Κοντά στις νότιες ακτές της Κρήτης, στο νομό Ρεθύμνου, κάπου ανάμεσα στο φαράγγι του Κουρταλιώτη (Μεγάλος Ποταμός) με το πανέμορφο φοινικόδασος και στο Λιβυκό πέλαγος, στέκει εδώ και αιώνες πάνω στα απόκρημνα βράχια, η Ιερά Μονή Πρέβελης.
Σ’ αυτόν τον «άγριο» τόπο, χαρακτηριστικό δείγμα της μοναδικής ομορφιάς της κρητικής γης, η Μονή Πρέβελης, «άνθισε» και ένωσε το θρησκευτικό συναίσθημα με την ιστορική μνήμη.
Δεν είναι τυχαίο πως αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά θρησκευτικά και ιστορικά σημεία όχι μόνο του νησιού αλλά και της χώρας μας. Η εξωπραγματική ομορφιά του τοπίου, η θρησκευτική της σημασία και ο ρόλος που διαδραμάτισε στους αγώνες για την ελευθερία της Κρήτης την κατατάσσουν στα μνημεία που πρέπει σίγουρα να επισκεφθείτε.
Ενας τόπος ιερός, με βαθύ ιστορικό αποτύπωμα, που στέκεται αγέρωχος ανάμεσα σε βουνά και πέλαγος, γεμάτος πνευματικότητα και φυσική μεγαλοπρέπεια.
Τα συναισθήματα που θα βιώσετε είναι μοναδικά! Η πίστη και η αντίσταση πλέκονται σε μια αέναη συνύπαρξη που αντηχεί στους βράχους και στο χρόνο ενώ οι εικόνες χαράζονται στη μνήμη, και δημιουργούν μία αίσθηση γαλήνης και περισυλλογής.
Οταν περάσετε την είσοδο της Μονής θα αισθανθείτε δέος και ευλάβεια. Η περιποιημένη και ολάνθιστη αυλή, οι «μαγικές» γωνιές και οι εκπλήξεις που κρύβουν, η αρχιτεκτονική της Μονής και του περιβάλλοντα χώρου και η μαγευτική θέα στο Λιβυκό Πέλαγος θα σας αποζημιώσουν και με το παραπάνω! Απολαύστε την ηρεμία και την ομορφιά του τοπίου και ετοιμαστείτε για ένα ταξίδι στο χρόνο και την ιστορία.
Η μαγευτική τοποθεσία και η ιδιαιτερότητα της Μονής
Η Μονή του Πρέβελη ή του «Μεγάλου Ποταμού» βρίσκεται σε απόσταση 37χλμ. νότια του Ρεθύμνου, σε μια πανέμορφη φυσική τοποθεσία στις δυτικές πλαγιές του Μεγάλου Ποταμού, του Κουρταλιώτικου φαραγγιού και του φοινικοδάσους της Λίμνης. Πρόκειται για έναν φυσικό καταπράσινο παράδεισο που αναδύεται σαν όαση μέσα από το άγριο κρητικό τοπίο. Η παραλία της Πρέβελης, με τα κρυστάλλινα νερά και τα φοινικόδεντρα, αποτελεί μια από τις πιο ξεχωριστές γωνιές της Κρήτης.
Η Μονή ξεχωρίζει από τις άλλες μονές της Κρήτης καθώς διαθέτει δύο μοναστικά συγκροτήματα, που απέχουν 1,7 χλμ, μεταξύ τους.
Πρόκειται για την Κάτω Μονή, του Προδρόμου και την Πίσω Μονή, του Θεολόγου, με το δεύτερο να είναι το κύριο. Μικρότερα μετόχια βρίσκονται διάσπαρτα στην περιοχή, όπως η Αγία Φωτεινή, η Παναγία η Ξερορίτισσα, ο Αγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και ο Αγιος Γεώργιος στο Ξυλομαχαίρι.
Δείτε επίσης: Παραλία Πρέβελη: Ο τροπικός παράδεισος με το φοινικόδασος που πρέπει να επισκεφθείς σίγουρα μία φορά στη ζωή σου (ΦΩΤΟ)
Μονή Πρέβελης: Μία σύντομη ιστορική αναδρομή
Το πρώτο συγκρότημα, το οποίο συναντά ο επισκέπτης ερχόμενος από το Ρέθυμνο είναι η Κάτω Μονή του Προδρόμου, η οποία φαίνεται ότι στέγαζε μοναστήρι κατά τους ενετικούς χρόνους, γνωστό ως Μονή του Μεγάλου Ποταμού.
