητα της πόλης και την Επανάσταση των Νεότουρκων, υποστηρίζοντας ότι αυτά θα προσελκύσουν στην Θεσσαλονίκη Εβραίους και Τούρκους τουρίστες οι οποίοι «θα έρθουν με σκοπό να επισκεφτούν τα πατρογονικά τους εδάφη».
Το 2013, σε συνάντησή του με τον τότε Τούρκο υπουργό Ευρωπαϊκών Θεμάτων Εγκεμέν Μπαγίς, δήλωσε θετικός σε ενδεχόμενη λειτουργία τζαμιού και μουσουλμανικού νεκροταφείου εντός της Θεσσαλονίκης. Ως αποτέλεσμα των συστηματικών προσπαθειών του Μπουτάρη και των αρμόδιων φορέων της πόλης για προσέλκυση τουριστών στη Θεσσαλονίκη με όχημα το πολυπολιτισμικό παρελθόν της, οι επισκέπτες της πόλης από το Ισραήλ αυξήθηκαν κατά 358% και από την Τουρκία κατά 226% κατά την περίοδο 2010-2013.
Με την είσοδο στο δήμο συμμετείχε ως βασικός μάρτυρας στη δίκη του πρώην Δημάρχου Βασίλη Παπαγεωργόπουλου. Ο πρώην δήμαρχος καταδικάστηκε αρχικά σε ισόβια κάθειρξη για συνολική υπεξαίρεση 17,9 εκ. ευρώ, και εν συνεχεία σε κάθειρξη δώδεκα ετών από το Εφετείο. Αφού έμεινε περίπου δυόμιση χρόνια στη φυλακή, αφέθηκε ελεύθερος λόγω προβλημάτων υγείας. Σε άλλη δίκη σχετικά με την υπόθεση ειδικών εντολών, για την οποία ο Παπαγεωργόπουλος αθωώθηκε, ο Μπουτάρης υποστήριξε ότι αν και το σύστημα των ειδικών εντολών ήταν παράνομο, δεν προέκυψε πως τα έργα για τα οποία καταβλήθηκαν χρήματα δεν έγιναν.
Το 2014 ήταν και πάλι νικητής των εκλογών για το δήμο Θεσσαλονίκης. Ο συνδυασμός του «Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη» κατέβηκε ως ανεξάρτητος με τη στήριξη του ΠΑΣΟΚ, της Δημοκρατικής Αριστεράς και της Δράσης. Στον πρώτο γύρο των εκλογών, στις 18 Μαΐου 2014, συγκέντρωσε ποσοστό 36,04% το άθροισμα δηλαδή περίπου των ψήφων των δύο υποψηφίων που στηρίχθηκαν από τα δύο μεγάλα κόμματα της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ. Στον δεύτερο γύρο, στις 25 Μαΐου 2014, συγκέντρωσε ποσοστό 58,11% των ψήφων αφήνοντας πίσω του τον υποψήφιο της ΝΔ Σταύρο Καλαφάτη.
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας, ο δήμος συνεργάστηκε με την ύπατη αρμοστεία του ΟΗΕ για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Σε δηλώσεις του το 2016, λόγω της μεγάλης αύξησης προσφύγων στα σύνορα της περιοχής Ειδομένης, έκανε λόγο για ανάγκη περισσότερων κλειστών στρατοπέδων για όσους μετανάστες εισέρχονται στην Ελλάδα με σκοπό των περιορισμό και δίκαιη κατανομή σε χώρους υποδοχής. Επίσης, ανακοίνωσε και μία νέα πρωτοβουλία για την αναζήτηση εργασίας προσφύγων που βρίσκονται προσωρινά στα Διαβατά. Στη περιοχή του Λιμανιού φιλοξενήθηκαν περίπου 200 άτομα, ενώ αρχικώς ανέρχονταν σε 350, και στα Διαβατά περίπου 1700 πρόσφυγες, ενώ αρχικά ανέρχονταν σε 2100.
Το 2015 ολοκληρώθηκε η ανάπλαση των Πλατειών Χρηματιστηρίου και Εμπορίου, ενώ η δημαρχία κατάφερε να εξασφαλίσει και δάνειο επενδύσεων ύψους 20 εκ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο δήμος συνέβαλε μέσω των πιέσεών του στη διάσωση και ανάδειξη μεγάλων αρχαιολογικών τμημάτων επί της οδού Βενιζέλου χωρίς να ακυρωθεί το έργο του μετρό όπως αρχικά αναμενόταν.
Ύστερα από 9 χρόνια ως δήμαρχος πήρε την απόφαση να γνωστοποιήσει τον Νοέμβριο του 2018 ότι δεν θα είναι υποψήφιος στις εκλογές του 2019, με τη θητεία του να λήγει στις 31 Αυγούστου 2019.
