Αυτός ο τόπος τα συνδυάζει όλα… Βαθιά ιστορία, ξεχωριστά αξιοθέατα και βυζαντινά μνημεία, έναν μοναδικό φυσικό «θησαυρό» και προτάσεις που ικανοποιούν τον κάθε επισκέπτη.
Γι’ αυτό άλλωστε ο Χορτιάτης αποτελεί και τον αγαπημένο προορισμό των Θεσσαλονικέων για μίνι εξορμήσεις όλες τις εποχές του χρόνου!
Η όμορφη κωμόπολη του Δήμου Πυλαίας – Χορτιάτη, βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Χορτιάτη, στα 475 μέτρα υψόμετρο και απέχει από το κέντρο της Θεσσαλονίκης μόλις 18 χιλιόμετρα.
Παρότι το όνομά της έχει συνδεθεί άμεσα με το βουνό και αποτελεί αγαπημένο προορισμό για τους φυσιολάτρες, μπορεί να προσφέρει στους επισκέπτες της πολλά περισσότερα.
Για το λόγο αυτό η φήμη της έχει ξεπεράσει τα στενά όρια του νομού Θεσσαλονίκης και αποτελεί πλέον ιδανική επιλογή για ιστορικό, θρησκευτικό και γαστρονομικό τουρισμό.
Ενας τόπος που συνδυάζει την ιστορία με τη φυσική ομορφιά και το μοναδικό δάσος του Χορτιάτη, και σας προτείνουμε να τον εξερευνήσετε.
Χορτιάτης: 10 πράγματα που πρέπει να δείτε και να κάνετε όταν βρεθείτε στην όμορφη κωμόπολη
1. Το αρχαίο ρωμαϊκό Υδραγωγείο σας… καλωσορίζει στον Χορτιάτη
Φτάνοντας στον Χορτιάτη, λίγο πριν την είσοδο του οικισμού, σας περιμένει μία υπέροχη έκπληξη. Πρόκειται για το αρχαίο Υδραγωγείο του Χορτιάτη. Η όψη του θα σας εντυπωσιάσει. Επί 19 ολόκληρους αιώνες τροφοδοτούσε με νερό τη Θεσσαλονίκη, μεταφέροντας το από τις πηγές του Χορτιάτη στην πόλη. Οταν ποια ο πληθυσμός της πόλης αυξήθηκε και τα πηγάδια δεν μπορούσαν να καλύψουν τις ανάγκες τους, αναζητήθηκαν λύσεις στα γύρω βουνά.
Με μήκος 223 μ. και μέγιστο ύψος 20 μ., το Ρωμαϊκό Υδραγωγείο του Χορτιάτη, αποτελεί το μοναδικό σωζόμενο μνημείο στο είδος του στην Κεντρική Μακεδονία. Χτίστηκε από τους Ρωμαίους ενώ η αρχική φάση του χρονολογείται στον 1ο αιώνα μ.Χ.
Δείτε περισσότερα: Χορτιάτης: Το αρχαίο Υδραγωγείο που ξεδιψούσε τη Θεσσαλονίκη (ΒΙΝΤΕΟ από drone & ΦΩΤΟ)
2. Κάντε μία στάση στο μνημείο του Ολοκαυτώματος
Αν θέλετε να «συνδεθείτε» με την ιστορία αυτού του τόπου, κάντε οπωσδήποτε μία στάση στο μνημείο του Ολοκαυτώματος. Στήθηκε το 1960 για να μας θυμίζει τη μαύρη σελίδα στην ιστορία του Χορτιάτη και να τιμήσει τη μνήμη των ανθρώπων που χάθηκαν άδικα. Ηταν 2 Σεπτεμβρίου του 1944, όταν το χωριό κάηκε από τους Γερμανούς και 149 κάτοικοί του, βρήκαν τραγικό θάνατο από τους Ναζί και τους συνεργάτες τους ταγματασφαλίτες.
