Στην κορυφή του λόφου, μεταξύ των οδών Λαογραφικού Μουσείου και Πρασακάκη, λίγα μέτρα από το κέντρο της Πυλαίας, θα ανακαλύψετε έναν άγνωστο ιστορικό θησαυρό.
Πρόκειται για τον Πύργο Πρασακάκη ή Πύργο της Πυλαίας, όπως επίσης αποκαλούν, ο οποίος αν και χαρακτηρίστηκε έργο τέχνης και ιστορικό διατηρητέο μνημείο – μαζί με μία κρήνη που επίσης διασώζεται – από το 1985, η σημερινή του εικόνα δεν μαρτυρά πως έχει γίνει κάποια ενέργεια για την προστασία και την ανάδειξή του.
Μάλιστα, ελάχιστοι γνωρίζουν για την ύπαρξη και την ιστορία του, ακόμη και κάτοικοι της περιοχής ενώ σίγουρα όσοι περνούν από το σημείο, πιθανολογούν πως επρόκειτο για κάποια ερειπωμένη, παρατημένη και μισογκρεμισμένη οικία του περασμένου αιώνα.
Και όμως, αυτός ο άγνωστος πύργος που βρίσκεται ουσιαστικά στην άκρη της πόλης, και είναι ο μοναδικός, από τους τρεις που διασώζεται μέχρι σήμερα, αποτελεί ένα σημαντικό δείγμα της φρουριακής αρχιτεκτονικής των αρχοντόσπιτων-πύργων στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα.
Δείτε επίσης: Μπενουζίλιο: Το παρατημένο Μεταξουργείο στην Πυλαία που έχει να διηγηθεί αμέτρητες ιστορίες (ΒΙΝΤΕΟ & ΦΩΤΟ)
Παράλληλα, έχει να μας διηγηθεί και μία όμορφη ιστορία για τον ιδιοκτήτη του, από τον οποίο και πήρε το όνομά του, τον γνωστό Ιατρό, Ιωάννη Πρασακάκη.
Ποιος ήταν ο Ιωάννης Πρασακάκης – Ιστορικά στοιχεία του Πύργου
Ο Πύργος Πυλαίας ή Πρασακάκη χτίστηκε περίπου το 1850 και αποτέλεσε την κατοικία του ιατρού Ιωάννη Πρασακάκη. Ο Ιωάννης Πρασακάκης γεννήθηκε στη Χίο (1792 – 1884) και ήταν μέλος της αριστοκρατικής οικογένειας μαρκησίων Prassacaccia της Λιγουρίας, γιατρός, κτηματίας και φίλος του Αδαμάντιου Κοραή, τον οποίο πιθανότατα γνώρισε κατά την περίοδο των σπουδών του στο Παρίσι. Αυτός μάλιστα τον μύησε στο αγωνιστικό πνεύμα της επανάστασης και έτσι πρόσφερε τις υπηρεσίες του στον αγώνα της ανεξαρτησίας. Ελαβε μέρος στις μάχες της Κρήτης, της Πάτρας και του Ναυαρίνο αλλά και στις εκστρατείες σε Αθήνα και Εύβοια.
Μετά την απελευθέρωση, βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη για να ασκήσει την ιατρική. Διακρίθηκε για την προσφορά και την αυταπάρνησή του κατά τη διάρκεια της επιδημίας χολέρας του 1854 που έπληξε την πόλη. Παρασημοφορήθηκε (Αργυρός Σταυρός Τάγματος Σωτήρος από τον Όθωνα, Χρυσός Σταυρός Τάγματος Σωτήρος από τον Γεώργιο Ά, μετάλλιο του Τάγματος Μετζιτιέ από τον Σουλτάνο Αμπντούλ Μετζίτ Ά, μετάλλιο του Κρίνου από τον Κάρολο Ι της Γαλλίας) και χρίστηκε Ιππότης της Λεγεώνας της Τιμής από τον Ναπολέοντα Γ της Γαλλίας.
Παράλληλα, συνέβαλε στην κατασκευή και λειτουργία του Θεαγένειου Νοσοκομείου, γύρω στα 1866, ως εκτελεστής της διαθήκης του κουνιάδου του Θεαγένη Χαρίση, ο οποίος είχε κληροδοτήσει ένα μεγάλο χρηματικό ποσό για την ανέγερση Ελληνικού Νοσοκομείου στην τουρκοκρατούμενη πόλη της Θεσσαλονίκης.
