Αποτελούσε για τη Θεσσαλονίκη τη μεγαλύτερη και την πολυτελέστερη βίλα των «Εξοχών». Η εντυπωσιακή τριώροφη έπαυλη και ο πανέμορφος κήπος της τραβούσαν την προσοχή και αποτελούσαν αντικείμενο θαυμασμού για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης.
Σήμερα γνωρίζουμε τη βίλα Αλλατίνη, ως την πρώην Νομαρχία Θεσσαλονίκης και νυν Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (πλέον στεγάζονται εκεί μερικά τμήματά της καθώς μεταφέρθηκε δυτικά, στο νέο κτίριο της Περιφέρειας), ωστόσο, δεν παύει να είναι ένα από τα πιο λαμπρά δείγματα αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της πόλης.
Από τα τέλη του 19ου αιώνα, στέκει εκεί, μεγαλοπρεπής και επιβλητική μέσα στον πανέμορφο κήπο της με τα αιωνόβια πεύκα, ως αδιάψευστος μάρτυρας μίας άλλης εποχής, που έχει να διηγηθεί ατελείωτες ιστορίες, με πιο ενδιαφέρουσα φυσικά τη δική της.
8 πράγματα που πρέπει να μάθετε για την Βίλα Αλλατίνη
1. Η βίλα Αλλατίνη θεωρήθηκε σύμβολο της πολυπολιτισμικότητας της Θεσσαλονίκης. Εκείνη την εποχή, βρισκόταν στην ανατολικότερη πλευρά της πόλης και ήταν η τελευταία έπαυλη της περιοχής των «Εξοχών» ή «Πύργων», όπως την αποκαλούσαν. Η θέα που είχε προς τη θάλασσα και το βουνό ήταν απέραντη. Από τη μία ο Θερμαϊκός και από την άλλη ο Χορτιάτης. Σήμερα τη συναντάμε στην Βασιλίσσης Ολγας. Πραγματικά ξεπροβάλλει σαν μία… όαση, μέσα από το άναρχο αστικό τοπίο της πόλης.
2. Χτίσθηκε πριν το 1888 σε σχέδια του Ιταλού Βιταλιάνο Ποζέλι (υπάρχουν αναφορές επίσης ότι οικοδομήθηκε το 1898), ως εξοχική κατοικία του Ιταλοεβραίου τραπεζίτη και εμπόρου Καρόλου Αλλατίνι, γιου του γιατρού, Μωυσή Αλλατίνι (1800-1882). Ο ίδιος διάσημος αρχιτέκτονας της εποχής, σχεδίασε και τους Μύλους της οικογένειας Αλλατίνι, που εγκαινιάστηκαν το 1890.
Η οικογένεια Αλλατίνι, που ήταν ονομαστή για τις επιχειρηματικές αλλά και για τις κοινωνικές της δραστηριότητες, μετακόμισε στη Θεσσαλονίκη στις αρχές του 18ου αιώνα, από την Ιταλία. Αποτελούσε μια από τις πλουσιότερες οικογένειες της οθωμανικής αυτοκρατορίας, γεγονός που αποδεικνύεται από τις οικονομικές ενασχολήσεις των μελών της οικογένειας όπως η κεραμοποιία, οι ασφαλιστικές εταιρείες, τα ορυχεία, η ζυθοποιεία κ.ά.
3. Σύμφωνα με το βιβλίο της Ζωρζ Ποζέλι, κατά την εκσκαφή για τα θεμέλια της βίλας, οι εργάτες έπεσαν πάνω σε τάφο, με έναν σκελετό και χρυσά αντικείμενα. Οι εργάτες τα πρόσφεραν στον Ποζέλι, εκείνος όμως αρνήθηκε και ενημέρωσε τον Αλλατίνι. Ο Αλλατίνι έκανε ένα μεγάλο ταξίδι στο εξωτερικό όπου πούλησε τα ευρήματα (επί εποχής Τουρκοκρατίας πάντα) και ο αρχιτέκτονας άλλαξε τα σχέδια και μετακίνησε την σκάλα για να μην ενοχλήσει περαιτέρω τον νεκρό…
Δείτε επίσης: Συνοικία Ουζιέλ: Η γειτονιά στη Θεσσαλονίκη με τα αρχοντόσπιτα που σε ταξιδεύει πίσω στο χρόνο (ΒΙΝΤΕΟ drone & ΦΩΤΟ)
4. Αποτέλεσε κατοικία της Νοεμί Αλλατίνι και του συζύγου της, Αντόλφ Μπλοχ. Οι γιοί του ζευγαριού, Ντάριο και Μαρσέλ, συνέβαλλαν καθοριστικά στη δημιουργία της τεράστιας οικονομικής «αυτοκρατορίας» Ντασό. Στη διάρκεια κατά την οποία η οικογένεια ζούσε στην έπαυλη, διοργανώνονταν λαμπρές συναθροίσεις και κοσμικές δεξιώσεις, που ήταν γνωστές στην κοινωνία της Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με αναφορές δημοσιογράφων της εποχής, ο κήπος της μοναδικής έπαυλης μετατρεπόταν σε χώρο υποδοχής και ψυχαγωγίας, ο οποίος φιλοξενούσε τους γόνους των αριστοκρατικών οικογενειών της πόλης. Στο χώρο φιλοξενήθηκαν επίσης πολλές σημαντικές προσωπικότητες της Ευρώπης.
