του Γιάννη Μυλόπουλου *
Εχοντας υπερβεί την εξαιρετικά δυσάρεστη εμπειρία της οικονομικής κρίσης και προσπαθώντας να θεραπεύσουμε τις πληγές που άφησαν τα νεοφιλελεύθερα μνημόνια που μας επέβαλαν –ελέω νικητή– οι δανειστές, το δίλημμα «Πρόοδος ή Συντήρηση;» έρχεται σήμερα και πάλι στην επικαιρότητα.
Είναι όμως η πρώτη, ίσως, φορά στην Ιστορία που το ερώτημα αυτό αποκτά τόσο αυτονόητη και τόσο προφανή απάντηση. Κι αυτό γιατί είναι ηλίου φαεινότερον σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, ότι η επόμενη ημέρα πρέπει να βρίσκεται στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση από εκείνην που προκάλεσε την οικονομική καταστροφή, η οποία μόνο δεινά και συμφορές έφερε στους αδύναμους κρίκους της παγκόσμιας οικονομικής αλυσίδας.
Στο διαχρονικό όσο και επίκαιρο για ακόμη μία φορά δίλημμα «Πρόοδος ή Συντήρηση;» η απάντηση ασφαλώς και βρίσκεται στην πλευρά της προόδου· στην πλευρά της υπέρβασης, δηλαδή, με κάθε τρόπο των παθογενειών που προκάλεσαν τα δεινά και τις συμφορές.
Πόσο ανιστόρητη και πόσο αυτοκαταστροφική πρέπει να είναι μια κοινωνία η οποία, έχοντας βιώσει την εξαιρετικά επώδυνη εμπειρία της πτώσης στον γκρεμό, επιμένει και πάλι να ακολουθεί τον ίδιο δρόμο που με ασφάλεια οδηγεί στον ίδιο ακριβώς προορισμό;
Η επανάληψη των ίδιων μεθόδων είναι βέβαιο ότι θα παράγει τα ίδια ακριβώς αποτελέσματα.
Γι’ αυτό και οι κοινωνίες επιλέγουν τη συντηρητική οδό της επανάληψης της ίδιας πολιτικής και της συνέχισης της ίδιας πορείας, σε εποχές ανάπτυξης, ευμάρειας και ευημερίας. Τότε, δηλαδή, που η ιστορική εμπειρία δικαιώνει την εφαρμογή της ίδιας, ασφαλούς πολιτικής και καταδικάζει τους πειραματισμούς των προοδευτικών αναζητήσεων που κινδυνεύουν να απομακρύνουν την οικονομία από τον δοκιμασμένο δρόμο της ανάπτυξης και την κοινωνία από τα ασφαλή μονοπάτια της ευημερίας.
Ζούμε σε μια εποχή μετάβασης, αβεβαιότητας και γι’ αυτό και υψηλής διακινδύνευσης. Η μόνη σήμερα σταθερά είναι αυτό που μας έχει ήδη συμβεί. Και η μόνη βεβαιότητα σήμερα σχετίζεται με τις αιτίες που οδήγησαν στην οικονομική καταστροφή και στη φτωχοποίηση εκτεταμένων τμημάτων του πληθυσμού.
Η συνθήκη που προετοίμασε την οικονομική κρίση είναι, πλέον, ευρέως γνωστή:
Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και η εφαρμογή ενός ακραία φιλελεύθερου μοντέλου ανάπτυξης, με την κατάργηση των συνόρων και την κυριαρχία του χρηματιστηριακού κεφαλαίου, οδήγησαν στην ανάδειξη των παγκόσμιων αγορών σε κυρίαρχα και συγχρόνως ανεξέλεγκτα και αδιαφανή κέντρα εξουσίας.
Η επιθετικότητα των νέων παγκοσμιοποιημένων οικονομικών κέντρων οδήγησε σε μαρασμό τις περιφερειακές αγορές και σε κατάρρευση τις τοπικές παραγωγικές μονάδες.
Ο φρενήρης, τέλος, ανταγωνισμός υποχρέωσε τους αδύναμους σε υπερδανεισμό και υπερχρέωση και στη συνέχεια σε εκχώρηση κοινών αγαθών, δημόσιου πλούτου και ζωτικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στη νέα παγκόσμια οικονομική τάξη.