Βρίσκεται κοντά στον Μεγάλο Ποταμό και την καμαρωτή γέφυρα της περιοχής και ιδρύθηκε τον 10ο – 11ο αιώνα. Στο παρελθόν σε αυτό το συγκρότημα έμεναν μοναχοί και εργάτες που είχαν αναλάβει τις αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες της μονής. Ωστόσο λεηλατήθηκε και καταστράφηκε επανειλημμένα από τους διάφορους κατακτητές και πλέον είναι ερειπωμένη.
Η Πίσω Μονή είναι το κεντρικό συγκρότημα του μοναστηριού. Απέχει περίπου 2 χιλιόμετρα από την Κάτω Μονή. Πιθανόν δημιουργήθηκε τους πρώτους χρόνους με την κατάκτηση της Κρήτης από τους Οθωμανούς (16ο αιώνα). Τα δύο μοναστήρια συνενώθηκαν και μέσα από συνεχείς δωρεές απέκτησαν μεγάλη οικονομική δύναμη. Η Μονή φαίνεται να απέκτησε το όνομα Πρέβελη το 17ο αιώνα. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές γι’ αυτό, με επικρατέστερη να ονομάστηκε έτσι από τον Ακάκιο Πρέβελη, που υπήρξε ανακαινιστής του μοναστηριού το 1670.
Δείτε επίσης: Αρκάδι: 10 πράγματα που πρέπει να μάθεις για το ιστορικό Μοναστήρι (ΦΩΤΟ)
Ενα σύμβολο αντίστασης και ελευθερίας
Η Μονή Πρέβελης έχει συνδέσει το όνομα της με την συμμετοχή των μοναχών της στους εκάστοτε απελευθερωτικούς αγώνες της Κρήτης, γεγονός που το πλήρωσε πολύ ακριβά πολλές φορές με καταστροφές.
Μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της Κρήτης ήταν κι ο ηγούμενος Μελχισεδέκ Τσουδερός (1803-1823). Κατά το 1810 έγινε μοναχός με το όνομα Μελχισεδέκ στη Μονή Πρέβελη, στην οποία είχε παραχωρηθεί μεγάλο μέρος της κτηματικής περιουσίας της οικογένειάς του. Γύρω στο 1817 αναδείχτηκε ηγούμενος της μονής αποκτώντας το παρωνύμιο «Τσουδερογούμενος». Οντας φιλελεύθερο πνεύμα, κατά την προεπαναστατική περίοδο μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από μοναχό της Αγίας Λαύρας και οργάνωσε πρώτος την επανάσταση του 1821 στην Κρήτη. Επαιρνε κι ο ίδιος μέρος στις μάχες ενώ σκοτώθηκε ηρωικά το 1823 στο Πολεμάρχι Κισάμου.
Οι Τούρκοι στη συνέχεια κατέστρεψαν τη Μονή και δήμευσαν την περιουσία της. Τα κτήματα δόθηκαν πίσω κατά την περίοδο της Αιγυπτιοκρατίας (1830-1840). Στη διάρκεια της επανάστασης του 1866, η Πρέβελη φιλοξένησε και φρόντισε πρόσφυγες που έφευγαν για την Ελλάδα.
Κατά τη διάρκεια της κατοχής της Ελλάδας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο από τις δυνάμεις του Αξονα, η Μονή, με ηγούμενο τον Αγαθάγγελο Λαγγουβάρδο, φιλοξένησε και βοήθησε στην αποχώρηση εκατοντάδων στρατιωτών για την Αίγυπτο.
Μάλιστα, κοντά στο Perth της Αυστραλίας υπάρχει τουριστικό χωριό και μοναστήρι με το όνομα Πρέβελη (Prevelly), αφιερωμένο από τον επιζήσαντα και εσαεί ευγνώμονα βετεράνο Αυστραλό στρατιώτη Geoffrey Edwards! Μετά τον πόλεμο η Μονή γνώρισε περίοδο παρακμής. Σήμερα το μοναστήρι αναστηλώνεται συνεχώς και γνωρίζει ανάπτυξη σε τομείς της βιολογικής γεωργίας, της κτηνοτροφίας και της μελισσοκομίας.
