«Γαντζωμένο» στα 1728 μέτρα, σε μία εκπληκτική τοποθεσία με απεριόριστη θέα στο όρος Λύγκος, μεταξύ των κοινοτήτων Φιλιππαίων και Σαμαρίνας, δυτικά της πόλης των Γρεβενών, βρίσκεται το εντυπωσιακό Μνημείο της Αννίτσας.
Πήρε το όνομά του από το Υψωμα «Αννίτσα» και είναι αφιερωμένο στις 120 ψυχές των Γρεβενιωτών αξιωματικών και οπλιτών που έπεσαν μαχόμενοι στα βουνά της Αλβανίας κατά τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο (1940-41). Το Μνημείο Αννίτσας αποτελεί ένα ιστορικό σύμβολο ύψιστου ηρωισμού και ενάρετου αγώνα για την ελευθερία.
Η τοποθεσία του δεν είναι διόλου τυχαία. Ανεγέρθηκε στη θέση «Αννίτσα», στο προσήλιο Φιλιππαίων, στο συγκεκριμένο υψόμετρο, γιατί αυτή βρίσκεται στο κέντρο νοητής ευθείας 3 χιλιομέτρων μεταξύ των κορυφών (από βορρά προς νότο), Σκούγκζας, υψόμετρο 1799 μ. και Βασιλίτσας, υψόμετρο 2248 μ.
Η ανέγερση του Μνημείου αποφασίστηκε το 1978 έπειτα από κοινή συνεδρίαση των εφεδροπολεμικών οργανώσεων Νομού Γρεβενών μετά από πρόσκληση – πρόταση του Διευθυντού του Γραφείου Υπηρεσίας Εφέδρων Ν. Γρεβενών και εφέδρου λοχαγού Ιωάννη Χρ. Πέτρου, προς τους Συνδέσμους: Εφέδρων Αξιωματικών, Τραυματιών και Πολεμιστών Οπλιτών, Αναπήρων και Θυμάτων Πολέμου και Συλλόγου Εθνικής Αντίστασης.
Η μνήμη των ηρώων πεσόντων, τιμάτε κάθε πρώτη Κυριακή μετά τον Δεκαπενταύγουστο, διότι στις 16 Αύγουστου του 1940 έγινε η επιστράτευση των Μαχητών της περιφέρειας των Γρεβενών. Αξιοσημείωτο είναι πως το πρώτο τάγμα το όποιο κατέλαβε την Κορυτσά και εισήλθε νικητής, ήταν το τάγμα Γρεβενιωτών της 9ης Μεραρχίας Πεζικού.
Πώς επιλέχθηκε το ύψωμα Αννίτσας για το Μνημείο
Αρχές Νοέμβρη του 1940. Η επίλεκτη Τρίτη Μεραρχία Αλπινιστών «Τζούλια» επιχείρησε να διεισδύσει στην Πίνδο. Στο ύψωμα «Αννίτσα», μια Ελληνική μικρή στρατιωτική μονάδα στελεχωμένη κυρίως από άνδρες των γειτονικών χωριών, όχι μόνο απέκρουσε την επίθεση, αλλά υποχρέωσε τους Ιταλούς να υποχωρήσουν άτακτα προς την περιοχή της Κόνιτσας. Σε ανάμνηση του γεγονότος κτίστηκε το σύγχρονο μνημείο στο υψόμετρο των 1728 μέτρων.
Παράλληλα,
1. Εκεί ο Αγιος Κοσμάς περί του τέλους του 18ου αιώνα, τοποθέτησε ξύλινο σταυρό λέγοντας: «Αν κάποτε εχθρός έλθει από βορράν προς τα εδώ, δε θα περάσει κάτω από αυτόν το σταυρό».
2. Η περιοχή αυτή, είναι το πλησιέστερο σημείο μαχών του Ελληνικού Στρατού εναντίων των ιταλικών στρατευμάτων το 1940-41 στο νομό Γρεβενών, προς τους τάφους των 120 και πλέον νεκρών στρατιωτών Γρεβενιωτών, οι οποίοι είναι θαμμένοι στη Βόρειο Ήπειρο.
