Από πολύ παλιά, οι γυναίκες έπαιρναν γενναίες αποφάσεις και έπαιρναν τολμηρές για την εποχή πρωτοβουλίες, προκειμένου εμείς σήμερα να έχουμε δικαιώματα που ίσως μοιάζουν αυτονόητα, αλλά κάποτε σίγουρα δεν ήταν.
Με αφορμή τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας, είναι σημαντικό να φρεσκάρουμε στη μνήμη μας τους αγώνες που έδωσαν ορισμένες γυναίκες στη Θεσσαλονίκη (και όχι μόνο) για να κατακτήσουν αυτά που ήθελαν στην ιστορία και να υιοθετήσουν ρόλους που επιθυμούσαν ακόμη και αν η εποχή τους δυσκολευόταν να το αποδεχθεί.
Η Ελένη Σκούρα, η Αγγελική Τσιώμου-Μεταλλινού και η Αρίστη Παγιατάκη ήταν γυναίκες που με το έργο και τη δράση τους “σημάδεψαν” τη Θεσσαλονίκη και δικαίως αναφέρονται στην ιστορία της πόλης, αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας.
Ας δούμε παρακάτω τι κατάφερε η καθεμία:
Ελένη Σκούρα – Η πρώτη Ελληνίδα βουλευτής
Η Ελένη Σκούρα ήταν Ελληνίδα πολιτικός και δικηγόρος. Υπήρξε μάλιστα, η πρώτη Ελληνίδα βουλευτής.
Γεννήθηκε το 1896 στον Βόλο όπου και ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές της σπουδές. Το πατρικό της όνομα ήταν Παπαχρήστου.
Στη συνέχεια, από το 1915 εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε φωνητική μουσική και το 1950 έλαβε το πτυχίο της Νομικής, δικηγορώντας στη συνέχεια στην ίδια πόλη με τον σύζυγό της, δικηγόρο, Δημήτριο Σκούρα.
Η Ελένη Σκούρα είχε αναπτύξει πλούσια κοινωφελή και πατριωτική δράση ιδιαίτερα κατά τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο και στη Γερμανική Κατοχή ως Πρόεδρος της Στέγης της Φαλαγγίτισσας και επίσης της Φανέλας του Στρατιώτη. Το καλοκαίρι του 1942 συνελήφθη από τους Γερμανούς και φυλακίσθηκε μαζί με τον σύζυγό της και τον αδελφό της, Απόστολο Παπαχρήστου.
Στην πολιτική αναμίχθηκε το 1951, όταν ανέλαβε το τμήμα γυναικών του Ελληνικού Συναγερμού στη Θεσσαλονίκη, ενόψει και της παροχής του δικαιώματος του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις γυναίκες.
Δείτε επίσης: Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας: Το μήνυμα για την ισότητα πιο ισχυρό από ποτέ
Στις 7 Δεκεμβρίου 1952 πέθανε ο τοπικός «συναγερμικός» βουλευτής Βασίλειος Μπακονίκας. Επιλαχών βουλευτής δεν υπήρχε, επειδή οι εκλογές είχαν διενεργηθεί με το πλειοψηφικό σύστημα κι έτσι χρειάστηκε να γίνει αναπληρωματική εκλογή.
Αυτή προκηρύχθηκε για τις 18 Ιανουαρίου 1953 και ο Παπάγος όρισε ως υποψήφια του κόμματός του την Ελένη Σκούρα, έχοντας τη βεβαιότητα ότι η πρώτη ελληνίδα βουλευτής θα ανήκει στην παράταξή του. Το Κέντρο (ΕΠΕΚ – Φιλελεύθεροι), όρισε και αυτό μία γυναίκα, τη Βιργινία Ζάννα (γιαγιά του προέδρου της ΝΔ, Αντώνη Σαμαρά), ενώ η ΕΔΑ αποφάσισε να δώσει στη συμπρωτεύουσα σοβαρή πολιτική μάχη με τον πρόεδρό της Ιωάννη Πασαλίδη.
Τα αποτελέσματα των εκλογών:
Ελένη Σκούρα (Ε.Σ): 47.112 ψήφοι, 33,62%.
Ι. Πασαλίδης (ΕΔΑ): 43.034 ψήφοι, 30.64%.
Βιργινία Ζάννα (Κέντρο): 24.046ψήφοι, 24,16%.