51 εξ αυτών ήταν ανήλικοί, από τους οποίους οι 36 κάτω των 10 ετών -ακόμη και αβάπτιστα βρέφη. Αλλοι εκτελέστηκαν εν ψυχρώ και άλλοι κάηκαν ζωντανοί. Για το λόγο αυτό, ο μαρτυρικός οικισμός (υπ. αριθμ. 399 Προεδρικό Διάταγμα) έχει οριστεί ως ιστορική έδρα του δήμου Πυλαίας – Χορτιάτη.
3. Δείτε από κοντά τον «Φούρνο Γκουραμάνη», τον τόπο θυσίας των κατοίκων του χωριού
Οπωσδήποτε πρέπει να δείτε από κοντά το σημείο όπου γράφτηκε η τραγική ιστορία αυτού του τόπου, τον «Φούρνο Γκουραμάνη». Πρόκειται για τον τόπο θυσίας δεκάδων κατοίκων του χωριού, που βρήκαν τραγικό θάνατο είτε από τα πυρά των Γερμανών, είτε κάηκαν ζωντανοί. Σε εκείνο το σημείο, οι Ναζί συγκέντρωσαν τους περισσότερους κατοίκους για να προχωρήσουν στη σφαγή, που θεωρείται πως ήταν αντίποινα για την επίθεση που είχαν δεχθεί νωρίτερα εκείνη την ημέρα δύο οχήματα από αντάρτες του ΕΛΑΣ, ένα που άνηκε στον Οργανισμό Υδρευσης Θεσσαλονίκης και ανέβαινε στον Χορτιάτη για καθαρισμό του υδραγωγείου και ενός ακόμη γερμανικού οχήματος.
Μάλιστα, κατά τη μεταφορά τους εκεί, ένας από τους Γερμανούς έπαιζε ένα χαρούμενο σκοπό στο βιολί. Αφού τους έκλεισαν στον φούρνο οι άντρες του Φριτς Σούμπερτ έστησαν ένα πολυβόλο και άρχισαν να τους πυροβολούν από ένα μικρό παραθυράκι της πόρτας. Κατόπιν έβαλαν φωτιά για να κάψουν ζωντανούς όσους δεν είχαν σκοτωθεί. Οσοι προσπάθησαν να διαφύγουν από το κτίριο που καιγόταν, μαχαιρώθηκαν από τους στρατιώτες που περίμεναν έξω. Μόνο δύο άνθρωποι κατάφεραν να γλυτώσουν από το φούρνο του Γκουραμάνη.
Σήμερα, στο σημείο όπου βρισκόταν ο φούρνος Γκουραμάνη, βρίσκεται το ναΐδριο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Η πλάκα ακριβώς μπροστά αναφέρει τα ονόματα των Ελλήνων πεσόντων σε εκείνο τον τόπο του μαρτυρίου, που ουδείς δε θα ξεχάσει ενώ κάθε χρόνο τιμώνται όπως του αξίζει, ως ήρωες.
Δείτε περισσότερα: Ολοκαύτωμα Χορτιάτη: Φούρνος Γκουραμάνη, τόπος θυσίας της σφαγής από τους ναζί (ΒΙΝΤΕΟ & ΦΩΤΟ)
4. Περάστε από τον πανέμορφο Ναό του Αγίου Γεωργίου στο κέντρο του οικισμού
Σε κεντρικό σημείο της κωμόπολης του Χορτιάτη θα συναντήσετε και τον υπέροχο Ναό του Αγίου Γεωργίου. Θεμελιώθηκε το 1806, εγκαινιάσθηκε το 1837 και αποτελεί ένα χαρακτηριστικό δείγμα μεταβυζαντινής βασιλικής. Ο Ναός ξεχωρίζει για το λιθόκτιστο πυργοειδές κωδωνοστάσιο τετράγωνης κάτοψης, το οποίο χτίστηκε το 1874, σύμφωνα με μία επιγραφή που φέρει. Είναι τρίκλιτος ξυλόστεγος ναός , κατά τον τύπο μεταβυζαντινής βασιλικής χωρίς νάρθηκα και με υπόστεγο στη δυτική πλευρά. Πάνω από την κύρια είσοδο υπάρχει ξύλινος γυναικωνίτης. Το ξύλινο τέμπλο είναι έργο του 1812.
