Ακατανόητο, περίεργο, μυστηριακό και συνάμα ενδιαφέρον και γοητευτικό, βρίσκεται μέσα σε ένα καταπράσινο πευκόφυτο περιβάλλον, και προσφέρει ακαταμάχητη θέα που «αγγίζει» τα βυζαντινά τείχη της πόλης και καταλήγει μέχρι τον Θερμαϊκό Κόλπο και τις χιονισμένες κορυφές του Ολύμπου.
Οι «Κήποι του Πασά» αποτελούν σίγουρα το πιο μυστήριο μνημειακό πάρκο στη Θεσσαλονίκη… Τα παράξενα κτίσματα που το κοσμούν, η στοά, με τα περίεργα σύμβολα, που δεν καταλήγει πουθενά, η μυστικιστική ατμόσφαιρα που δημιουργεί η ιδιαίτερη εικόνα τους αλλά και οι ανατριχιαστικές ιστορίες, που διαδίδονται από στόμα σε στόμα, τραβούν την προσοχή και εξιτάρουν τη φαντασία.
Γνωστοί επίσης και ως Δρακόσπιτα ή άντρο των Δερβίσιδων, οι «Κήποι του Πασά» βρίσκονται στην εξωτερική πλευρά των ανατολικών τειχών της πόλης, ανηφορίζοντας προς τα Κάστρα, πίσω ακριβώς από το Νοσοκομείο «Αγιος Δημήτριος» και κάτω από την επιβλητική εκκλησία του Αποστόλου Παύλου. Ακριβώς δίπλα τους, από τη μία πλευρά βρίσκεται το 7ο Γυμνάσιο – Λύκειο της περιοχής και από την άλλη, το Ναΰδριο και το αγίασμα του Αποστόλου Παύλου.
Παρότι βρίσκονται σε κεντρικό ουσιαστικά σημείο, μία ανάσα από την Αγίου Δημητρίου και την περιοχή των Πανεπιστημίων, ακριβώς δίπλα από τον οδικό άξονα (οδός Ελένης Ζωγράφου), που ενώνει το κέντρο της πόλης με την συνοικία του Αγίου Παύλου, πολλοί ίσως δεν τους γνωρίζουν, γι’ αυτό και ήρθε η ώρα να τους ανακαλύψουν.
Η ιδιόμορφη αρχιτεκτονική των συγκεκριμένων δημιουργημάτων παρομοιάζεται με αυτών του Γκαουντί στο πάρκο Γκουέλ της Βαρκελώνης ενώ θεωρείται ότι αποτελούν το μοναδικό ολοκληρωμένο δημιούργημα του αρχιτεκτονικού ρεύματος της φανταστικής αρχιτεκτονικής (architecture douce), στη Θεσσαλονίκη.
«Κήποι του Πασά»: Η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και η «άγνωστη» ιστορία τους
Είναι γεγονός πως δεν γνωρίζουμε πολλά ιστορικά στοιχεία για την κατασκευή τους, ούτε γι’ αυτόν ή αυτούς, που τα δημιούργησαν. Το σημείο που κτίστηκε το πάρκο, ανήκε στην εκκλησιά, η οποία το 1875 το παραχώρησε στην Φιλόπτωχο Αδελφότητα για την ίδρυση νεκροταφείου.
Το 1901 η περιοχή αυτή, που ορίζεται από το αγίασμα του Αγίου Παύλου και την Ευαγγελίστρια, πέρασε στην νομαρχία της οθωμανικής διοίκησης, η οποία έχτισε το νοσοκομείο Χαμιδιέ, αργότερα Ξένων, αργότερα Δημοτικό και μετά την Απελευθέρωση και μέχρι σήμερα «Αγιος Δημήτριος». Οι Κήποι, σύμφωνα με επιγραφή που συναντάμε εκεί, ανήκουν στην ιδιοκτησία του νοσοκομείου. Η ημερομηνία που αναγράφεται είναι το 1904.
Εχουν έκταση περίπου 1000τ.μ. και ως κτίσμα φέρουν ένα σιντριβάνι, μία σήραγγα γύρω απ’ αυτό, μία στέρνα νερού για συγκέντρωση νερού, μία χαμηλή πύλη και ένα υπερυψωμένο καθιστικό. Πρόκειται για μικρού μεγέθους κτίσματα που συνδέονται μεταξύ τους με δρομάκια, διαδρόμους και κλίμακες.