Ούσα η πρώτη εκλεγμένη γυναίκα στην ιστορία του ελληνικού κοινοβουλίου, η ίδια αμέσως μετά την εκλογή της δήλωσε:
«Θα προσπαθήσω να πράξω παν το δυνατόν διά να φανώ ανταξία της εμπιστοσύνης των ψηφοφόρων μου, τους οποίους θερμώς ευχαριστώ. Γνωρίζω ότι ως πρώτη και μοναδική γυναίκα εις την Βουλήν έχω μεγάλας ευθύνας και πολλά καθήκοντα. Είναι πολλά εκείνα που πρέπει να πράξωμεν υπέρ των Ελληνίδων, ιδίως εις τον τομέα της κοινωνικής μερίμνης».
Η Σκούρα τιμήθηκε από τον βασιλιά Παύλο με το στρατιωτικό μετάλλιο Εξαιρέτων Πράξεων καθώς και με τον Ταξιάρχη του Βασιλικού Τάγματος Ευποιίας. Ο Δήμος Βόλου για την συνολική της προσφορά έχει στήσει προτομή της στο προαύλιο του Δημαρχείου.
Μετά τον θάνατο του συζύγου της, η Πολιτεία της είχε υποσχεθεί τιμητική σύνταξη, που ποτέ δεν δόθηκε και στα τελευταία χρόνια της ζωή της αναγκάστηκε να πουλήσει τα παράσημα και τα μετάλλιά της για να εισαχθεί στο Χαρίσειο Γηροκομείο της Θεσσαλονίκης.
Πέθανε σε βαθιά γεράματα στις 4 Φεβρουαρίου 1991, στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ της Θεσσαλονίκης.
Αγγελική Τσιώμου-Μεταλλινού – Μακεδονομάχος
Η Αγγελική Τσιώμου-Μεταλλινού ήταν Ελληνίδα δασκάλα, δημοσιογράφος και συγγραφέας, αναγνωρισμένη επίσημα ως Μακεδονομάχος.
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1886. Ηταν πρωτότοκο παιδί του Παναγιώτη και της Αννας Τσιώμου. Μικρότερη αδελφή της ήταν η εκδότρια Μερόπη Τσιώμου, σύζυγος του δημοσιογράφου και βουλευτή Βασιλείου Βασιλικού. Παντρεύτηκε τον Β. Μεταλλινό και διέμενε με το σύζυγός της στην Πρίγκηπος Νικολάου (σημ. Σβώλου) 12.
Η Αγγελική αποφοίτησε από το Παρθεναγωγείο της Θεσσαλονίκης και δίδαξε ως δασκάλα στα Γιαννιτσά και στο Μεσημέρι της Εδεσσας τα δύσκολα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα και συνέβαλε σ’ αυτόν βοηθώντας τον καπετάν Ακρίτα και το Μητροπολίτη Στέφανο.
Ηταν επικηρυγμένη από το Βουλγαρικό Κομιτάτο και κινδύνευσε πολλές φορές η ζωή της. Για τον λόγο αυτό οπλοφορούσε, φέροντας περίστροφο το οποίο το είχε προμηθευτεί από τον Αθανάσιο Εξαδάκτυλο.
Μετά την απελευθέρωση δίδαξε στο Παρθεναγωγείο Θεσσαλονίκης κι ασχολήθηκε με τη συγγραφή κι έκδοση ιστοριοδιφικών έργων για τη Θεσσαλονίκη, εκπαιδευτικών ζητημάτων, ποιημάτων και λογοτεχνικών κειμένων. Μεγάλο μέρος του συγγραφικού της έργου βρίσκεται στη βιβλιοθήκη της Εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών.
Για τις υπηρεσίες της προς την πατρίδα, γράφτηκε στην επετηρίδα των Μακεδονομάχων του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμύνης και της απονεμήθηκε μετάλλιο και τιμητικό δίπλωμα, που εκτίθενται στο Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα.
Υπήρξε αποκλειστική συνεργάτιδα της εφημερίδας Ελλάς αρθρογραφώντας για εθνικά και ιστορικά θέματα.
Μαζί με την αδελφή της, Μερόπη, υπήρξαν οι πρώτες γυναίκες που ψήφισαν στη Θεσσαλονίκη το 1930.
Η ζωή και το έργο της γυρίστηκε σε ταινία το 1997 με τίτλο «Η Μακεδόνισσα» με πρωταγωνίστρια τη μεγάλη κυρία του ελληνικού θεάτρου Άννα Συνοδινού.
Πέθανε στα 80 της χρόνια στις 17 Νοεμβρίου του 1963 και κηδεύτηκε στη Θεσσαλονίκη.
Αρίστη Παγιατάκη – Η πρώτη γυναίκα δήμαρχος στη Θεσσαλονίκη
Η Αρίστη Παγιατάκη ήταν Ελληνίδα γιατρός και πολιτικός. Εξελέγη πρώτη σε ψήφους στις δημοτικές εκλογές του 1951 και διορίστηκε δήμαρχος Θεσσαλονίκης για μερικές μόλις ώρες. Εγινε έτσι η πρώτη γυναίκα δήμαρχος στη Θεσσαλονίκης και η πρώτη γυναίκα δήμαρχος (διορισμένη) στην Ελλάδα μεταπολεμικά.
