Σκαρφαλωμένα στις νοτιοδυτικές πλαγιές του Κερδύλιου Ορους, σε υψόμετρο 500 περίπου μέτρων, ξεπροβάλλει μέσα από ένα μοναδικό φυσικό τοπίο, ο καλά κρυμμένος οικισμός των Στεφανινών.
Τα Στεφανινά, είναι ένα μικρό γραφικό χωριό του Δήμου Βόλβης, που ξεχωρίζει για την πλούσια φυσική ομορφιά του και το έντονο βυζαντινό παρελθόν του.
Τα πλακόστρωτα σοκάκια του και τα πέτρινα σπίτια του, χτισμένα με την παραδοσιακή Μακεδονίτικη αρχιτεκτονική, βρίσκονται δίπλα σε ένα ρέμα με αιωνόβια πλατάνια και με γάργαρα τρεχούμενα νερά, που προσφέρουν απλόχερα τη δροσιά τους κατά τους θερινούς μήνες ενώ από πάνω του απλώνεται ένα υπέροχο δάσος με θεόρατες οξιές, βελανιδιές, φλαμουριές και καστανιές.
Μονοπάτια, ξωκλήσια, πηγές, υπέροχη θέα, είναι μερικά από τα πράγματα που θα συναντήσετε κατά την εξερεύνησή σας γύρω από το χωριό, καθώς επίσης και ερείπια κάστρων και παλιών νερόμυλων, που αποτελούν απομεινάρια της βυζαντινής του ιστορίας.
Τι πρέπει να δείτε στα Στεφανινά
Ξεκινήστε τη βόλτα σας στα Στεφανινά, περπατώντας στους λιθόστρωτους δρόμους του. Κατά τη διαδρομή σας θα συναντήσετε πέτρινα αρχοντικά ενώ στο κέντρο του χωριού υψώνεται η τρίκλιτη βασιλική του Αγίου Δημητρίου.
Πρόκειται για μία πανέμορφη εκκλησία του 19ου αιώνα, με μοναδικές τοιχογραφίες. Την ημέρα της γιορτής της ενοριακής εκκλησίας, στις 26 Οκτωβρίου, γίνεται «κουρμπάνι». Αν είστε τυχεροί και βρεθείτε εκείνη την εποχή στα Στεφανινά συμμετέχετε στο γλέντι με τους παραδοσιακούς χορούς και τα νταούλια στο κέντρο του χωριού.
Απέναντι, στο παλιό δημοτικό σχολείο, βρίσκεται στο Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο δημιούργησε ο Σύλλογος του χωριού.
Σ’ αυτό θα βρείτε διάφορα αντικείμενα από την καθημερινότητα και τη ζωή των κατοίκων, όπως εργαλεία, μαγειρικά σκεύη, αργαλιούς, φορεσιές κ.α. και θα μάθετε περισσότερα για την καθημερινότητά τους. Μην χάσετε την ευκαιρία να το επισκεφθείτε.
Λίγο πιο πέρα από την κεντρική πλατεία του χωριού, θα συναντήσετε τον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που είναι διατηρητέο μνημείο. Η εκκλησία πανηγυρίζει τον Δεκαπενταύγουστο. Την παραμονή γίνεται η περιφορά της εικόνας της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ενώ ανήμερα, μετά τη λειτουργία, γίνονται αθλητικοί αγώνες και πάλη στη θέση «πλατάνια», μια μαγευτική τοποθεσία μέσα σε πλατανόδασος. Το γλέντι περιλαμβάνει κλαρίνα και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Ο Ναός που πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφθείτε είναι η Μονή του Αγίου Γεωργίου. Βρίσκεται σε μία εξαιρετική τοποθεσία, στις νοτιοανατολικές πλευρές των Κερδυλίων, μέσα στο κοινοτικό δάσος των Στεφανινών και αποτελεί μνημείο της πρώιμης τουρκοκρατίας. Εδώ θα θαυμάσετε τις μοναδικές τοιχογραφίες που σώζονται καθώς και το υπέροχο φυσικό περιβάλλον.