Στη σύνθεση κυριαρχούν οι απομιμήσεις φυτικών και ζωϊκών μορφών, η ακατέργαστη πέτρα ή τούβλο και τα επικολλημένα σ’ αυτό φυτικά απολιθώματα. Στα τούβλα αναγράφεται και η στάμπα της κεραμοποιίας Fratelli Allatini. Το νερό είχε σημαντική θέση στις συνθέσεις καθώς κυκλοφορούσε, κυλούσε στα αυλάκια ή λίμναζε στη στέρνα. Η εικόνα που αντικρίζουμε σήμερα είναι ελλιπής καθώς δεν σώζεται το σύνολο των κατασκευών.
Η ποιητική ονομασία του κήπου δεν γνωρίζουμε από πού προέρχεται, ωστόσο μεταφέρθηκε έτσι μέχρι σήμερα μέσα από τις μνήμες των κατοίκων της περιοχής. Σίγουρα δεν συνδέεται με κάποια έπαυλη ή σπίτι Τούρκουυ αξιωματούχου.
Οι «κήποι του Πασά» είναι δείγμα φανταστικής αρχιτεκτονικής, της τάσης δηλαδή για δημιουργία ποιητικής διάθεσης, έλλειψης ορθολογισμού και μίμηση της φύσης. Τεχνικά ακολουθεί χειρωνακτικές μεθόδους και αυθορμητισμό στην κατασκευή. Ο άγνωστος αρχιτέκτονας των κήπων του Πασά (πιθανόν Ιταλός) λειτούργησε πολύ αυτόνομα σε σχέση με την τάση αρχιτεκτονικής που ίσχυε την εποχή εκείνη στην Θεσσαλονίκη.
Το έργο του στέκει απομονωμένο και είναι μοναδικό στην πόλη, με σύμμαχο μία αντίστοιχης τάσης στέρνα που βρίσκεται στον κήπο της έπαυλης Μοδιάνο, το σημερινό Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης.
«Το Κτήμα»: Απολαύστε στο πιο όμορφο «μπαλκόνι» της πόλης την συγκλονιστική θέα μαζί με τον καφέ, το ποτό και το φαγητό σας
Ακριβώς πάνω από τους «Κήπους του Πασά» θα ανακαλύψετε ακόμη μία πανέμορφη τοποθεσία, μία καταπράσινη όαση, που προσφέρει πανοραμική θέα στην πόλη και «κρύβει» πολλούς μικρούς θησαυρούς. Πρόκειται για το «Κτήμα», ένα «κόσμημα» για την περιοχή και την πόλη της Θεσσαλονίκης, που όμοιό του δεν έχετε συναντήσει.
Το γνωστό Cafe, που συνδυάζει αρμονικά τον μεγάλο, πλούσιο σε βλάστηση, χώρο, με την εκπληκτική θέα και τα ιστορικά θρησκευτικά μνημεία, βρίσκεται κάτω από την… σκιά των Κάστρων και αποτελεί ουσιαστικά συνέχεια του δάσους του Σέιχ Σου.
Στο ειδυλλιακό περιβάλλον του, έχετε τη δυνατότητα να απολαύσετε τον καφέ σας, το αγαπημένο σας ρόφημα και το ποτό σας, καθώς και το φαγητό σας, επιλέγοντας από μία ποικιλία εκλεκτών γευστικών προτάσεων, όπως pancakes, club sandwich, pizza και πολλές ακόμα. Το «Κτήμα» αποτελεί επίσης ιδανική πρόταση για Brunch και φυσικά για βραδινή έξοδο, σε ένα ονειρικό τοπίο που θα σας μείνει αξέχαστο, με τα φώτα της πόλης να σας «μαγεύουν» από μακριά.
Αφεθείτε στην άψογη φιλοξενία και την εξυπηρέτηση των ανθρώπων του, και εσείς απλά επιλέξτε το αγαπημένο σας σημείο… Είτε τον εσωτερικό του χώρο με τη μεγάλη τζαμαρία, αν έχει κρύο, είτε το μπαλκόνι του ή τη μεγάλη αυλή του, αν η μέρα είναι ηλιόλουστη. Οπου και να καθίσετε, όποια ώρα και αν επιλέξετε, η θέα και η αύρα του θα σας αποζημιώσουν και με το παραπάνω! Απολαύστε την ομορφιά της στιγμής και τη μαγεία της τοποθεσίας, που περιτριγυρίζεται από πολλά και σπουδαία.
Σε αυτήν την πράσινη έκταση των πολλών στρεμμάτων, μπορεί κανείς να επισκεφθεί το Αγίασμα καθώς και το Ναΰδριο του Απόστολου Παύλου, που αποτελούν πόλο έλξης για τον θρησκευτικό τουρισμό. Αν βρεθείτε στο «Κτήμα», μη χάσετε την ευκαιρία να τα δείτε από κοντά. Ακριβώς από πίσω του υψώνεται και ο μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Παύλου ενώ μπροστά σας απλώνονται οι «Κήποι του Πασά».
