Φωλιασμένος σε υψόμετρο 740μ., ο Βερτίσκος, που φέρει το όνομα του ομώνυμου βουνού, αποτελεί μία από τις πιο όμορφες εκπλήξεις του Νομού Θεσσαλονίκης.
Κρυμμένος σε μία πανέμορφη καταπράσινη πλαγιά, ο Βερτίσκος αποκαλύπτεται σιγά σιγά στον επισκέπτη του, καθώς ανηφορίζει στο βουνό. Οι κόκκινες κεραμοσκεπές των σπιτιών του, ξεπροβάλλουν μέσα από ένα δάσος με αιωνόβιες βελανιδιές και ψηλόκορμες δρύες και δημιουργούν ένα ειδυλλιακό σκηνικό, που θα σας «σκλαβώσει» με την ομορφιά του.
Σαν ένας καμβάς που συνεχώς αλλάζει και μεταμορφώνεται, λες και η κάθε εποχή έχει τα δικά της πινέλα και χρώματα, για να ζωγραφίσει τον πίνακά της, που είναι ο ένας καλύτερος από τον άλλο.
Οποια και αν επιλέξετε έχει τη χάρη της… Την άνοιξη η φύση ντύνεται με πολύχρωμα χρώματα από κάθε λογής αγριολούλουδα και πλημμυρίζει με μεθυστικά αρώματα. Το καλοκαίρι θα απολαύσετε το καταπράσινο τοπίο, την υπέροχη δροσιά και τα τρεχούμενα γάργαρα νερά ενώ το φθινόπωρο θα μαγευτείτε από την πανδαισία των χρωμάτων που κατακλύζουν το χωριό και το βουνό. Το χειμώνα, όταν το χιόνι σκεπάσει το χωριό, μόνο οι καπνοί από τα τζάκια ξεχωρίζουν στο κατάλευκο τοπίο.
Η τοποθεσία του χωριού δεν είναι διόλου τυχαία. Οι κάτοικοί του επέλεξαν αυτή τη φυσική κοιλότητα στο Ορος Βερτίσκος, σε υψόμετρο 740 μέτρων (η κορυφή Χαρβάτας είναι στα 1103 μέτρα), για να προφυλαχθούν, είτε από τα καιρικά φαινόμενα (βοριάδες), είτε από τις ταραχές των καιρών εκείνων.
Ωστόσο, σήμερα, το χωριό εξαπλώθηκε και πέρασε και από την άλλη πλευρά του βουνού. Μπορεί κανείς να το ξεχωρίζει από το γραφικό ρέμα που υπάρχει στο κέντρο του και αποτελεί πλέον ένα φυσικό διαχωριστικό όριο ανάμεσα στον παλιό και το νέο οικισμό.
Βερτίσκος: Απόδραση που θα σας μείνει αξέχαστη
Ο Βερτίσκος βρίσκεται στο βορειότερο άκρο της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης. Παρόλ’ αυτά, απέχει μόλις 45 χιλιόμετρα από την πόλη και είναι η ιδανική πρόταση για αυθημερόν εξόρμηση σε ένα μοναδικό φυσικό περιβάλλον!
Θαυμάστε το χωριό και το πανέμορφο τοπίο που απλώνεται ολόγυρά του από ψηλά και στη συνέχεια περιπλανηθείτε στα πλακόστρωτα δρομάκια του. Κατά τη διάρκεια της βόλτας σας θα συναντήσετε αρκετές παραδοσιακές οικίες, μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής καθώς και φιλόξενους ανθρώπους που σας υποδέχονται με ένα χαμόγελο.
Παράλληλα, θα δείτε το γραφικό ρέμα που το διατρέχει, το Μνημείο Πεσόντων, το οποίο είναι πάρκο μνήμης και βρίσκεται στην βορειοδυτική πλευρά του χωριού καθώς και το Λαογραφικό Μουσείο.
Από το Βερτίσκο θα απολαύσετε και τη θέα. Από τη μία πλευρά «βλέπει» τον Χορτιάτη, το Δερβένι και τον Θερμαϊκό και από την άλλη, τα βουνά των Σερρών και της Κερκίνης.