Η εκκλησία κρύβεται πίσω από τον επιβλητικό βράχο, την ονομαζόμενη Πλάκα του Αγίου Γεωργίου και έτσι δεν γίνεται αντιληπτή από την παράκτια περιοχή. Από εκεί η θέα είναι μαγευτική. Μπορείτε πάνω από το βράχο να απολαύσετε όλο το Στρυμονικό Κόλπο με τα παραθαλάσσια χωριά του (Ασπροβάλτα, Νέα Βρασνά, Σταυρός). Υπάρχει μονοπάτι για πεζοπορία, αν επιλέξετε να περπατήσετε ενώ ο δρόμος είναι χωματόδρομος και χρειάζεται προσοχή με το Ι.Χ.
Βορειοανατολικά από το χωριό, σε έναν κατάφυτο λόφο, βρίσκονται και τα ερείπια ενός κάστρου της Μεσοβυζαντινής Περιόδου. Πρόκειται για το Παλαιόκαστρο Στεφανιανών, το οποίο είχε καλή οπτική στην ευρύτερη περιοχή του οροπεδίου των Βρωμολιμνών (δηλαδή των αποξηραμένων λιμνών Λάντζας και Μαυρούδας) καθώς και οπτική επικοινωνία με γειτονικά χωριά και κάστρα, όπως το Παλαιόκαστρο Μαυρούδας, το χωριό του Σοχού, με τον Πύργο Στεφανινών (εντός του χωριού), τον βυζαντινό πύργο της Αρέθουσας, μέχρι και το ανατολικό τμήμα της λίμνης Βόλβης προς τη μεριά της Ρεντίνας.
Εντος του χωριού υπάρχει και έτερο βυζαντινό κάστρο και συγκεκριμένα στο δυτικό του τμήμα με ονομασία «Πύργος», από το οποίο σώζονται λιγοστά ερείπια.
Οπως προαναφέραμε, γύρω γύρω από το χωριό θα συναντήσετε διάσπαρτα ξωκλήσια, διάφορες πεζοπορικές διαδρομές, τρεχούμενα νερά και μοναδική φύση. Πιείτε το καφεδάκι σας στο καφενείο και ξεκινήστε τις βόλτες σας τόσο εντός του οικισμού, όσο και στη γύρω περιοχή. Και όταν έρθει η ώρα του φαγητού, ετοιμαστείτε να γευτείτε ντόπια κρέατα και παραδοσιακές λιχουδιές.
Το καλοκαίρι, πολλοί επιλέγουν τα Στεφανινά για να απολαύσουν τη δροσιά του και τη φιλοξενία του. Δεν είναι λίγοι οι τουρίστες αλλά και οι Ελληνες που εξορμούν από τα παραθαλάσσια μέρη, προς το βουνό. Η περιοχή είναι ιδανική και για τους λάτρεις της πεζοπορίας καθώς προσφέρει άπειρες διαδρομές μέσα στο πλούσιο δάσος. Χαρακτηριστική είναι η ανάβαση από το χωριό στην κορυφή «Γιαννίτσι» στα 1090μ.
Τα Στεφανινά είναι ένα χωριό που αξίζει να ανακαλύψετε!
Δείτε επίσης: Βρασνά: Το παλιό παραδοσιακό χωριό στη Μακεδονία που σε… μαγεύει με την πρώτη ματιά (ΒΙΝΤΕΟ & ΦΩΤΟ)
Στεφανινά: Το Βυζαντινό παρελθόν τους και η ονομασία τους
Τα Στεφανινά τον 9ο αιώνα, κατείχαν σημαντική θέση ως έδρα καπετανικίου βυζαντινής επαρχίας. Η πρώτη αναφορά στις ιστορικές πηγές βρίσκεται σε έγγραφο του 11ου αι. και συγκεκριμένα το έτος 1083, αρχικά ως Αρχοντεία Στεφανιανών (ο όρος Αρχοντεία σήμαινε στρατιωτικό και διοικητικό κέντρο μιας περιοχής), η οποία στη συνέχεια μετεξελίχθηκε σε Κατεπανίκιον Στεφανιανών. Τα εδαφικά του όρια πιστεύεται ότι εκτείνονταν από τα Κερδύλλια Ορη, με ένα τμήμα του παραλιακού μέρους του Στρυμονικού κόλπου, μέχρι και την ευρύτερη περιοχή του όρους Βερτίσκος και κάποια τμήματα των λιμνών Βόλβης και Κορώνειας.