Δεν υπάρχει περίπτωση να επισκεφθείτε το «Κτήμα» πρώτη φορά και να μην το ερωτευτείτε! Εκτός από όλα τα παραπάνω, η πρόσβαση στο χώρο είναι εύκολη είτε από τον περιφερειακό, είτε από το κέντρο της πόλης και το πιο σημαντικό είναι πως διαθέτει δωρεάν χώρο στάθμευσης για τους πελάτες του.
Extra Info: Λεωφόρος Όχι 10, Κάστρα, Θεσσαλονίκη, Τηλ.: 2310 205 520, Facebook: Το Κτήμα, Instagram: toktima, Tik Tok: toktimaskg
Οι αστικοί μύθοι, οι ανατριχιαστικοί θρύλοι και το πέρασμα σε άλλη διάσταση
Ολα αυτά τα χρόνια για τους «Κήπους του Πασά» έχουν διαδοθεί διάφοροι αστικοί μύθοι. Παρότι, όπως φαίνεται, δημιουργήθηκαν για να διακοσμήσουν τον περιβάλλοντα χώρο του νοσοκομείου, η έλλειψη επαρκών πληροφοριών, σε συνδυασμό με την εκκεντρικότητα των κτισμάτων, επέτρεψαν «ψιθύρους» στο πέρασμα των χρόνων, οι οποίοι συνέδεσαν την περιοχή με μυστικιστικές τελετές και άλλα περίεργα που υποστηρίζουν πως συνέβαιναν εκεί.
Μεταξύ αυτών, υπάρχει μια έντονη συνωμοσιολογία ότι το πάρκο χρησιμοποιήθηκε για τεκτονικές τελετές των οθωμανικών ταγμάτων. Αλλοι πάλι λένε πως οι «Κήποι του Πασά» παλιότερα αποτελούσαν το τέλος των κατακομβών της Θεσσαλονίκης, ότι οι πέτρες με τις οποίες κατασκευάστηκαν ήταν όλες χτυπημένες από κεραυνό και ότι η περιοχή αυτή είναι ένα γεωγραφικά κομβικό γεωμαγνητικό σημείο.
Η φαντασία του λαού οργιάζει… Ενας από τους δημοφιλέστερους μύθους αναφέρει πως η οδός Μαύρης Πέτρας, που βρίσκεται πιο πάνω, οδηγεί σε αδιέξοδο στο ύψος των Κήπων. Εκεί, κάθε τρίτη νύχτα, ακριβώς στις 12 το βράδυ, ανοίγει ένα πέρασμα που οδηγεί σε μία άλλη διάσταση.
Αν κάποιος το ανακαλύψει, λέγεται, πως μπορεί να οδηγηθεί σε ένα μυστήριο ύψωμα, απ’ όπου θα απολαύσει την καλύτερη θέα της πόλης. Αλλοι πάλι υποστηρίζουν, πως αν κάποιος το το διαβεί, θα παγιδευτεί και δεν θα μπορέσει να γυρίσει ποτέ πίσω.
Φυσικά, πρόκειται για μύθους που διαδίδονται από στόμα σε στόμα και συντηρούνται όλα αυτά τα χρόνια, αποτελώντας το καλύτερο «δώρο» για τους λάτρεις τους.
Δείτε επίσης: Αγιος Νικόλαος ο Ορφανός: Ο «κρυμμένος» βυζαντινός θησαυρός στα στενά της Ανω Πόλης με τις σπάνιες τοιχογραφίες (ΦΩΤΟ)
Οι «Κήποι του Πασά» σήμερα
Μπορεί σήμερα τα κτίσματα των Κήπων να μην τα συναντάμε στην αρχική τους μορφή και να έχουν υποστεί φθορές στο πέρασμα του χρόνου (πολλοί πρόσφυγες το 1922, πήραν από το σημείο οικοδομικό υλικό για να επισκευάσουν τα σπίτια τους), ωστόσο δεν παύουν να διατηρούν το… μυστήριο, με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική τους.
Ο κήπος παραμένει πράσινος και πευκόφυτος, με παγκάκια για να ξαποστάσετε και όμορφα σημεία για να απολαύσετε την όμορφη θέα στην πόλη, να κάνετε τον περίπατό σας, να ηρεμήσετε και να ξεκουραστείτε.
Αξίζει φυσικά να αναφέρουμε πως οι «Κήποι του Πασά» έχουν χαρακτηρισθεί διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού το 1984.
Πηγή ιστορικών στοιχείων: Odysseus.culture.gr, thessalonikitourism.gr, tetysolou.wordpress.com