Περπατήστε στο δάσος με τις αιωνόβιες βελανιδιές, που αποτελεί το φυσικό πάρκο του χωριού, χαλαρώστε και αναζωογονηθείτε με τον καθαρό αέρα και τις μυρωδιές της φύσης. Τριγύρω θα συναντήσετε και διάφορα μικρά ποταμάκια με τρεχούμενα νερά αλλά και τις «νερομάνες», ρηχά δηλαδή πηγάδια, που στο παρελθόν ενίσχυαν τις γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες των κατοίκων. Τα ονόμασαν έτσι επειδή ήταν πηγές, που έδιναν άφθονο νερό και λειτουργούν μέχρι και σήμερα. Οι κάτοικοι προχώρησαν σε σειρά έργων, προκειμένου να τις αναδείξουν αλλά και να τις διασώσουν, δημιουργώντας έναν χώρο δασικής αναψυχής σε μία περιοχή ιδιαίτερου φυσικού και πολιτισμικού κάλλους. Η περιοχή ενδείκνυται και για τους λάτρεις των περιπατητικών διαδρομών.
Πιείτε τον καφέ σας και απολαύστε αυθεντικές γεύσεις στη «Μυτιληνιά»
Τι γυρεύει μία νησιώτισσά στο ορεινό χωριό του Βερτίσκου; Ερωτική μετανάστης στην περιοχή, η κα Αρχοντία με καταγωγή από τη Μυτιλήνη, μαζί με το σύζυγό της, κ. Ηλία, κατάφεραν στο Καφέ – Ουζερί «Μυτιληνιά», να «παντρέψουν» τις γεύσεις της θάλασσας με αυτές του βουνού χρησιμοποιώντας αγνά υλικά από τον τόπο τους.
Εδώ θα απολαύσετε μαμαδίστικα φαγητά, ντόπια κρεατικά, μαγειρευτά στη γάστρα, αγριογούρουνο, στιφάδο και άλλες νοστιμιές, όλες μαγειρεμένες με αγάπη και ελαιόλαδο από τη Λέσβο.
Μη χάσετε την ευκαιρία να δοκιμάσετε τον καλύτερο τηγανητό μπακαλιάρο σκορδαλιά, που είναι και η σπεσιαλιτέ της, καθώς και τους θαλασσινούς ουζομεζέδες της «Μυτιληνιάς», που πάντα συνοδεύονται με καλό ουζάκι από το νησί της.
Στον όμορφο και περιποιημένο χώρο, που θα τον συναντήσετε στην είσοδο του χωριού, θα νιώσετε πραγματικά σαν το σπίτι σας. Εκτός από φαγητό, μπορείτε να πιείτε και το καφεδάκι σας στην πολύχρωμη αυλή του.
Extra Info: Αυτή την περίοδο το Καφέ – Ουζερί λειτουργεί Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή.
Facebook: Καφέ Ουζερί ” Μυτιληνιά “
Αγιος Γεώργιος: Η τρίκλιτη βασιλική του 18ου αιώνα
Στη βορειανατολική πλευρά του χωριού θα συναντήσετε τον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου. Πρόκειται για ξυλόστεγη μακεδονική τρίκλιτη βασιλική του 18ου αιώνα. Το 1928 επειδή ο χώρος δεν έφτανε πια για τους πιστούς έκτισαν έναν γυναικωνίτη πάνω από τον νάρθηκα και κατεδάφισαν τον μικρό ξύλινο γυναικωνίτη που υπήρχε μέχρι τότε. Ετσι η εκκλησία απέκτησε τη μορφή που έχει σήμερα.
Οι εξωτερικοί της τοίχοι είναι διακοσμημένοι με μαρμάρινες πλάκες με διακοσμητικά ανάγλυφα. Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο και για τη διακόσμησή του αντάμωσαν δύο τέχνες, η ζωγραφική και η ξυλογλυπτική. Το μεγαλύτερο μέρος του είναι ζωγραφισμένο (1843), από τον ζωγράφο Μαργαρίτη Λάμπρου, ο οποίος καταγόταν από τη Χαλάστρα.
Στο τέμπλο υπάρχουν αγιογραφίες πολύ αξιόλογες, που έφεραν οι ντόπιοι από το Αγιο Ορος. Η πιο παλιά αγιογραφία βρίσκεται στο αριστερό τμήμα του τέμπλου και φέρει την ημερομηνία 1774. Στη νότια πλευρά του ναού υπάρχει καμπαναριό το οποίο κτίστηκε το 1978 μετά από τον καταστροφικό σεισμό, αλλά έχει τη μορφή και τη θέση που είχε το αρχικό πέτρινο καμπαναριό.