Η Αρίστη Παγιατάκη ήταν μια από τις πιο σημαντικές γυναίκες στην ιστορία που έχει γραφτεί στη Θεσσαλονίκη, καθώς εξελέγη πρώτη σε σταυρούς δημοτική σύμβουλος στις δημοτικές εκλογές του 1951 με τη στήριξη του Ελληνικού Συναγερμού. Ο συνυποψήφιός της με τον ίδιο συνδυασμό και δεύτερος σε ψήφους, Παντελής Πετρακάκης, προσέφυγε στο εκλογοδικείο κατά της εκλογής (διορισμού ως δημάρχου) της Παγιατάκη, καθώς ο τότε εκλογικός νόμος επέτρεπε στις γυναίκες να εκλέγονται δημοτικοί σύμβουλοι, όχι όμως και δήμαρχοι. Ο ποτοποιός από την Κρήτη κέρδισε στο εκλογοδικείο και στις 8 Ιουνίου 1951 ορκίστηκε δήμαρχος.
Κατά συνέπεια, η Παγιατάκη ήταν δήμαρχος Θεσσαλονίκης για μερικές ώρες. Ωστόσο, ήταν πρώτη σε πολλά: πρώτη δημοτική σύμβουλος Θεσσαλονίκης με την πρωτιά σε εκείνες τις εκλογές, πρώτη διευθύντρια ινστιτούτου και κλινικής, πρωτοπόρα στην ιατρική επιστήμη, στην κοινωνική δράση και το γυναικείο κίνημα, αλλά και η πρώτη «γυναίκα οδηγός», όπως υπερηφανευόταν ο γιος της, ο δημοσιογράφος Σπύρος Παγιατάκης.
Η φυματιολόγος ήταν υποψήφια βουλευτής στις εκλογές του 1956, με τη νεοσύστατη ΕΡΕ στη Θεσσαλονίκη.
Η Αρίστη Παγιατάκη καταγράφεται ως μία από τις πρώτες γυναίκες γιατρούς της Θεσσαλονίκης, γεγονός που έμεινε στην ιστορία, και -μεταξύ άλλων- ανέλαβε διευθύντρια του Ινστιτούτου Ερευνών Ασθενειών Θώρακος, ενώ επεδίωκε συνεχώς να ενημερώνεται για τις νέες ιατρικές τάσεις με μετεκπαιδεύσεις και συμμετοχή σε διεθνή συνέδρια. Υπέρμαχος της πρόληψης για τη φυματίωση, πρωτοστατούσε στην ενημέρωση των πολιτών με στόχο την ευαισθητοποίησή τους για προληπτικές εξετάσεις και εμβολιασμούς, με τη δράση της να μην περιορίζεται στη Θεσσαλονίκη αλλά να επεκτείνεται σε πολλές περιοχές της Μακεδονίας.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον επέδειξε για τα εθνικά θέματα και ειδικά για τους αγώνες του κυπριακού ελληνισμού, πρωτοστατώντας -μεταξύ άλλων- στο συλλαλητήριο της 20ής Αυγούστου 1954 με αίτημα την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, από το βήμα του οποίου εκφώνησε πύρινο λόγο. Πολυσχιδής ήταν και η κοινωνική δράση που είχε αναπτύξει μέσα από συλλόγους, με κορωνίδα τον Σοροπτιμιστικό Oμιλο και τον Σύλλογο Επιστημόνων Γυναικών Θεσσαλονίκης, στους οποίες και προήδρευσε, ενώ είχε ενεργό ρόλο στον χώρο των γυναικείων σωματείων και του γυναικείου κινήματος.
Κι όλα τα παραπάνω σε ένα «δύσκολο» ιστορικό πλαίσιο καθώς το σκηνικό στη Θεσσαλονίκη ήταν ταραγμένο μετά την κατοχή και τον εμφύλιο, με μια πόλη να έχει χάσει τον εβραϊκό της πληθυσμό στα στρατόπεδα εξόντωσης των ναζί και να είναι σε δεινή οικονομική κατάσταση, με την ανεργία σε δυσθεώρητα ύψη.
Απεβίωσε στις 12 Μαρτίου 1975, σε ηλικία 73 ετών, στη Θεσσαλονίκη και κηδεύτηκε από τον ιερό ναό Γρηγορίου Παλαμά.
Από τον γάμο της απέκτησε μία κόρη και έναν γιο.
Πηγή: Βικιπαίδεια, sansimera.gr, archive.saloni.ca, ΑΠΕ-ΜΠΕ
