Η φετινή χρονιά είναι ιδιαίτερη για τον εμβολιασμό για την εποχική γρίπη. Πολλά ερωτήματα μας απασχολούν και ένα από αυτά είναι αν το εμβόλιο της γρίπης προστατεύει από τον κορωνοϊό.
Σύμφωνα με τις συστάσεις της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών “αναμένεται κατά την προσεχή περίοδο γρίπης 2020-2021, ο ιός της γρίπης να κυκλοφορήσει παράλληλα με τον ιό SARS-CoV-2, που προκαλεί τη νόσο από κορωνοïό-2019 (COVID-19). Αυτή η ιδιαίτερη συγκυρία απαιτεί την πιο πλήρη εφαρμογή του αντιγριπικού εμβολιασμού με προτεραιότητα τον εμβολιασμό ατόμων που ανήκουν σε ομάδες αυξημένου κινδύνου. Στόχος είναι η μείωση των πιθανοτήτων ταυτόχρονης προσβολής και με τους δύο ιούς, που μπορεί να επιβαρύνει την κατάσταση των ασθενών, καθώς και η μείωση του φόρτου των υπηρεσιών”. Συνεπώς η προστασία είναι έμμεση.
Μεγάλο μέρος των πολιτών φαίνεται να ακολουθεί αυτές τις οδηγίες. Εκτός του εμβολίου της γρίπης, άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, αλλά και νεότερα με χρόνια προβλήματα υγείας, επισκέπτονται τον οικογενειακό τους ιατρό και ζητούν να κάνουν και το εμβόλιο του πνευμονιοκόκκου. Το εμβόλιο του πνευμονιοκόκκου πράγματι αποτελεί ένα πρόσθετο μέτρο για να προληφθεί αυτό το χειμώνα μια βακτηριακή πνευμονία κάτι που θα επιπλέξει περισσότερο την πορεία των νοσούντων.
Ως επαγγελματίες υγείας της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας ζούμε συχνά μια πίεση να συνταγογραφήσουμε εμβόλια ακόμα και σε άτομα που σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών δεν ανήκουν στις ομάδες που πρέπει να εμβολιαστούν. Πρέπει να εμβολιαστούν για παράδειγμα όλα τα παιδιά; Η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών είναι σαφής σε αυτό το θέμα. Τα παιδιά που και φέτος πρέπει να εμβολιαστούν για τη γρίπη είναι τα παιδιά 6 μηνών και άνω με συγκεκριμένους επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα όπως το βρογχικό άσθμα, ο σακχαρώδης διαβήτης, το σύνδρομο Down, καθώς και παιδιά που ζουν στο ίδιο σπίτι με αδελφάκια ηλικίας μικρότερης των 6 μήνων ή άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες. Από την πλευρά μας είναι σημαντικό να αφιερώνουμε χρόνο στην ενημέρωση και να μην απαντάμε άκριτα στη ζήτηση και από την πλευρά των πολιτών είναι σημαντικό να μην επηρεάζονται από λανθασμένες αντιλήψεις.
Η υποχρεωτικότητα της συνταγογράφησης του εμβολίου της γρίπης δίνει αναμφισβήτητα μια ευκαιρία συζήτησης των πολιτών με τον οικογενειακό τους ιατρό για τη σημασία των εμβολίων, αλλά και για τα άλλα εμβόλια που συστήνονται ανάλογα με την ηλικία και την κατάσταση της υγείας τους.
Είναι τα εμβόλια ασφαλή και αποτελεσματικά; Αναμφίβολα ο εμβολιασμός είναι ένας από τους πιο ασφαλείς και αποτελεσματικούς τρόπους για την προστασία της υγείας. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία τοπικές στο σημείο της ένεσης (πόνος, ερυθρότητα ή οίδημα) και τα συμπτώματα υποχωρούν από μόνα τους. Οι σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ σπάνιες.
Είναι σημαντικά τα μέτρα ατομικής προστασίας όπως η υγιεινή των χεριών; Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε πως σημαντικά μέτρα περιορισμού της εξάπλωσης νοσημάτων όπως η εποχική γρίπη είναι η συστηματική εφαρμογή μέτρων ατομικής υγιεινής (π.χ. συχνό πλύσιμο χεριών), η απομόνωση των πασχόντων και η αποφυγή συγχρωτισμού σε κλειστούς χώρους. Τα μέτρα αυτά έχουν γίνει ιδιαίτερα επίκαιρα σήμερα με την πανδημία από τον κορωνοϊό. Ο κατακλυσμός μηνυμάτων από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης συνέβαλε στην υιοθέτηση συνηθειών όπως το συχνό πλύσιμο των χεριών ή τη χρήση αλκοολούχων διαλυμάτων. Τα μέτρα αυτά σε συνδυασμό με τη χρήση μάσκας σε κλειστούς χώρους και τα αναμενόμενα υψηλά ποσοστά αντιγριπικού εμβολιασμού ενδεχόμενα να περιορίσουν τα περιστατικά εποχικής γρίπης αυτή τη χρονιά.
Τι γίνεται φέτος με τα άτομα που είναι αντίθετα με τον εμβολιασμό; Ανάμεσα στους πολίτες που εμβολιάζονται φέτος είναι και αρκετά άτομα που αν και άνηκαν σε ομάδες υψηλού κινδύνου αγνοούσαν τις συστάσεις τις προηγούμενες χρονιές. Δεν ήταν λίγοι οι επαγγελματίες υγείας στη χώρα μας που δεν εμβολιάζονταν για την εποχική γρίπη και δεν ήταν λίγοι οι ηλικιωμένοι που χρησιμοποιούσαν διάφορα επιχειρήματα για να μην εμβολιαστούν όπως για παράδειγμα “είμαι μια χάρα – δεν το έχω ανάγκη”, “έκανα το εμβόλιο μια χρονιά και συνέχεια αρρώσταινα”, “τα εμβόλια είναι για τα παιδιά” ή ακόμα και “φοβάμαι τις ενέσεις”. Πολλές από τις αντιστάσεις αυτές φέτος φαίνεται να κάμπτονται κάτω από έναν γενικότερο φόβο για την υγεία. Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο όμως πως η αλλαγή στάσεων και συμπεριφορών υπό την επήρεια του φόβου δεν κρατούν πολύ. Ένα άτομο που καπνίζει είναι πιθανό να σταματήσει για λίγο το κάπνισμα κατά τη διάρκεια μιας περιπέτειας της υγείας του όταν μάλιστα ο επαγγελματίας υγείας εκφραστεί επικριτικά ή με τρόπο που ενισχύει τους φόβους ή τη συσχέτιση της έκθεσης (καπνός) με το αποτέλεσμα (νόσος). Όταν η κατάσταση της υγείας αποκατασταθεί ξεχνιούνται και οι καλές συνήθειες.
Η φετινή λοιπόν ευκαιρία συζήτησης των επαγγελματιών υγείας με τους πολίτες για τον εμβολιασμό πρέπει να στηριχτεί στα θετικά επιχειρήματα και τα οφέλη του εμβολιασμού για τα ίδια τα άτομα και τους οικείους τους και όχι στην κινδυνολογία για μια πιθανή νόσο. Μόνο με αυτό τον τρόπο πιθανά να κρατήσουμε μελλοντικά, όταν πιθανά αυτή η πανδημία είναι ιστορικό γεγονός, τις καλές μας συνήθειες. Η ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και του θεσμού του Οικογενειακού Ιατρού ώστε κάθε πολίτης να έχει άμεση πρόσβαση χωρίς περιορισμούς σε υπηρεσίες υγείας, σίγουρα αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση της πρόληψης.
