Το παρελθόν της Θεσσαλονίκης είναι γεμάτο ιστορικές στιγμές αλλά και σκοτεινές περιόδους που ελάχιστα έχουν αναδειχθεί και μοιραία λίγοι τις γνωρίζουν σήμερα.
Η καταστροφή του εβραϊκού στοιχείου της Θεσσαλονίκης είναι μία από αυτές. Και δεν αναφερόμαστε μόνο στη θανάτωση εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων από του ναζί της περίοδο της κατοχής, αλλά και την καταστροφή οτιδήποτε τους θύμιζε.
Μία από αυτές τις τραγικές στιγμές είναι η αναγκαστική απαλλοτρίωση του εβραϊκού κοιμητηρίου, που βρισκόταν στη σημερινή πανεπιστημιούπολη του ΑΠΘ, ίσως το μεγαλύτερο εκείνης της εποχής, όπου υπολογίζεται πως υπήρχαν 300.000-500.000 τάφοι. Το 1942 οι ναζί απαίτησαν από την κοινότητα να καταβάλει 3,5 δισεκατομμύρια δραχμές σε αντάλλαγμα για την απελευθέρωση των 3.500 μελών της που τελούσαν υπό καταναγκαστική εργασία σε αντίξοες συνθήκες. 2 δισεκατομμύρια σε μετρητά, τα οποία συγκέντρωσε η κοινότητα, και για το 1,5 δισεκατομμύριο απαλλοτριώθηκε το νεκροταφείο.
Η απόφαση του Μαξ Μέρτεν, συμβούλου της στρατιωτικής διοίκησης των ναζιστικών γερμανικών δυνάμεων κατοχής στη Θεσσαλονίκη, ήταν απαλλοτριωθεί τμήμα του νεκροταφείου κοντά στο ΑΠΘ, να μείνει ανέπαφο το υπόλοιπο νεκροταφείο και να μην καταστραφούν οι τάφοι των τελευταίων 30 ετών. Οι ιστορικοί αναφέρουν πως 500 εργάτες από την τεχνική υπηρεσία του Δήμου Θεσσαλονίκης κατέστρεψαν μαζικά το νεκροταφείο.
Τα υλικά που συγκεντρώθηκαν χρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικό υλικό για την κατασκευή και τις κατασκευές δημοσίων και ιδιωτικών κτιρίων, στην αναστήλωση του Αγίου Δημητρίου, όπως και σε άλλες εκκλησίες. Τα ίχνη αυτών των πλακών βρίσκονται παντού μέσα στην πόλη και είναι ορατές ακόμη και σήμερα.
Οι εβραϊκές πλάκες και η έκθεση φωτογραφίας ενός Ουρουγουανού
Οι ταφόπλακες από το εβραϊκό νεκροταφείο παρουσιάζονται στην έκθεση φωτογραφίας “Ghost Cemetery” του Ουρογουανού Μάρτιν Μπαρζιλάι που παρουσιάζεται στο Εβραϊκό Μουσείο της Θεσσαλονίκης. Η έκθεση εγκαινιάστηκε πριν από μερικές ημέρες και είναι ανοικτή στο κοινό μέχρι τις 10 Δεκεμβρίου.
Ο Μάρτιν Μπαρζιλάι γεννήθηκε στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης. Αποφοίτησε το 1994 από την Ανώτατη Εθνική Σχολή Louis-Lumière. Στη συνέχεια ταξίδεψε στην Νότιο Αμερική, όπου εστίασε το ενδιαφέρον του σε πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα. Έχει δημοσιεύσει επίσης αρκετά φωτορεπορτάζ για το Ισραήλ, την Παλαιστίνη και την Τυνησία. Συνεργάζεται με πολλά γαλλικά (Le Monde, L’ Obs, Courrier International κ.ά.) και διεθνή (New York Times, Rolling Stone κ.ά.) έντυπα. Συνδυάζει τις αναθέσεις από τα διάφορα έντυπα με την εργασία του ανεξάρτητου φωτογράφου. Μετά τη Βαρκελώνη, το Μοντεβιδέο και το Μπουένος Άιρες, σήμερα διδάσκει φωτογραφία στο Παρίσι. Επιλέχθηκε να συμμετάσχει στην εθνική έκθεση εικαστικών τεχνών της Αργεντινής (2014 και 2015). Έλαβε το πρώτο βραβείο λευκώματος στο φεστιβάλ Rendez-Vous Image του Στρασβούργου για το «Refuzniks» που εκδόθηκε από τη Libertalia (2018). Έργα του έχουν εκτεθεί στο Παρίσι, τη Βαρκελώνη, το Σάο Πάολο, το Μπουένος Άιρες, το Μοντεβιδέο, το Λος Άντζελες.
Πληροφορίες
Διάρκεια: 17/10-10/12/2023
Ώρες λειτουργίας: ΔΕ | ΤΡ | ΠΕ | ΠΑ > 9.00-14.00, ΤΕ > 9.00-14.00 & 17.00-20.00, ΚΥ > 10.00-14.00
Χώρος: Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης
Καλλιτέχνης: Martin Barzilai
Συνδιοργάνωση: Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, Goethe-Institut Thessaloniki, Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ – Γραφείο Θεσσαλονίκης