Το γεγονός ότι παρότρυνε τους Πυλαιώτες να εξαγοράσουν τα κτήματα, στα οποία δούλευαν ως κολλήγοι, συνέδεσαν το όνομά του, στη συνείδηση των κατοίκων της Πυλαίας, με την απελευθέρωση τους από τους τσιφλικάδες και την απαρχή της ελεύθερης καλλιέργειας στον τόπο τους. Αφησε με τη διαθήκη του σημαντικά ποσά σε εκπαιδευτικά ιδρύματα και σχολεία της Θεσσαλονίκης.
Προς τιμή του, οι τοπικές αρχές της πόλης έχουν δώσει το όνομά του τόσο σε οδό δίπλα στην κατοικία του στην Πυλαία όσο και σε δρόμο του κέντρου της Θεσσαλονίκης, κοντά στην περιοχή της Αγίας Σοφίας.
Τα αρχιτεκτονικά στοιχεία του Πύργου της Πυλαίας
Ο Πύργος – κατοικία του Ιωάννη Πρασακάκη αποτελείται από δυο ορθογωνικά κτίρια. Το δυτικό πιθανολογείται πως είναι παλαιότερο οθωμανικό κτίσμα (χαμάμ ίσως) και βρίσκεται σε ερειπιώδη κατάσταση, με την στέγη να έχει καταρρεύσει προ πολλού.
Το ανατολικό κτίσμα, διατηρεί την κεραμοσκεπή του, είναι διώροφο, πλινθόκτιστο όπως και το μικρότερο και με ελάχιστα ανοίγματα. Εχει υποστεί μετατροπές κατά την κατοίκηση του σε μεταγενέστερες φάσεις, όπως το προστώο με κολώνες από οπτόπλινθους και δάπεδο από μπετόν αρμέ. Οπότε η μορφή που παρουσιάζει σήμερα είναι αλλοιωμένη.
Το συγκρότημα του πύργου πλαισιωνόταν από βοηθητικούς χώρους, που όμως δεν σώζονται σήμερα. Σώζεται όμως η κρήνη, που βρίσκεται στον περιβάλλοντα χώρο του πύργου/κατοικίας, η οποία εξυπηρετούσε το χωριό (βρύση Αντωνίου Σούμπαση).
Δείτε επίσης: Πυλαία, Στρέψα ή Καπουτζήδα: Περιήγηση στις παλιές της γειτονιές (ΒΙΝΤΕΟ & ΦΩΤΟ)
Τα ανάμεικτα μορφολογικά της στοιχεία (βυζαντινά, ισλαμικά) και η υφή των διαφόρων υλικών (πέτρα μαλακιά-σκληρή, τούβλο, μάρμαρο) συνθέτουν μια θαυμάσια κατασκευή, ένα μοναδικό δείγμα βρύσης από τις ελάχιστες που έχουν απομείνει στο χώρο μας.
Η σημερινή εικόνα του εγκατάλειψης, με την πεσμένη σκεπή, τα μισογκρεμισμένα ντουβάρια, τα δέντρα και τα χόρτα, που «καταπίνουν» το κτίριο, ο αύλειος χώρος, με τις παλέτες, τα τελάρα και ένα παρατημένο αυτοκίνητο, οπωσδήποτε δεν μαρτυρούν την σπουδαιότητα και την αξία του Πύργου. Οι ενέργειες για τη διάσωση και την ανάδειξή του πρέπει να γίνουν… χθες!
Κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει τη ζωντανή αυτή «πολύτιμη μαρτυρία», που αποτελεί ένα σημείο αναφοράς για την ιστορία της Πυλαίας αλλά και της πόλης γενικότερα, με εμφανείς επιρροές από τη Βυζαντινή αρχιτεκτονική.
Πηγή ιστορικών και αρχιτεκτονικών στοιχείων: «Η Πυλαία στο πέρασμα των αιώνων, ιστορία και λαογραφία» της κας Φανούλας Τσούκα-Φουντουκίδου, thessarchitecture.wordpress.com, parallaxi.gr