Ποια πρέπει να είναι, λοιπόν, η επόμενη ημέρα; Επαναλαμβάνουμε την ίδια, νεοφιλελεύθερη διαδρομή, που με την ασφάλεια της εκ των υστέρων επίγνωσης της Ιστορίας οδηγεί τις οικονομίες και τις κοινωνίες του πλανήτη σε όλεθρο και καταστροφές;
Ή το μεγάλο ζητούμενο, σήμερα, είναι ακριβώς το πώς θα προχωρήσουμε μπροστά, υπερβαίνοντας τη συντηρητική οδό της εφαρμογής της ίδιας νεοφιλελεύθερης συνταγής;
Οσο προφανής όμως είναι η κατεύθυνση της προοδευτικής πολιτικής, άλλο τόσο δύσκολη και δύσβατη φαίνεται να είναι η επίτευξή της. Κι αυτό γιατί το νεοφιλελεύθερο καθεστώς χρησιμοποιεί όλα τα μέσα προκειμένου να διαστρέψει την πραγματικότητα και να παραπλανήσει την κοινή γνώμη.
Ψέματα κατά συρροή, απόκρυψη της αλήθειας, προπαγάνδα, fake news, έλεγχος των ΜΜΕ και των κοινωνικών δικτύων, διαπόμπευση ανθρώπων και καταστροφή υπολήψεων, κατευθυνόμενες δημοσκοπήσεις, αποτελούν πλέον καθημερινές πρακτικές στην προσπάθεια χειραγώγησης και αποπροσανατολισμού της ελεύθερης επιλογής των πολιτών.
Η ιστορική εμπειρία των επανειλημμένων νικηφόρων εκλογικών αναμετρήσεων των προοδευτικών δυνάμεων, πάντως, το 2015, εν μέσω κρίσης και απόλυτα ελεγχόμενης οικονομίας, με όλα τα ΜΜΕ και τα κέντρα προπαγάνδας να λειτουργούν υπέρ του νεοφιλελεύθερου καθεστωτικού συστήματος, όπως αυτό εκφραζόταν τότε από τη συγκυβέρνηση Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ, προοιωνίζεται και αυτό που θα συμβεί στις επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις.
Οι Ελληνες έχουμε αποδείξει πολλές φορές στην Ιστορία ότι ούτε χειραγωγούμαστε ούτε καθοδηγούμαστε εύκολα. Η μεγάλη προοδευτική πλειοψηφία που ανατράφηκε με αντιδεξιούς αγώνες απέναντι στο αυταρχικό κράτος της Δεξιάς και γαλουχήθηκε με αντι-νεοφιλελεύθερες κοινωνικές αντιλήψεις για μια βιώσιμη ανάπτυξη που θα απευθύνεται ισότιμα σε όλους, με κοινωνική δικαιοσύνη και περιβαλλοντική ακεραιότητα, είναι και πάλι παρούσα.
Είναι η ίδια προοδευτική πλειοψηφία που με δεδομένη τη νεοφιλελεύθερη διολίσθηση της σοσιαλδημοκρατίας έδωσε στον ΣΥΡΙΖΑ, σε ένα μικρό αριστερό κόμμα του πάλαι ποτέ 4% και στον ηγέτη του Αλέξη Τσίπρα, έναν νέο, ευφυή και ιδιαίτερα ικανό, όπως αποδείχθηκε, πολιτικό, τη δύναμη να αναδειχθούν σε κυρίαρχους πολιτικούς παίκτες και να οδηγήσουν, ως κυβέρνηση πια, τη χώρα εκτός μνημονίων.
Αυτή η μεγάλη προοδευτική πλειοψηφία, που στο παρελθόν έδωσε κατ’ επανάληψη νικηφόρους αγώνες, είναι αυτή που και πάλι θα δώσει τη δική της προοδευτική απάντηση, σε πείσμα των κέντρων που προσπαθούν να καθυποτάξουν την ελεύθερη βούληση των πολιτών.
- Καθηγητής ΑΠΘ, προέδρος της Αττικό Μετρό Α.Ε.
