Η τέχνη του ψηφιδωτού πρωτοεμφανίστηκε στην αρχαία Ελλάδα ωστόσο στα χρόνια του Βυζαντίου γνώρισε μεγάλη άνθηση με τους χριστιανικούς ναούς να διακοσμούνται με περίτεχνα έργα που αναπαριστούν τους Αγίους.
Και μπορεί στα σύγχρονα χρόνια η αγιογραφία να κυριαρχεί στην διακόσμηση των εκκλησιών, στον Ιερό Ναό του Αγίου Παντελεήμονα στην Πολίχνη της Θεσσαλονίκης επέλεξαν να κοσμήσουν το εσωτερικό με ψηφιδωτά.
Ο δραστήριος προϊστάμενος της ενορίας, Πατέρας Δημήτριος Μπέλτσης, αποφάσισε το 2017 να ιδρύσει το εργαστήριο ψηφιδοποιίας με σκοπό να φτιάξουν τα ψηφιδωτά του ναού. Σταδιακά, όλο και περισσότεροι εθελοντές εντάχθηκαν στην ομάδα, έμαθαν τα μυστικά των ψηφιδωτών και το όραμά του πήρε σάρκα και οστά.
Σχεδόν επτά χρόνια μετά, ο Αγιος Παντελεήμων Πολίχνης διαθέτει ίσως τη μεγαλύτερη σχολή ψηφιδωτών στη χώρα, καθώς σε αυτή μετέχουν περισσότερα από 100 άτομα και ο ναός έχει τα περισσότερα ψηφιδωτά στην Ελλάδα. Μάλιστα, τα Χριστούγεννα έγιναν τα αποκαλυπτήρια του τέμπλου με τέσσερις μεγάλες απεικονίσεις, του Ιησού Χριστού, της Παναγίας, του Τιμίου Προδρόμου και του Αγίου Παντελεήμονα, με το κάθε ψηφιδωτό να έχει ύψος 2,40 μέτρα.
“Οταν ξεκινήσαμε, το 2017, θέλαμε να διακοσμήσουμε το ναό μας με ψηφιδωτά. Δεν γνωρίζαμε πώς μπορούσαμε να τα κατασκευάσουμε και αρχικά μάς δίδαξε ένας καθηγητής-ψηφιδογράφος”, λέει αρχικά ο πατέρας Δημήτριος στο Thes.gr και συμπληρώνει: “Επειτα, ξεκινήσαμε εμείς να διδάσκουμε τους εθελοντές και όλοι μαζί φτιάχνουμε τα ψηφιδωτά του ναού μας”.
Διαθέτοντας πλέον μια ομάδα 100 και πλέον ατόμων, το αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτής είναι εμφανής στο εσωτερικό της εκκλησίας. Οι τέσσερις μεγάλες απεικονίσεις στο τέμπλο αναρτήθηκαν μέσα στις Γιορτές και εργάστηκαν περίπου 50 άτομα για 11 μήνες. “Τα ψηφιδωτά στο τέμπλο έγιναν μεγάλα, έτσι ώστε κάθε πιστός να έχει οπτική επαφή και μεγαλύτερη αμεσότητα με το πρόσωπο, να διακρίνει το βλέμμα και να προσεύχεται καλύτερα”, τονίζει χαρακτηριστικά ο πατέρας Δημήτριος.
Το έργο δεν σταματά εδώ. Σε εξέλιξη είναι η δημιουργία ψηφιδωτών που θα κοσμήσουν κι άλλα σημεία του ναού. Ηδη έχουν ολοκληρωθεί 78 έργα και απομένουν άλλα 15 για να κλείσουν άλλες δύο ζώνες, αυτή των κιόνων αλλά και το υπόλοιπο τέμπλο. Παράλληλα, το επόμενο βήμα είναι να τοποθετηθούν ψηφιδωτά στα εννέα σταυροθόλια του ναού που βρίσκονται στο δυτικό τμήμα του κάτω από το γυναικωνίτη.
Για να τιμηθεί η προσφυγική καταγωγή των πρώτων κατοίκων της Πολίχνης, στο ναό έχει δημιουργηθεί η ποντιακή γωνιά, όπως την ονομάζουν χαρακτηριστικά, κι εκεί κατασκευάστηκαν δύο επετειακά έργα για τα 100 χρόνια από τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου.
“Ολοι είναι ευπρόσδεκτοι”
Η σχολή στον Αγιο Παντελεήμονα είναι διαρκώς ανοικτή σε νέους εθελοντές (τα μαθήματα είναι δωρεάν) που θέλουν να μάθουν την τέχνη των ψηφιδωτών και ακολούθως να ασχοληθούν με τις εργασίες που γίνονται στο ναό. “Είμαστε ανοικτοί σε όλους, είτε είναι ενορίτες είτε έρχονται από αλλού”, τονίζει ο πατέρας Δημήτριος που σημειώνει πως το κόστος των υλικών είναι υψηλό αφού για να γίνει ένα ψηφιδωτό απαιτούνται εκατοντάδες χιλιάδες μικροψηφίδες και πολλές ώρες εθελοντικής εργασίας. “Ενας αγιογράφος χρειάζεται 3-4 εργάσιμες ημέρες για να ολοκληρώσει μια απλή αγιογραφία. Για ένα αντίστοιχο ψηφιδωτό όμως, χρειάζονται έξι μήνες περίπου”, σημειώνει χαρακτηριστικά.
