Σε μια πόλη όπως η Βέροια, γνωστή για το θρησκευτικό της συναίσθημα και την πληθώρα εκκλησιών, δεσπόζουσα θέση κατέχει η Ιερά Μονή Παναγίας Δοβρά.
Πρόκειται για παλιό μοναστήρι, που ιδρύθηκε τον 12ο αιώνα και λειτούργησε αδιάλειπτα έως το 1822, χρονολογία που συνδέθηκε με την επανάσταση κατά των Τούρκων και τη μετέπειτα καταστροφή της Μονής. Σήμερα στη μονή βρίσκονται 20 μοναχοί.
Πλήθος επισκεπτών
Η Ιερά Μονή Παναγίας Δοβρά βρίσκεται περίπου 6 χιλιόμετρα από τη Βέροια, στις πλαγιές του Βερμίου, σε περιοχή μέσα στο πράσινο. Ιδιαίτερα περιποιημένος ο χώρος και με πολλούς επισκέπτες από διάφορα μέρη της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Το ιστορικό πλαίσιο της θυσίας των μοναχών
Η μεγαλύτερη ιστορική στιγμή της μονής είναι συνδεδεμένη με την Ελληνική επανάσταση του 1821 και τους ηρωικούς αγώνες των μακεδόνων οπλαρχηγών και των κατοίκων της περιοχής. Κατά την περίοδο της Επαναστάσεως υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα εθνικά και θρησκευτικά κέντρα της περιοχής. Εδώ στη Μονή μετά από συνάντηση οπλαρχηγών των περιοχών της Ημαθίας, Πέλλας, Κοζάνης, και Καστοριάς ανακηρύχθηκε ο αρματολός Τάσος Καρατάσος ή Γεροκαρατάσος ή «Κολοκοτρώνης του Βορρά» (1764-1830) ως γενικός στρατιωτικός αρχηγός των επαναστατημένων δυνάμεων.
Οχυρωμένοι στις 12 Μαρτίου 1822 ο Καρατάσος μαζί με άλλους συμπολεμιστές του, αγωνίστηκαν επιτυχώς εναντίον των Τούρκων στην μάχη της Δοβρά, αποκρούοντάς τους δύο φορές. Στην επόμενη απόπειρα των Τούρκων, που είχαν ενισχυθεί με περισσότερους στρατιώτες, ο Καρατάσος και τα παλικάρια του διέφυγαν, ωστόσο η εκδικητική μανία των Οθωμανών είχε ως αποτέλεσμα να λεηλατήσουν και να κάψουν το μοναστήρι, αποκεφαλίζοντας τους μοναχούς και οδηγώντας σε δημόσιο απαγχονισμό τον ηγούμενο Γεράσιμο. Η μονή και η εκκλησία χτίστηκε ξανά το 1844.
Θαυματουργή εικόνα και λείψανο του Αγίου Λουκά
Εξαιρετική η εκκλησία της Μονής, με πολλές αγιογραφίες, μεταξύ των οποίων και η Μετάσταση της Θεοτόκου στους ουρανούς, θέμα που δεν συναντάται συχνά. Η Μονή είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και πανηγυρίζει στην εορτή της Ζωοδόχου Πηγής, εξαιτίας του περίφημου θαυματουργού Αγιάσματος που υπάρχει στο χώρο απέναντι από το Καθολικό του Μοναστηρίου. Παράλληλα, από το 2005 η αδελφότης του μοναστηριού συνδέθηκε με τον νεοφανή Άγιο της Ρωσικής γης, Άγιο Λουκά τον Ιατρό και Θαυματουργό επίσκοπο Συμφερουπόλεως.
Η Ιερά Μονή κατέχει ένα τεμάχιο Ιερού λείψανο του Αγίου, ενώ έχει αρχίσει και ανέγερση δεύτερου ναού, προς τιμήν του Αγίου. Επίσης στον χώρο φυλάσσεται η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας Δοβρά, στην οποία προσέρχονται καθημερινά για να προσκυνήσουν χιλιάδες πιστοί, άλλοι για να ευχαριστήσουν την Παναγία για ότι θαυματουργό έχει επιτελέσει και άλλοι για να ικετεύσουν τη σωτηρία τους.
Το νέο μουσείο και το μνημείο αγωνιστών
Από το 2022 χτίστηκε και λειτουργεί μουσείο-κειμηλιαρχείο, όπου φυλάσσονται βυζαντινές εικόνες, πολύτιμα άμφια και άλλα εκθέματα. Η επίσκεψη στο Μουσείο γίνεται μόνο με ραντεβού από πριν. Τέλος, θα πρέπει να αναφερθεί και το επιβλητικό μνημείο που έχει ανεγερθεί προς τιμήν του Τάσου Καρατάσου του Δοβρινού και των συμπολεμιστών του.
Το Αγίασμα και τα ψηφιδωτά
Ο αύλειος χώρος που βρίσκεται το Αγίασμα της Ζωοδόχου Πηγής, κοσμείται από ψηφιδωτά εξαιρετικής λεπτομέρειας. Πρόκειται για τρεις εικόνες, της Ζωοδόχου Πηγής, του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού και της Αγίας Μαρίας Καρατάσαινας, συζύγου του Τάσου Καρατάσου. Η Μαρία Καρατάσου, κόρη ιερέα, απέκτησε με τον Αναστάσιο Καρατάσο πέντε παιδιά. Στη σφαγή της Νάουσας πιάστηκε αιχμάλωτη και οδηγήθηκε στη Θεσσαλονίκη μαζί με τις δύο κόρες της και τα δυο μικρότερα αγόρια της.
Μαζί με τα φρικτά βασανιστήρια που υπέστησαν, η μάνα είδε να αποκεφαλίζουν τον έναν γιο της και να ρίχνουν επιδεικτικά το κεφάλι του ανάμεσα στα πόδια της. Όταν η ίδια αρνήθηκε να αλλαξοπιστήσει, την έριξαν σε σακί με φίδια, ωστόσο όπως μαρτυρεί και μια ηλικιωμένη γυναίκα από τον Πολύγυρο (στο βιβλίο της, «Οι Ελληνίδες προς τις Γαλλίδες», δημοσιευθέν στο Παρίσι, 1826), τα φίδια δαγκώνοντάς την, θεϊκή παρεμβάσει τη νάρκωσαν, κι έτσι το μαρτύριό της ήταν λιγότερο οδυνηρό από αυτό που σχεδίαζαν οι δήμιοί της.
Οι παιδικές κατασκηνώσεις
Μέσα στον χώρο της Μονής λειτουργούν παιδικές κατασκηνώσεις, υπό την επίβλεψη της Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας. Η φροντίδα και το μεράκι όλων συμβάλλουν για την άριστη λειτουργία, τόσο με την καθαριότητα, τους χώρους άθλησης για τα παιδιά, αλλά και με την κατήχηση και τη διδαχή των λόγων του Θεού.
Κώστας Νικολαΐδης
