Τούτος ο Καπουτσίνος, δεν είναι ζεστός και γλυκός να τον πιεις στο ποτήρι, αλλά πανέμορφος για να στολίσει τον κήπο μας, γευστικός για να τον απολαύσουμε στις σαλάτες και τα φαγητά μας και θεραπευτικός καθώς θεωρείται ένα από τα καλύτερα αντιβιοτικά της φύσης!
Το Τροπαίολο το μέγα (Tropaelum majus), ή Τροπέλιουμ, ή Καπουτσίνος, ή Tropaelium urgins, ή Nasturtium, ή καπουτσίνια, ή Ινδικό κάρδαμο, ή χανουμάκι είναι ένα ανθοφόρο μονοετές φυτό της οικογένειας των Τροπαιολίδων (Tropaeolaceae).
Ο Καπουτσίνος είναι ποώδης αναρριχώμενο ή έρπων ετήσιο φυτό, με βλαστούς που φτάνουν συνήθως το 1 μέτρο, σπάνια και τα 3 μέτρα και με πλούσιο ρίζωμα.
Εχει ζωηρή ανάπτυξη, πανέμορφα άνθη, λαμπερά στρόγγυλα φύλλα και μια πικάντικη χαρακτηριστική μυρωδιά.
Σκαρφαλώνει αδέξια σε φράκτες και στηρίγματα ή απλώνεται πάνω από το έδαφος. Επιδεικνύει τα λαμπερά, στρογγυλά φύλλα του, ενώ χαρίζει μεγάλα λουλούδια, σε ζεστούς κόκκινους και πορτοκαλί συνδυασμούς.
Γοητευτικός και χρήσιμος στη μαγειρική, είναι ένα εύκολο παραδοσιακό φυτό που ταιριάζει εξαίσια σε χαλαρούς κήπους και μπαλκόνια.
Ανθίζει από τις αρχές Μαρτίου μέχρι το καλοκαίρι με χαρακτηριστικό τη βελούδινη εμφάνιση των λουλουδιών του.
Καπουτσίνος: Από τους Ινκας στην Ευρώπη
Ο Καπουτσίνος είναι ένα ενδημικό της Νότιας Αμερικής και συγκεκριμένα στην περιοχή των Ανδεων – από τη Βολιβία μέχρι την Κολομβία, ενώ στη χώρα μας το συναντάμε σχεδόν παντού, σε καλλιεργούμενα και ακαλλιέργητα εδάφη.
Σύμφωνα με τις γνώσεις που έχουμε σήμερα, το Τροπαίολο (γνωστό και ως Καπουτσίνος) καλλιεργήθηκε εντατικά – τόσο για τροφή, όσο και ως θεραπευτικό βότανο – από τους Ινκας και αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα «κηπευτικά».
Οι Ινκας χρησιμοποιούσαν τα φρέσκα φύλλα του βοτάνου για να περιποιούνται πληγές. Στην Ευρώπη, συγκεκριμένα στην Ισπανία, το Τροπαίολο έφτασε κοντά στα τέλη του 15ου αιώνα από τους πρώτους αποίκους που έζησαν στην Αμερικάνικη Ηπειρο. Γρήγορα διαδόθηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη και έγινε ένα πολύ αγαπημένο καλλωπιστικό φυτό, σε κήπους και αυλές.
Το ενδιαφέρον για το Τροπαίολο «αναθερμάνθηκε» τη δεκαετία του 1950, όταν και εντάθηκε η έρευνα πάνω στα σύγχρονα αντιβιοτικά – και κυρίως μετά από την έρευνα των Winter και Willeke (1952) που φανέρωσε τις αντιβιοτικές ιδιότητες του βοτάνου.
Ο Σουηδός βοτανολόγος Linnaeus Carolus ήταν αυτός που έδωσε τον 18ο αιώνα, το «επίσημο» όνομά του, Tropaeolum Majus, γιατί τα στρογγυλά φύλλα και τα κόκκινα άνθη του φυτού, του θύμιζαν τρόπαια, το αρχαίο έθιμο των Ρωμαίων να κρεμούν δημόσια, μετά από κάθε νίκη τους, τις ματωμένες ασπίδες και τις περικεφαλαίες των εχθρών τους.