5. Περί το 1909, έληξε η περίοδος κατά την οποία η βίλα Αλλατίνι αποτελούσε ιδιοκτησία της ομώνυμης οικογένειας, καθώς η τελευταία αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πόλη, λόγω της έκρηξης του ιταλοτουρκικού πολέμου και των βαρύτατων επακόλουθων συνεπειών, που έπληξαν τις επιχειρήσεις τους.
6. Εως το 1907, ως ενοικιαστής αναφέρεται ο Ρομπιλλάν Πασάς. Το 1909, ο Γκουίντο Αλλατίνι πουλάει την βίλα στους Καρ. Μπωτεσσόν και Ευγ. Ντεμπουσσάν αλλά ενοικιαστής παραμένει ο Ρομπιλλάν πασάς. Στις 29/4/1909, καταφθάνει ο Αβδούλ Χαμίτ ‘Β μετά την επιτυχημένη επανάσταση εναντίον του. Στην ουσία αποτέλεσε τη φυλακή του σουλτάνου, όταν οι επαναστάτες του κινήματος των Νεότουρκων τον έθεσαν σε κατ’ οίκον περιορισμό. Εκτός από τον ίδιο, φιλοξένησε το χαρέμι του, τους αξιωματικούς και τους υπηρέτες του. Οταν ο σουλτάνος μπήκε μέσα, σοκαρίστηκε επειδή οι ιδιοκτήτες είχαν «δυτικοποιηθεί» τόσο και δεν υπήρχε δωμάτιο με χαμάμ. Εμεινε εκεί λίγο μέχρι πριν την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.
7. Μετά το 1912, η βίλα Αλλατίνη, που διατήρησε το ιταλικής καταγωγής όνομα, εξελληνισμένο όμως ως προς την κατάληξη, στέγασε εκεί κάποια στρατιωτική μονάδα καθώς από το 1912 ανήκε πλέον στον Ελληνικό Στρατό. Το 1926 και για ένα μόνο χρόνο στέγασε το νεοϊδρυθέν Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και συγκεκριμένα τη Φιλοσοφική Σχολή. Τον Οκτώβρη του 1927 το πανεπιστήμιο μεταφέρθηκε ενώ το 1929 το κτίριο επισκευάστηκε και προστέθηκαν 2 πτέρυγες. Στον πόλεμο του 1940 – 41 χρησιμοποιήθηκε ως Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Κατά την κατοχή υπέστη ζημιές οι οποίες επισκευάσθηκαν το 1948. Χρησιμοποιήθηκε έπειτα σαν παράρτημα του στρατιωτικού νοσοκομείου 424.
Το 1979 χαρακτηρίστηκε διατηρητέο και στέγασε εκεί υπηρεσίες του Υπουργείου Εσωτερικών, τη Νομαρχία Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Σήμερα στεγάζει κάποια τμήματα της Περιφέρειας και το γραφείο του Περιφερειάρχη, καθώς τα υπόλοιπα έχουν μεταφερθεί στις νέες εγκαταστάσεις.
8. «Η ιστορική βίλα Αλλατίνι έχει, πλην των υπογείων, τρία πατώματα με 31 δωμάτια και καταλαμβάνει έκτασιν 927 τ.μ. Η οικοδομή εστοίχισεν 10.000 τούρκικες λίρες και η διακόσμηση 4.000» αναφέρει η εφημερίδα «Αλήθεια» στις 18 Απριλίου 1909. Σύμφωνα με το βιβλίο της Joan Haslip, «The Sultan», το κτίριο βρίσκεται στο μέσο μιας ιδιαίτερα μεγάλης αυλής και χαρακτηριστικό του είναι η χρήση πλίνθων στις όψεις. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη και πολυτελέστερη έπαυλη, με 31 δωμάτια και ένα τεράστιο κήπο.
Οσον αφορά τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του, το οίκημα είναι συμμετρικό τριώροφο με ημιυπόγειο. Η κάτοψη έχει το σχήμα Π, και με έναν διάδρομο ενώνεται η πίσω όψη του κτιρίου με ένα ορθογώνιο. Κάθετα αναπτύσσεται ο άξονας συμμετρίας. Υπάρχουν 2 κλιμακοστάσια στο εσωτερικό εκατέρωθεν της εισόδου. Ο κεντρικός άξονας ορίζεται από τα κλιμακοστάσια, το μπαλκόνι του 2ου ορόφου και τα διαφοροποιημένα ανοίγματα και συμβάλλει στην κατακορυφότητα του κτιρίου. Οι πλάγιες προεξοχές επίσης συμβάλλουν σε αυτό. Οι όροφοι σε όλες τις όψεις χωρίζονται από διακοσμητική ταινία από τούβλα και όλα τα παράθυρα και οι μπαλκονόπορτες είναι συμμετρικά ως προς τον άξονα της εισόδου.
Ο εσωτερικός διάκοσμος της βίλας Αλλατίνη ήταν πλούσιος, ωστόσο δεν διασώθηκε τίποτα. Μάλιστα, ο ζωγραφικός διάκοσμος των οροφών καταστράφηκε μετά τον σεισμό του 1978 και τις επεμβάσεις που έγιναν για την αποκατάσταση των βλαβών. Δείγματα του διακόσμου σώζονται μόνο σε 2 αίθουσες του 2ου ορόφου.
Πηγή ιστορικών στοιχείων: Vitaliano Poselli Τα έργα του, Θεσσαλονίκη, 19ος αιώνας Β. Κολώνας – Λ. Παπαματθαιάκη, Ο VITALIANO POSELLI ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, Ζωρζέττα Ποζέλλι, thessarchitecture.wordpress.com, odysseus.culture.gr