Εκκλησιαστικά φαίνεται ότι ανήκε στην Επισκοπή Εζεβάς. Το έτος 1307, προσαρτήθηκε στην επισκοπή Εζεβάς, της οποίας ο επίσκοπος Κάλλιστος υπέγραψε ως ταπεινός επίσκοπος «Εζεβών και Στεφανιανών». Συνέχισε να υπάγεται σε αυτή και το έτος 1358, σύμφωνα με επιστολή που υπέγραψε ο Ματθαίος ως «επίσκοπος Εζιβών και Στεφανιανών».
Τα επόμενα χρόνια, τα Στεφανιανά όπως και η ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας ακολούθησαν πτωτική πορεία μέχρι και την κατάκτηση της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους το 1430. Στους υστεροβυζαντινούς χρόνους τα Στεφανινά αποτελούν μετόχι της Μονής Εσφιγμένου του Αγίου Όρους. Λόγω της δυσπρόσιτης τοποθεσίας τους, συνέβαλαν στην καθοριστική συμμετοχή των ντόπιων στην Ελληνική Επανάσταση, στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στην Εθνική Αντίσταση.
Οσον αφορά την ονομασία τους, υπάρχουν πολυάριθμες λαϊκές εκδοχές. Από αυτές που ξεχωρίζουν, η μία υποστηρίζει πως τα
Στεφανινά ονομάστηκαν έτσι από το στεφάνι, επειδή «στεφανώνονται» από πλούσιους γεωμορφολογικούς σχηματισμούς, όπως κορυφές, δάση και ρεματιές, παίρνοντας έτσι τη μορφή τόξου. Η δεύτερη ερμηνεία συσχετίζει το χωριό με τα ζευγάρια που συνήθιζαν να επιλέγουν τον τόπο αυτό για να «στεφανωθούν», αφού αποτελούσε ένα από τα πιο αρχοντικά και όμορφα κεφαλοχώρια της περιοχής.
Ο σύλλογος, οι κάτοικοι και τα προϊόντα τους
Καθοριστικό ρόλο στη ζωή του χωριού, παίζει ο Πολιτιστικός Περιβαλλοντικό Σύλλογος Στεφανιωτών Θεσσαλονίκης, ο οποίος ιδρύθηκε το 1997. Μεταξύ άλλων, διοργανώνει πολιτιστικές, αθλητικές, επιμορφωτικές εκδηλώσεις, συμβάλει στη διαφύλαξη και αξιοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος και στην καταγραφή, διάσωση και προώθηση των εθίμων και των παραδόσεων της Κοινότητας Στεφανινών. Διαθέτει χορευτικπά τμήματα ενώ με πρωτοβουλία του δημιουργήθηκε και το λαογραφικό μουσείο.
Τα Στεφανινά έχουν 362 κάτοικους, οι οποίοι ασχολούνται κατά κύριο λόγο με την κτηνοτροφία, την καλλιέργεια καπνού, δημητριακών, φασολιών και την υλοτομία. Για το λόγο αυτό και το χωριό φημίζεται για τα βραστερά φασόλια, για το ωραίο κατσικίσιο τυρί, που το φτιάχνουν οι παραγωγοί για το ντόπιο κρέας μοσχαρίσιο, γίδας και χοιρινό. 2 περίπου χιλιόμετρα από τα Στεφανινά, βρίσκονται και τα Κάτω Στεφανινά, ένας νέος σχετικά οικισμός, με 19 μόλις μόνιμους κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2011.
Απέχουν από τη Θεσσαλονίκη 86χλμ. και μπορεί να φθάσει κανείς με λεωφορείο του ΚΤΕΛ ή με Ι.Χ. μέσω Σοχού ή μέσω Ρεντίνας αφού διανύσει μέρος της Εγνατίας Οδού. Παράλληλα, η απόστασή τους από τις ακτές του Στρυμονικού Κόλπου, είναι μόλις 15 – 20 χιλιόμετρα.
Πηγές ιστορικών στοιχείων: www.kastra.eu, volvipress.gr