5. Θαυμάστε τον Ναό της Μεταμόρφωσης, ένα υπέροχο βυζαντινό μνημείο του 12ου αιώνα
Σε κοντινή απόσταση, νοτιοδυτικά από τον Ναό του Αγίου Γεωργίου, βρίσκεται ο ιστορικός Ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, που αποτελεί και τοπόσημο για την περιοχή και ένας ακόμη λόγος επίσκεψης στον μαρτυρικό Χορτιάτη που έχει τόσα να επιδείξει και να προσφέρει στον επισκέπτη του.
Πρόκειται για ένα από τα σπουδαιότερα βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης, το οποίο έπειτα από 900 και πλέον χρόνια βγήκε και πάλι στο φως! Ο ιστορικός Ναός, που χρονολογείται από τον 12ο αιώνα, πρόσφατα παραδόθηκε και πάλι στους πιστούς, πλήρως αναστηλωμένος και λειτουργικός.
Οι καμπάνες του, μετά από εκατοντάδες χρόνια, ήχησαν ξανά και το μοναδικό αυτό μνημείο, με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική σημασία, συνεχίζει την ιστορία του από εκεί που την σταμάτησε!
Ο Ιερός Ναός «Μεταμορφώσεως του Σωτήρος» και «Παναγίας Βλαχερνών» αποτελεί Μνημείο ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής σημασίας που χτίστηκε στα ύστερα χρόνια της βυζαντινής Αυτοκρατορίας, την εποχή των Κομνηνών (12ος αιώνας), σε μια περιοχή, όπου ακόμη διατηρούνται τα λείψανα Παλαιοχριστιανικού ναού μαζί με τμήματα Ρωμαϊκού υδραγωγείου και τα κατάλοιπα της μεγάλης Βυζαντινής μονής του Χορταΐτου.
Αποτελούσε τον κοιμητηριακό ναό της Μεγάλης Σταυροπηγιακής Μονής Χορταΐτου που άκμαζε για αιώνες στην περιοχή αριθμώντας 400 περίπου μοναχούς και ελέγχοντας την υδροδότηση της πόλης της Θεσσαλονίκης. Διαθέτει εκπληκτικές βυζαντινές τοιχογραφίες και από τυπολογικής πλευράς είναι μοναδικός σε ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα.
Δείτε περισσότερα: Μεταμόρφωση του Σωτήρος: Ο βυζαντινός θησαυρός στον Χορτιάτη που άνοιξε τις… πύλες του μετά από εννιά αιώνες (ΒΙΝΤΕΟ & ΦΩΤΟ)
6. Γι’ απολαυστικό καφεδάκι, λαχταριστά μεζεδάκια και καλό φαγητό επισκεφθείτε τον «Βάιο Καφέ – Μεζέ»
Για εσάς που θέλετε να κάνετε το καλύτερο διάλλειμα από την περιήγησή σας στον Χορτιάτη για να απολαύσετε το καφεδάκι σας, ή να ολοκληρώσετε ιδανικά την εκδρομή σας στην όμορφη κωμόπολη, με εκλεκτά μεζεδάκια και πεντανόστιμο φαγητό, σας προτείνουμε τον «Βάιο Καφέ – Μεζέ»! Τον ξεχωρίσαμε για τη φιλοξενία και την άψογη εξυπηρέτησή του, το όμορφο και ζεστό περιβάλλον που έχει δημιουργήσει και φυσικά τις υπηρεσίες που προσφέρει.
Το γνωστό μεζεδοπωλείο βρίσκεται στο κεντρικότερο σημείο του χωριού, δίπλα στην Κοινότητα και αρχικά θα σας προσελκύσει ο παραδοσιακός και περιποιημένος του χώρος καθώς επίσης και οι χαμογελαστοί και φιλόξενοι οικοδεσπότες του. Το καλοκαίρι θα απολαύσετε τη δροσιά κάτω από την κληματαριά και την πικροκαστανιά ενώ το χειμώνα, τη ζεστασιά και τη θαλπωρή από το αναμμένο τζάκι και το χιονισμένο τοπίο.
