Από την αρχαιότητα έως και σήμερα
Κάθε χρόνο η τελευταία ημέρα του Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα Αποταμίευσης και γιορτάζεται σε ανάμνηση της ίδρυσης του Διεθνούς Ινστιτούτου Ταχυδρομικών Ταμιευτηρίων, που έγινε στο Μιλάνο στις 31 Οκτωβρίου 1924.
Το μότο της ημέρας είναι ότι: «Η αποταμίευση συμβάλλει στο ατομικό και γενικό καλό», ενώ το μήνυμα του εορτασμού είναι η ηθική και υλική ωφέλεια για αυτόν που αποταμιεύει.
Τι ακριβώς σημαίνει αποταμίευση; Να περιορίζουμε την κατανάλωση του σήμερα, για να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε τις ανάγκες του αύριο.
Κάποτε στην Ελλάδα τούτη η μέρα ήταν μέρα πραγματικής γιορτής. Σήμερα λόγω της οικονομικής κατάστασης των Ελλήνων η μέρα τούτη γιορτάζεται ακόμη, ίσως, σε σχολεία σε ανάμνηση άλλων εποχών. Έχει όμως ένα ιστορικό υπόβαθρο και έναν μύθο που μας εξηγεί πως ξεκίνησε ο εορτασμός της και γιατί οι πρώτοι κουμπαράδες ήταν τα πασίγνωστα γουρουνάκια!
Στις 31 Οκτωβρίου του 1924, ιδρύθηκε το Διεθνές Ινστιτούτο Ταχυδρομικών Ταμιευτηρίων στο Μιλάνο. Σε συνέδριο που πρωτοστατούσε ο Ιταλός καθηγητής Filippo Ravizza κήρυξε αυτήν την ημέρα σαν “Διεθνής Ημέρα Εξοικονόμησης ή Αποταμίευσης ή Λιτότητας ” με σκοπό την προώθηση αποταμίευσης σε όλον τον κόσμο. Έτσι στην προσπάθεια τους αυτή αποφάσισαν και ζήτησαν την βοήθεια των σχολείων , της Εκκλησίας ,καθώς και πολλών σωματείων πολιτιστικών, αθλητικών, επαγγελματικών, και ενώσεων γυναικών. Ο επίσημος εορτασμός ξεκίνησε από την επόμενη χρόνια, 1925, την τελευταία μέρα του Οκτωβρίου σε ανάμνηση του συνεδρίου.
Οι εκπρόσωποι των 29 χωρών ήθελαν να φέρουν στη συνείδηση των ανθρώπων, την εξοικονόμηση χρημάτων σε παγκόσμια κλίμακα και την σημαντικότητα για την οικονομία η ατομική συνεισφορά.
Η ιδέα της Παγκόσμιας Ημέρας Αποταμίευσης δεν γεννήθηκε από το τίποτα. Υπήρξαν μερικά παραδείγματα των ημερών που είχαν δεσμευτεί για την ιδέα της εξοικονόμησης χρημάτων, προκειμένου οι άνθρωποι να αποκτήσουν ένα υψηλότερο επίπεδο της ζωής και να εξασφαλιστεί και η οικονομία. Λίγο παλαιότερα στην Ισπανία, η πρώτη Εθνική Ημέρα Λιτότητας γιορτάστηκε το 1921. Σε άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, η εμπιστοσύνη των λαών στην εξοικονόμηση έπρεπε να αποκατασταθεί δεδομένου ότι πολλοί από αυτούς είχαν χάσει τις αποταμιεύσεις τους στη γερμανική νομισματική μεταρρύθμιση του 1923.
Στην Ελλάδα η ημέρα αυτή άρχισε να εορτάζεται από το 1936
Μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η «Παγκόσμια Ημέρα Αποταμίευσης » συνεχίστηκε και έφτασε στο απόγειο της δημοτικότητάς της κατά τα έτη μεταξύ 1955 και 1970. Έγινε μια πραγματική παράδοση σε ορισμένες χώρες. Και φυσικά απόκτησαν και τα σύμβολά τους. Στην Αυστρία, για παράδειγμα, η επίσημη μασκότ της εξοικονόμησης, η λεγόμενη «Sparefroh» έφτασε σε τέτοια δημοτικότητα που δόθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας το όνομα ενός δρόμου για χάριν της. Στη δεκαετία του 1970, η «Sparefroh-Journal», έγινε ένα εκπαιδευτικό περιοδικό για τους νεότερους ανθρώπους που κατέληξε σε κυκλοφορία 400.000 αντιτύπων.
Το δικό μας πασίγνωστο γουρουνάκι γεννήθηκε σαν ιδέα επειδή από πάντα ήταν σύμβολο αφθονίας και ευημερίας, ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Πριν από τη βιομηχανική επανάσταση, οι αγροτικές οικογένειες στην Αγγλία, στη Γαλλία ή στη Γερμανία είχαν τη συνήθεια να κρατούν κατά μέρος ένα γουρουνάκι, για να μπορούν να το πουλήσουν σε περίπτωση οικονομικής ανάγκης. Έτσι οι πρώτοι κουμπαράδες απέκτησαν το σχήμα του γουρουνιού για να συμβολίσουν το προνοητικό πνεύμα εγκράτειας και αποταμίευσης.