3. Εκεί επάνω ο λαός των Γρεβενών με την επίβλεψη και συνδρομή της χωροφυλακής, σύμφωνα με την εντολή του Αρχηγείου Στρατού Ελλάδος, μετέφερε δικά του τρόφιμα και πυρομαχικά του στρατού, ενισχύοντας τόσο τις υποχωρούσες και τις επιβραδυντικώς μαχόμενες, όσο και τις επιστρατευθείσες για αντεπίθεση μονάδες του στρατού μας.
4. Εκεί έγινε η ταχύτατη συγκέντρωση και παράταξη επιστρατευμένων, κατά το πλείστον, μονάδων του Ελληνικού Στρατού για άμυνα και αντεπίθεση.
5. Από τη γραμμή εξορμήσεως – εφόδου και μαχών (Σκούγκζα – Αννίτσα – Βασιλίτσα), μια ταξιαρχία ιππικού υπό τον Συν/χη Σωκράτη Δημάρατο και τριών ταγμάτων πεζικού, ήτοι: του 1ου του 51ου Συντάγματος Δαβάκη μεθ’ ουλαμού ιππικού, του 1ου του 50ου Συντάγματος Τρικάλων και του 3ου του 7ου Συντάγματος Χαλκίδος, με μελετημένη, ταχύτατη και ορμητική αντεπίθεση από τις 3 έως τις 7 Νοεμβρίου. Συνέτριψε την ιταλική μεραρχία Τζούλια, χαρίζοντας την πρώτη μεγάλη νίκη του στρατού μας. Το μέγεθος της νίκης αποδεικνύεται από το ότι επί τόπου βρίσκονταν ο Διοικητής της 10ης μεραρχίας πεζικού Βασ. Βραχνός και ο Διοικητής του Β’ Σώματος Στρατού Αντιστράτηγος Δημ. Παπαδόπουλος.
Εντυπωσιάζει ο μεγάλος μαρμάρινος σταυρός και το κράνος
Στο Μνημείο της Αννίτσας αυτό που θα σας τραβήξει αρχικά την προσοχή, εκτός από τη μοναδική τοποθεσία, είναι ο μεγάλος μαρμάρινος λευκός σταυρός, που βρίσκεται στην κορυφή, ως έμβλημα θρησκευτικό και της ρήσεως του Αγίου Κοσμά. Ξεχωρίζει επίσης το υπερμέγεθες ομοίωμα κράνους μαχητή, πάνω σε κτίσμα οστεοφυλακίου του οποίου η θέα προκαλεί δέος και έκσταση, σύμβολο του νεαρού μαχητή του έπους 1940-41.
Δεξιά και αριστερά του κράνους θα δείτε δύο στήλες μαρμάρινες, στις οποίες είναι χαραγμένα τα ονόματα των πεσόντων καθώς και μαρμάρινες πλάκες, στις οποίες αναγράφονται τα ονόματα των πόλεων που κατέλαβαν τα ελληνικά στρατεύματα το 1940-41.
Παράλληλα, υπάρχουν μαρμάρινα στοιχεία σε φυσικό μέγεθος. (Τα ανάγλυφα κατασκεύασε ο γλύπτης Χ. Χασιώτης, εκ Τρικάλων) ήτοι: Ανάγλυφο του μαχόμενου στρατιώτη του 1940-44, ανάγλυφο της φορτωμένης πυρομαχικά Γρεβενιώτισσας, ανάγλυφο ιππέα μαχητή 1940-41, ανάγλυφο μεταφερομένου από βόδια πυροβόλου, με συνοδεία άμαχου Γρεβενιώτη.
Αν βρεθείτε στην περιοχή, είτε αυτές τις ημέρες, είτε κάποια άλλη στιγμή, μην παραλείψετε να το επισκεφθείτε… Θα σας γεμίσει περηφάνια, δέος και εκπληκτικές εικόνες.
Πηγή στοιχείων: https://www.visit-grevena.gr/