Στην βορειοδυτική έξοδο του Βερτίσκου θα συναντήσετε και το ξωκλήσι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Βερτίσκος: Η παλιά Μπέροβα και η πορεία της στο χρόνο
Ο Βερτίσκος παλιά ονομάζονταν Μπέροβα. Είναι ένα χωριό με ιστορία, το οποίο μέχρι να φτάσει στη σημερινή του μορφή, πέρασε από πολλά στάδια. Κύριες αιτίες των αλλαγών οι εξελίξεις του τρόπου ζωής των κατοίκων και τα σοβαρά ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την πορεία τους. Οι σκόρπιοι μικροί μαχαλάδες που υπήρχαν στην περιοχή σταδιακά μαζεύτηκαν στον μεγαλύτερο που βρισκόταν στο κάτω μέρος του σημερινού χωριού και αποτέλεσαν την Μπέροβα (μαζώματα).
Το 1697 η Μπέροβα καταγράφεται σε φορολογικές καταστάσεις των Οθωμανών ως χριστιανικό χωριό που παράγει κάρβουνο ενώ το 1780, ως Χανεκές και το 1801 περιλαμβάνεται σε φιρμάνι σχετικά με προνομιακές ρυθμίσεις των χωριών που ασχολούνται με την παραγωγή ξυλάνθρακα. Ξεχώρισε επίσης για την παραδοσιακή ξυλογλυπτική και αργότερα για τα περίφημα χαλιά που έγιναν γνωστά ως «τσούλια» και διαδόθηκαν σε όλη τη Μακεδονία. Οι κάτοικοι του παράλληλα ασχολήθηκαν με την κτηνοτροφία, τον καπνό και λίγο με τη γεωργία.
Αξιοσημείωτη ήταν η μεγάλη συμβολή των κατοίκων του στον Μακεδονικό Αγώνα. Στις 17 Ιουνίου 1913 τα Βουλγάρικα στρατεύματα έκαψαν πολλά σπίτια του χωριού ενώ το 1927 η «Κοινότης Μπερόβης» μετονομάστηκε σε «Κοινότητα Βερτίσκου». Το 1944 τα στρατεύματα κατοχής έκαψαν επίσης μεγάλο μέρος του χωριού, καθώς και το τωρινό σχολείο ενώ το 1950, μετά τη λήξη του Εμφύλιου Πολέμου, οι Βερτισκιώτες τα ανακατασκεύασαν.
Το 1954 στον Βερτίσκο υπήρχαν 1800 μόνιμοι κάτοικοι από τους όποιους τα 250 ήταν παιδιά. Τη δεκαετία του ’60 το χωριό αποδυναμώθηκε πλήρως με τη μετανάστευση. Ετσι, και ενώ το 1961 ο οικισμός είχε 1.042 κατοίκους, στην απογραφή του 1971 είχε πλέον 308 κατοίκους.
Το 1978, με το μεγάλο σεισμό, το χωριό έμελλε να ζήσει ακόμη μία καταστροφή. Αρκετά σπίτια, κυρίως παλιά, καταστράφηκαν. Κάποια χτίσθηκαν μέσω ΥΑΣΒΕ και ο οικισμός απέκτησε τη σημερινή του μορφή. Ο τότε Πρόεδρος της Κοινότητας, Αστέριος Αβραμίδης συνέβαλε αποφασιστικά.
Το 2010 ιδρύθηκε σωματείο με την επωνυμία «Σύνδεσμος Βερτισκιωτών». Αυτός προέκυψε από τον Μορφωτικό Αθλητικό Σύνδεσμο Βερτισκιωτών (1987), ο οποίος με τη σειρά του δημιουργήθηκε μετά τη συγχώνευση του Αθλητικού Ομίλου «Βερτίσκος» (1978) και του Συνδέσμου Βερτισκιωτών Θεσσαλονίκης «Ο Άγιος Γεώργιος» (1964).
Στον οικισμό λειτουργούσαν έως και το 2002 οι Κοινοτικές Κατασκηνώσεις Βερτίσκου.
Το χωριό ανήκει στο Δήμο Λαγκαδά, αποτελεί δημοτική ενότητα του Δήμου Βερτίσκου και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 343 κατοίκους.
Πηγή ιστορικών στοιχείων: vertiskos.gr