Από την αρχαιότητα, τα γουρούνια ήταν ιδιαίτερα αγαπητά, αν και στις διαβόητες δίκες ζώων, τον Μεσαίωνα, εννιά στις δέκα φορές κατηγορούμενος ήταν γουρούνι. Κατά τον Μεσαίωνα επικρατούσε η αντίληψη ότι, αν έχεις στην κατοχή σου ένα γουρούνι (σύμβολο γονιμότητας, δύναμης και ταχύτητας), δεν θα πεινάσεις ποτέ.
Ωστόσο, εικάζεται ότι οι πήλινοι κουμπαράδες-γουρουνάκια έκαναν την εμφάνισή τους –μάλλον κατά λάθος- αρκετά αργότερα, στην Αγγλία, γύρω στα τέλη του 18ου αιώνα. Τότε, κατασκευάζονταν από πηλό κάποια δοχεία με την ονομασία pygg jars. Όταν λοιπόν ζητήθηκε από κάποιον τεχνίτη να κατασκευάσει ένα pygg jar, αυτός, λόγω ομοηχίας με τη λέξη «pig», δημιούργησε έναν κουμπαρά-γουρουνάκι.
Στην Ελλάδα ο κουμπαράς πρωτοεμφανίζεται από το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο τον Αύγουστο του 1934 και πολύ γρήγορα γίνεται το αγαπημένο σύμβολο της παιδικής αποταμίευσης. Οι πρώτοι κουμπαράδες ήταν μεγάλοι και είχαν παραλληλόγραμμο σχήμα, ενώ οι μικροί κουμπαράδες είχαν σχήμα κυλινδρικό και αργότερα καθιερώθηκε και το οβάλ σχήμα. Η τιμή πώλησής τους το 1934 ήταν 70δρχ. για τον μεγάλο και 50δρχ. για τον μικρό.
Σήμερα το επίκεντρο των τραπεζών που οργανώνουν την Παγκόσμια Ημέρα Αποταμίευσης είναι στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου πολλοί άνθρωποι δεν έχουν τραπεζικό λογαριασμό. Το Ταμιευτήριο στις τράπεζες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της αποταμίευσης στις χώρες αυτές με ορισμένες εκστρατείες και πρωτοβουλίες, όπως η συνεργασία με μη κυβερνητικές οργανώσεις, προκειμένου να διπλασιάσει τον αριθμό των αποταμιεύσεων λογαριασμών που τηρούνται από τους φτωχούς.
Πως ξεκίνησε η αποταμίευση
Η αρχή έγινε με τρόφιμα και σιγά-σιγά μέσα στους αιώνες άρχισε να αποταμιεύει και άλλα πράγματα, όπως για παράδειγμα ρούχα και κατόπιν χρήματα. Να αναφέρουμε ότι η έννοια της αποταμίευσης ήταν γνωστή από την αρχαιότητα περισσότερο με την έννοια της Πρόνοιας.
Αρχαίοι λαοί, όπως οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, διατηρούσαν τεράστιες αποθήκες φύλαξης αγαθών για δύσκολες περιόδους. Κάτι παρόμοιο βέβαια γινόταν και στην αρχαία Αθήνα όπου υπήρχαν αποθήκες φύλαξης σίτου και άλλων αγαθών, όπως στο Πομπείο (μεγάλο οικοδόμημα της αρχαίας Αθήνας που βρισκόταν μεταξύ του Δίπυλου και της Ιεράς Πύλης, δυτικά της Αρχαίας Αγοράς). Εκεί φυλάσσονταν όλα τα απαραίτητα πράγματα γα τη διεξαγωγή των διαφόρων πομπών που γίνονταν κατ’ έτος και σε διάφορα άλλα χρονικά διαστήματα, ενώ υπήρχε ακόμη ένας χώρος που λειτουργούσε ως αποθήκη στον Πειραιά.
Ο Ησίοδος είναι ο αρχαιότερος που εξήρε ιδιαίτερα το πνεύμα της αποταμίευσης και τη σημασία του τονίζοντας: «Ει γαρ κεν σμικρόν κατά σμικρόν καταθείο, και θαμά τούτ’ έρδοις, μέγα και το γένοιτο» (αν καταθέτεις λίγα – λίγα και αυτό κάνεις ακατάπαυστα, θα πετύχεις μέγα έργο). Μάλιστα είναι χαρακτηριστική και η φράση που έχει επικρατήσει «φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι» που δηλώνει ότι με αργό και σταθερό ρυθμό μπορούμε να γεμίσουμε το… σακούλι, δηλαδή την τσέπη ή τον τραπεζικό λογαριασμό.
Πηγές: Wikipedia.org, ΑΠΕ