Επίθεση από ομάδα ατόμων το 2018
Στις 19 Μαΐου 2018, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης μνήμης της γενοκτονίας των Ποντίων στη Θεσσαλονίκη, δέχθηκε σωματική επίθεση με κλωτσιές, γροθιές και αντικείμενα από παρευρισκόμενους. Ο Γιάννης Μπουτάρης κατάφερε να διαφύγει, ενώ τον ακολούθησαν μέχρι και το ΙΧ του, προκαλώντας σοβαρές υλικές ζημιές κατά την αποχώρηση του.
Το δικαστήριο δέχθηκε[51] ότι η επίθεση στον Γιάννη Μπουτάρη ήταν οργανωμένη, ενώ σύμφωνα με ρεπορτάζ των New York Times, The Guardian[53], Al Jazeera[54][55], Huffington Post, αλλά και με δηλώσεις του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, υποστηρίχθηκε ότι τα άτομα που προκάλεσαν τα επεισόδια είναι μέλη ακροδεξιών και νεοναζιστικών οργανώσεων, όπως της Χρυσής Αυγής. Στο παρελθόν είχαν προκαλέσει αντίστοιχα επεισόδια που σχετίζονταν με εκδηλώσεις κατά των προσφύγων και σε συλλαλητήρια για την Μακεδονία. Οι δράστες ταυτοποιήθηκαν και εν συνεχεία τρεις από αυτούς καταδικάστηκαν από το δικαστήριο της Θεσσαλονίκης. Η διάδοση ψευδών ειδήσεων μέσω ακροδεξιών διαδικτυακών σελίδων φέρεται να αποτέλεσε αφορμή για την επίθεση στον δήμαρχο της Θεσσαλονίκης. Κάποιες από αυτές παρουσιάστηκαν λίγες μέρες πριν από την εκδήλωση και έκαναν λόγο για έγκριση από τον Μπουτάρη σε πορεία ομοφυλοφίλων για το Thessaloniki Pride, κάτι που αποδείχθηκε ψευδές, καθώς ομάδα αριστερών ομοφυλοφίλων προχώρησαν σε ανεξάρτητη πορεία χωρίς να ζητήσουν ή να λάβουν άδεια από τον δήμο Θεσσαλονίκης.
Το γεγονός έλαβε μεγάλες κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις, και καταδικάστηκε έντονα από τον εγχώριο και ξένο τύπο, καθώς και από σχεδόν όλα τα πολιτικά κόμματα. Η τουρκική εφημερίδα Χουριγιέτ είχε πρώτο θέμα την επίθεση, με τον τίτλο «ξύλο στη φιλία».
Προσωπική ζωή
Υπήρξε παντρεμένος για πολλά χρόνια με την Αθηνά Μιχαήλ, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά. Χώρισαν προσωρινά το 1981, αλλά αργότερα αποφάσισαν να συζήσουν και πάλι, χωρίς όμως να παντρευτούν. Αφού η Μιχαήλ απεβίωσε, ο Γιάννης Μπουτάρης εκπλήρωσε την επιθυμία της να μην ταφεί θρησκευτικά αλλά να αποτεφρωθεί, κάτι που έλαβε χώρα στη γειτονική Βουλγαρία, καθώς στη Θεσσαλονίκη δεν έχει κατασκευαστεί αποτεφρωτήριο νεκρών. Αργότερα, διατήρησε δεσμό για 13 χρόνια με την Αυστριακή Γκαμπριέλα Σάινερ, με την οποία χώρισε το 2015.
Τον Ιούνιο του 2018 υπέγραψε σύμφωνο συμβίωσης με την Μαρία Ιωαννίδου. Το σύμφωνο συμβίωσης λύθηκε τον Οκτώβριο του 2020.
Μάχη με τον αλκοολισμό
Έχει ομολογήσει δημόσια, ότι κατά τη δεκαετία του 1980 έπασχε από έντονο αλκοολισμό, ενώ από τη θεραπεία και μετά, δηλαδή από το 1991, δεν έχει καμία επαφή με το αλκοόλ. Σε κείμενο του το 2000 στο περιοδικό Symbol, που αναδημοσιεύτηκε το 2014 στην εφημερίδα LIFO, εξιστόρησε ανοιχτά τη στενή σχέση με τον αλκοολισμό και τις δυσκολίες που βίωσε στην καθημερινότητα του προσπαθώντας να απεξαρτηθεί και σημειώνοντας μεταξύ άλλων: «Σήμερα, εννιά χρόνια μετά, είμαι “στεγνός”, αλλά όλο χυμούς. Ζω την επόμενη ζωή με πλήρη συνείδηση και πλήρη ευχαρίστηση, αισθάνομαι μέρος του ποταμιού που κυλάει. Μιλάω με τον εαυτό μου, χαίρομαι, στενοχωριέμαι και κυρίως, και πάνω απ’ όλα, έφυγε η πλήρης αδιαφορία και το πλήρες κενό. Νομίζω ότι τη δυστυχία του πότη δεν μπορώ να την περιγράψω».