Η Πίσω Μονή, η αρχιτεκτονική και το Μουσείο
Η Πίσω Μονή του Θεολόγου αποτελεί το κεντρικό συγκρότημα της Μονής Πρέβελης και λειτουργεί ως ανδρικό μοναστήρι. Είναι κτισμένη στο πετρώδες φρύδι του υψώματος Μεσοκορφή σε υψόμετρο 170 μέτρων και έχει ανεμπόδιστη θέα στη θάλασσα. Οι πτέρυγες του συγκροτήματος είναι κτισμένες σε σχήμα Π και στο κέντρο τους υπάρχει ο δίκλιτος ναός της Μονής με το υπέροχο τέμπλο, αφιερωμένος στον Αγιο Ιωάννη το Θεολόγο (εορτάζει 8 Μαΐου) και στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου (25η Μαρτίου).
Το καθολικό της Μονής χρονολογείται από το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, πιθανόν κατά τη περίοδο της Αιγυπτιοκρατίας, αντικαθιστώντας παλαιότερο ναό. Κτίστηκε σύμφωνα με την τοπική λαϊκή αρχιτεκτονική, διαθέτει ξυλόγλυπτο τέμπλο, προσκυνητάρι και άμβωνα.
Γύρω από τον ναό υπάρχουν τα κτίσματα του μοναστηριού που χρονολογούνται στον 18ο και 19ο αιώνα, όπως το νεοκλασικό κτίριο του ηγουμενείου με την τράπεζα και τα μαγειρεία, το φουρνόσπιτο, το σκευοφυλάκιο, η πλούσια βιβλιοθήκη, το τυροκέλι, το κηροκέλι, τα κελιά των μοναχών, το κοιμητήριο και άλλοι χώροι.
Στην κάτω αυλή του μοναστηριού βρίσκεται κρήνη με την παλίνδρομη επιγραφή «ΝΙΨΟΝ ΑΝΟΜΗΜΑΤΑ ΜΗ ΜΟΝΑΝ ΟΨΙΝ». Δυτικά της κρήνης βρίσκεται θολωτό κτίριο το οποίο σήμερα στεγάζει εκκλησιαστικό μουσείο με κειμήλια της Μονής όπως εικόνες, άμφια και σκεύη. Πριν τη Μονή βρίσκεται το οστεοφυλάκιο, με σχήμα ναού.
Ο Πολιτιστικός και Πνευματικός Θησαυρός της
Η Μονή Πρέβελη αποτέλεσε σπουδαίο μεταβυζαντινό κέντρο της εκκλησιαστικής τέχνης, ενώ σημαντική θεωρείται και η συμβολή της στην ανάπτυξη της παιδείας με την ίδρυση και συντήρηση της Σχολής Αγίου Πνεύματος στον Κισσό.
Πολλά από τα διασωθέντα ιερά κειμήλια και εικόνες εκτίθενται στο καλαίσθητο μουσείο που βρίσκεται μέσα στη Μονή. Σώζεται ένας σημαντικός αριθμός από φορητές εικόνες (περίπου 100) που προέρχονται από τις κατά καιρούς διακοσμήσεις του Καθολικού, τα διάφορα εξωκκλήσια και το Καθολικό του Προδρόμου (16ος–20ος αιώνας) καθώς επίσης και ιερά σκεύη, σταυροί, άμφια, ευαγγέλια και άλλα.
Η συλλογή των εικόνων περιλαμβάνει έργα από την εποχή της Κρητικής Σχολής Αγιογραφίας (17ος αιώνας) ως και τον 19ο αιώνα, όπως οι εικόνες του Μιχαήλ Πρέβελη, του μοναχού Αθανάσιου, του ιερέως Εμμανουήλ, του Αντωνίου Βιβυλάκη και του Μιχαήλ Σταθάκη. Οι εικόνες του ξυλόγλυπτου τέμπλου, αλλά κι άλλων ναών της περιοχής, αγιογραφήθηκαν το 1841 από το Σαντορινιό Μερκούριο Σιγάλα.
Η Μονή Πρέβελη είναι γνωστή και για τον Τίμιο Σταυρό που βρίσκεται στο ναό της, αφιέρωμα του ηγουμένου Ευφραίμ Πρέβελη, ο οποίος θεωρείται θαυματουργός, ειδικά για τις παθήσεις των ματιών. Ο σταυρός φέρει κομμάτι Τιμίου Ξύλου στη βάση του και προέρχεται από την Κωνσταντινούπολη.
Αν επισκεφθείτε την Κρήτη και την περιοχή του Ρεθύμνου μην παραλείψετε να την επισκεφθείτε καθώς εκτός από την ομορφιά της και το ξεχωριστό τοπίο, έχει σημαντικό θρησκευτικό και ιστορικό ενδιαφέρον.
Πηγή ιστορικών στοιχείων: wikipedia.org, cretanbeaches.com