Ο «Βάιος Καφέ – Μεζέ» αποτελεί την καλύτερη πρόταση για όσους θέλετε να απολαύσετε τον παραδοσιακό καφεδάκι του χωριού καθώς επίσης και λαχταριστούς και εκλεκτούς μεζέδες μαζί με καλό τσίπουρο και κρασί. Οπως άλλωστε γινόταν και παλιά στο καφενείο του παππού Βάγιου, μετέπειτα «Κληματαριά» της οικογένειας Παναγιώτη Καμάνικα. Αφεθείτε στην εξυπηρέτηση των ανθρώπων του και διαλέξτε τα αγαπημένα σας μεζεδάκια, που προετοιμάζονται με αγάπη και μεράκι και με τα καλύτερα φρέσκα υλικά.
Προτείνουμε να δοκιμάσετε τηγανιά, το εξαιρετικό λουκάνικο με γραβιέρα Νάξου, κεμπακάκια Φλώρινας, σαρδέλα ψητή, θράψαλο, σουπιές στιφάδο, φασόλια φούρνου, μανιτάρια καθώς και για πιάτο ημέρας ότι μαγειρεύει για την οικογένεια η Χρύσα: Μουσακά, παστίτσιο, κοτόσουπα, κοκκινιστό, μαγείρεμα κατά παραγγελία αλλά και υπέροχα γλυκά όπως σοκολατόπιτα, καρυδόπιτα, κυδώνι…
Ο «Βάιος Καφέ – Μεζέ» σίγουρα θα γίνει το αγαπημένο σας στέκι.
Extra Info: Μαρτύρων 2ας Σεπτεμβρίου 100, Χορτιάτης, Από Οκτώβριο: Τρίτη-Τετάρτη-Πέμπτη: Ανοιχτά μέχρι το απόγευμα
Παρασκευή-Σάββατο-Κυριακή: 11:15-23:00, Υπεύθυνος: Καμάνικας Βάιος, Τηλ.: 2310 349 200, Κινητό: 6976 60 60 18, Instagram: vaios.cafe.meze
7. Ανακαλύψτε σε ένα πανέμορφο φυσικό τοπίο το παρεκκλήσι της Αγίας Παρασκευής
Στην άκρη του χωριού, θα συναντήστε έναν από τους αγαπημένους και δημοφιλείς προορισμούς, το παρεκκλήσιο της Αγίας Παρασκευής.
Το πετρόκτιστο και γραφικό εκκλησάκι αποτελεί σημείο συνάντησης για τους πεζοπόρους και τους λάτρεις της φύσης, ενώ πολλοί το επιλέγουν για γάμους και βαπτίσεις. Το τοπίο είναι μαγευτικό, οποιαδήποτε εποχή και αν το επισκεφθείτε.
Από το σημείο εκείνο ξεκινούν πολλές ορεινές διαδρομές για το βουνό του Χορτιάτη ενώ λίγα μέτρα πιο κάτω, είναι ο χωματόδρομος που οδηγεί στο χωριό Αδραμέρι, μία διαδρομή που την κάνουν πολλοί με 4Χ4. Δεν είναι λίγοι αυτοί που επιλέγουν ως αφετηρία το Παρεκκλήσι της Αγίας Παρασκευής για να ανέβουν στο καταφύγιο του SEO (ορειβατικός σύλλογος Θεσσαλονίκης), χρησιμοποιώντας ένα μικρό κομμάτι μονοπατιού και το δασικό δρόμο.
Κάθε καλοκαίρι, στις 26 Ιουλίου, αναβιώνει το παραδοσιακό Κουρμπάνι, με διήμερες πανηγυρικές εκδηλώσεις για τον εορτασμό της Αγίας Παρασκευής της Μεγαλομάρτυρος.