Ποια μέρη του χρησιμοποιούνται
Σχεδόν όλα τα μέρη του φυτού είναι βρώσιμα. Συλλέγονται τα άνθη, τα φύλλα και οι σπόροι του κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου και χρησιμοποιούνται φρέσκα. Τα ωμά άνθη του με την πιπεράτη γεύση καθώς και τα φύλλα του είναι πλούσια σε βιταμίνες Α, C (10 φορές περισσότερο από το μαρούλι), D , λουτεΐνη και με υψηλή περιεκτικότητα σε ουσίες (γλυκοσίδια), με αντιβακτηριδιακές, αντιμυκητιασικές, αντισηπτικές και καθαριστικές ιδιότητες. Ολα χρησιμοποιούνται στη μαγειρική.
Τόσο τα άνθη, όσο και τα φύλλα του καπουτσίνου προστίθενται ωμά σε σαλάτες δίνοντας μια πιπεράτη γεύση που θυμίζει κάρδαμο.
Με τα άνθη του στολίζονται πιάτα και αρωματίζονται ξίδια. Οι άγουροι σπόροι του συλλέγονται και γίνονται τουρσί αντικαθιστώντας τη κάππαρη. Ο ώριμος σπόρος μπορεί να αλεστεί και να χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο του πιπεριού.
Τα νεαρά φύλλα είναι τρυφερά και βρώσιμα και μαζί με τα πολύχρωμα λουλούδια του είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στους σεφ, που στολίζουν τα πιάτα τους.
Λέγεται ότι τις θερμές καλοκαιρινές μέρες ξεπετάγονται σπίθες από την καρδιά των λουλουδιών του φυτού που οφείλονται στην υψηλή του περιεκτικότητα σε φωσφορικό οξύ.
Ντολμαδάκια με φύλλα καπουτσίνου
Αν θέλετε να κάνετε τα πιο ιδιαίτερα πεντανόστιμα ντολμαδάκια και παράλληλα να εντυπωσιάσετε, τότε κάντε τα με φύλλα καπουτσίνου. Η συνταγή είναι η κλασική που κάνουμε για τα ντολμαδάκια, απλά εδώ χρησιμοποιούμε φρέσκα μεγάλα φύλλα καπουτσίνου με την πικάντικη γεύση τους και στη γέμιση προσθέτουμε αν θέλουμε και ψιλοκομμένα άνθη.
Οι θεραπευτικές του ιδιότητες
Στη σύγχρονη βοτανοθεραπεία, το Τροπαίολο θεωρείται ως ένα από τα καλύτερα «φυσικά αντιβιοτικά». Σύμφωνα με τους Βοτανολόγους, όλα τα τμήματα του φυτού περιέχουν ουσίες (γλυκοσίδια) με αντιβακτηριακές, αντιμυκητιακές και αντιβιοτικές ιδιότητες.
Ενισχύει τους μηχανισμούς άμυνας του οργανισμού και συμβάλει στην αντιμετώπιση προβλημάτων που προκαλούνται από μολύνσεις.
Για το λόγο αυτό, ο Καπουτσίνος χρησιμοποιείται κυρίως σε περιπτώσεις μολύνσεων και λοιμώξεων του ουροποιητικού συστήματος, καθώς και στις περιπτώσεις δερματολογικών διαταραχών. Είναι αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση προβλημάτων του τριχωτού (πιτυρίδα, τριχόπτωση, τόνωση μαλλιών κλπ).
Στην περίπτωση των δύο αυτών «διαταραχών», το Τροπαίολο φέρεται να συνδράμει αποφασιστικά στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων – «καθαρίζοντας» το ουροποιητικό σύστημα και καταπολεμώντας τις μολύνσεις της επιδερμίδας.
Σύμφωνα με πολλούς βοτανοθεραπευτές, το μεγάλο πλεονέκτημα των «φυτικών αντιβιοτικών» είναι πως συνήθως δεν προκαλούν αλλεργίες και πως δεν καταστρέφουν την εντερική πανίδα.
Παράλληλα υποστηρίζουν πως το φυτό είναι αποτελεσματικό σε μία ακόμη σειρά διαταραχών, όπως είναι οι λοιμώξεις των γεννητικών οργάνων, η βρογχίτιδα και η τριχόπτωση.
Γενικά, το Τροπαίολο φέρεται να έχει έντονη αντιβιοτική δράση και να επιδρά θετικά στην αύξηση του αριθμού των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο αίμα. Με τον τρόπο αυτό ενισχύει τους μηχανισμούς άμυνας του οργανισμού και συμβάλει στην αντιμετώπιση προβλημάτων που προκαλούνται από μολύνσεις.