Δείτε περισσότερα: Η Αγία Παρασκευή στο Χορτιάτη: Χειμερινό σκηνικό σε ένα πανέμορφο φυσικό τοπίο (ΒΙΝΤΕΟ)
8. Επίσκεψη στο Μοναστήρι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος
Λίγο έξω από την κωμόπολη, σε ένα ειδυλλιακό τοπίο, θα συναντήσετε και την Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Ιδρύθηκε το 1961 και τα πρώτα χρόνια στο χώρο λειτουργούσαν οι μαθητικές κατασκηνώσεις της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης. Το 1976, δεκαπέντε χρόνια μετά την ίδρυση του, μετατράπηκε από ανδρικό σε γυναικείο.
Ανάμεσα στις δοκιμασίες του Μοναστηριού ήταν ο σεισμός του 1978 και η μεγάλη πυρκαγιά του 1999, που κατέστρεψε ολοσχερώς το Ηγουμενείο με τη Βιβλιοθήκη, το Αρχείο της Ιεράς Μονής (με μόνη εξαίρεση την πρώτη σελίδα του μοναχολογίου και ελάχιστα πρακτικά του ηγουμενοσυμβουλίου), τις αργυρές λειψανοθήκες, -χωρίς όμως να καούν τα ιερά λείψανα!-, το Παρεκκλήσιο της Αγίας Τριάδος, κελιά και κοινόχρηστους χώρους.
Σήμερα η Αδελφότητα της Ιεράς Μονής αποτελείται από δώδεκα μοναχές υπό την ηγουμενία της Χριστοδούλης μοναχής, οι οποίες εκτός από την πνευματική άσκηση διακρίνονται και στις ιερές τέχνες, όπως η χρυσοκεντητική, η αγιογραφία και διάφορα χειροτεχνήματα. Στο μοναστήρι θησαυρίζονται ιερά λείψανα των Αγίων: Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης, Μηνά, Βαρβάρας, Μαρίνης, Παρασκευής, Γεωργίου Χοζεβίτου, Νεκταρίου και Παντελεήμονος.
Η Ιερά Μονή πανηγυρίζει την εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και τα Εισόδια της Θεοτόκου, στα οποία είναι αφιερωμένο το Καθολικό της, καθώς και τη Λαμπροτρίτη, προς τιμήν των Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης. Νωρίτερα, στο δρόμο σας θα συναντήσετε και το όμορφο εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (1953).
9. Γνωρίστε το βουνό του Χορτιάτη
Η κωμόπολη του Χορτιάτη είναι άμεσα συνδεδεμένη με το ομώνυμο βουνό. Ολες τις εποχές του χρόνου οι Θεσσαλονικείς και όχι μόνο, επιλέγουν την περιοχή για πεζοπορία, ποδηλασία, μηχανοκίνητο αθλητισμό και άλλες δράσεις στη φύση. Περπατήστε στα διάφορα μονοπάτια του, με το μονοπάτι των Παγοποιών, να είναι η πιο όμορφη και γνωστή πεζοπορική διαδρομή, που συνδέεται άμεσα με την ιστορία του τόπου.
Τα παλιά χρόνια, τις κρύες νύχτες του χειμώνα, κάτοικοι της περιοχής ανέβαιναν στο βουνό και οδηγούσαν το νερό των πηγών στις «μπάρες», σε κατάλληλες θέσεις, δηλαδή, για να παγώσει. Στη συνέχεια, τεμάχιζαν τον πάγο με τσεκούρια και τον αποθήκευαν σε ειδικές κατασκευές που έφτιαχναν από κλαδιά δέντρων μέσα στο έδαφος, χρησιμοποιώντας ως μονωτικό υλικό φύλλα οξιάς. Ο πάγος διατηρούνταν ως το καλοκαίρι και οι παγοποιοί τον πουλούσαν στη Θεσσαλονίκη.
Το μονοπάτι, που ήταν κάποτε λιθόκτιστο, με αφετηρία τον οικισμό του Χορτιάτη, καταλήγει στο πετρόχτιστο Καταφύγιο του ΣΕΟ. Στην πορεία του διασχίζει πυκνά πουρναροτόπια, δάση καστανιάς, δρυός και οξιάς, αλλά και εγκαταλειμμένες καλλιέργειες και κερασιές. Προσφέρει άπλετη θέα στο βουνό, στον ομώνυμο οικισμό και στις λίμνες Κορώνεια και Βόλβη. Οποια εποχή και αν επιλέξετε να επισκεφθείτε το δάσος του Χορτιάτη, αυτό θα σας χαρίσει τα πολύτιμα “δώρα” του.
10. Ολοι οι δρόμοι οδηγούν στο Καταφύγιο του Χορτιάτη
Η εκδρομή σας στον Χορτιάτη μπορεί να ολοκληρωθεί ιδανικά με την επίσκεψή σας στο Καταφύγιο του Χορτιάτη. Πρόκειται για μία… όαση που σε υψόμετρο 1000 μέτρων, ξεπροβάλλει μέσα από το δάσος και μεταμορφώνεται ανάλογα με την εποχή! Εδώ μπορείτε να απολαύσετε τη φύση όλες τις εποχές του χρόνου μαζί με τη ζεστή φιλοξενία και την πληθώρα δραστηριοτήτων που σας προσφέρει.
Δείτε περισσότερα: Καταφύγιο Χορτιάτη: Μία μαγευτική εξόρμηση στο βουνό και τη φύση μία ανάσα από τη Θεσσαλονίκη (ΒΙΝΤΕΟ drone & ΦΩΤΟ)
Λίγα λόγια για την ιστορία του Χορτιάτη
Ο Χορτιάτης, γνωστός με το προελληνικό θρακικό όνομα «Κισσός» (αρχαικά Κίσσος), είναι από τους παλιότερους οικισμούς της περιοχής, γνωστός ακόμα από τα χρόνια του Ηροδότου. Σύμφωνα με τον Στράβωνα, ο βασιλιάς της Θράκης Κισσεύς (ή Κισσής) έχτισε στους πρόποδες του βουνού την πρωτεύουσά του, τον Κισσό. Κόρη του ήταν η Θεανώ και εγγονοί του ο Κόωνας και ο Ιφαδάμαντας, που σκοτώθηκαν από τον Αγαμέμνονα μετά από σκληρή μάχη κατά τον Τρωικό πόλεμο.
Την ύπαρξη οικισμών μαρτυρούν και αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν στην κορυφή του βουνού όπου υπήρχε αρχαίο κάστρο του 4ου αιώνα π.Χ. Από τους Ρωμαϊκούς χρόνους, η περιοχή τροφοδοτούσε την Θεσσαλονίκη με νερό. Αναφερθήκαμε νωρίτερα στα ερείπια του υδραγωγείου που σώζονται δίπλα στο χωριό. Κατά τη Βυζαντινή Εποχή, η περιοχή γνώρισε νέα ακμή με την ίδρυση λαμπρών μοναστηριών, με σημαντικότερη την Μονή του Χορταΐτου, ερείπια της οποίας σώζονται και σήμερα στο χωριό. Το όνομα του σημερινού χωριού είναι παραφθορά του ονόματος της μονής.
Στο μοναστήρι αυτό κατέφυγε για να σωθεί ο δεσπότης (διοικητής) της Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος κατά την στάση της πόλης το 1322 εναντίον του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ανδρόνικου του Β.
Το χωριό ελευθερώθηκε από τους Τούρκους το 1912 μαζί με την υπόλοιπη Μακεδονία. Τότε είχε 300 ελληνικές οικογένειες, σχολείο αρρένων, νηπιαγωγείο και χάνι. Κατά την κατοχή πήρε ενεργό μέρος στην Αντίσταση και το “πλήρωσε” με αίμα καθώς οι Γερμανοί σκότωσαν 149 κατοίκους του.
Σήμερα ο Χορτιάτης είναι κωμόπολη της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης και έχει οριστεί ιστορική έδρα του Δήμου Πυλαίας – Χορτιάτη. Εχει πληθυσμό 4.873 κατοίκους, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011.
Πηγή ιστορικών στοιχείων: www.hortiatis570.gr, imnst.gr