Πιο συγκεκριμένα,
1. Εχει χρησιμοποιηθεί ως απολυμαντικό βότανο, για την επούλωση πληγών και ως αποχρεμπτικό για την ανακούφιση από τις ενοχλήσεις του στήθους.
2. Εσωτερικά λειτουργεί σαν φυσικό αντιβιοτικό και δεν βλάπτει την εντερική πανίδα, ενδείκνυται κυρίως για τις αναπνευστικές λοιμώξεις όπως η βρογχίτιδα, η γρίπη και για το κοινό κρυολόγημα, για να καθαρίσουν την ρινική και βρογχική καταρροή μειώνοντας το σχηματισμό της.
3. Εγχυμα από τα φύλλα του λαμβάνεται για τη θεραπεία από παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος και των γεννητικών οργάνων, σε λοιμώξεις του αναπνευστικού, για τη δυσμηνόρροια, για κρυολογήματα, για δερματικές παθήσεις, για να δυναμώσουν τα μαλλιά αλλά και ως καθαρτικό.
4. Εξωτερικά κάνει ένα αποτελεσματικό αντισηπτικό πλύσιμο τρίβοντας τον φρέσκο χυμό του, χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της φαλάκρας, για μικροτραυματισμούς και για δερματικά εξανθήματα.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Να αποφεύγεται η χορήγηση σε βρέφη και μικρά παιδιά, σε ασθενείς με γαστρεντερικά έλκη ή νεφρικά προβλήματα. Οπως όλα τα βότανα και τα φυτά, δεν επιτρέπεται η αλόγιστη χρήση τους και σε περίπτωση που ακολουθείτε κάποια φαρμακευτική αγωγή, πρέπει οπωσδήποτε να συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό.
EXTRA INFO: Μπορείτε να κάνετε έγχυμα με ψιλοκομμένα άνθη και φύλλα καπουτσίνου. Χρησιμοποιείτε 2 κουταλάκια του γλυκού σε 3 ποτήρια ζεστό νερό, αφήνετε για 5 λεπτά και σουρώνετε. Το έγχυμα αυτό είναι αρκετό για να πείτε 3 φορές ημερησίως. Συμβάλλει στην αύξηση της ανοσίας στις βακτηριδιακές λοιμώξεις καθώς στα κρυολογήματα.
Δείτε επίσης: Πεντάνευρο: Το θαυματουργό φύλλο που… γιατρεύει!
Καλλιέργεια και Πολλαπλασιασμός
Στην χώρα μας το φυτό καλλιεργείται ως ετήσιο, λόγω της χαμηλής του ανθεκτικότητας στο κρύο, αν και στα θερμά νότια κλίματα μπορεί να καλλιεργηθεί μερικές φορές και ως πολυετές.
Ο Καπουτσίνος είναι κατάλληλος για παρτέρια, μπορντούρες, γλάστρες και ζαρντινιέρες, κρεμαστά καλάθια και περβάζια, πλαγιές και κατηφορικά σημεία, βραχόκηπους, κήπους με χαλίκια, άκρες κοντά σε τοίχους, διακοσμητικά στηρίγματα, μπαλκόνια, ταράτσες και εισόδους σε κήπους και κτίρια εξοχικού στυλ.
Χρειάζεται ηλιόλουστες θέσεις, ήπια κλίματα, πλούσια, αφράτα και καλά στραγγιζόμενα εδάφη, μέτριας συχνότητας ποτίσματα και ελαφριά λίπανση.
Ο πολλαπλασιασμός του Καπουτσίνου είναι εύκολος και γίνεται με σπόρους την Ανοιξη. Αν η σπορά γίνει νωρίτερα τότε γίνεται σε σπορείο και φυτεύεται αργά την Ανοιξη στο οριστικό σημείο.
Η φροντίδα του είναι ιδιαίτερα απλή. Δεν χρειάζεται κλάδεμα και συνήθως δεν συναντά προβλήματα από έντομα ή ασθένειες. Για να ενισχύσουμε την ανθοφορία του, μπορούμε να αφαιρούμε τακτικά με το χέρι, όλα τα μαραμένα ή ξερά άνθη που εμφανίζονται.
Πηγές: emedi.gr, agriamanitaria.gr, sensities.com, skingurus.gr
